جنگنده میگ ۲۹ ایران از چه مدلی است و چه مشخصاتی دارد؟

فرارو- جنگنده میگ-۲۹، با نام ناتو "فالکروم"، یکی از مهم‌ترین هواپیماهای نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. این جنگنده دوموتوره که در دهه ۱۹۷۰ توسط دفتر طراحی میکویان-گورویچ در شوروی سابق طراحی شد، به دلیل چالاکی، مانورپذیری بالا و توانایی‌های رزمی، نقش کلیدی در ناوگان هوایی ایران دارد.

به گزارش فرارو، اما ایران از چه مدل‌هایی از این جنگنده استفاده می‌کند و مشخصات آن‌ها چیست؟ در این مقاله به بررسی جامع مدل‌ها، مشخصات و قابلیت‌های میگ-۲۹های ایران می‌پردازیم.

تاریخچه ورود میگ-۲۹ به ایران

میگ-۲۹ها در اواخر دهه ۱۹۸۰، پس از جنگ ایران و عراق، وارد ناوگان نیروی هوایی ایران شدند. در سال ۱۳۶۸ (۱۹۸۹ میلادی)، ایران برای تقویت نیروی هوایی خود که در جنگ آسیب دیده بود، ۲۴ فروند میگ-۲۹ از اتحاد جماهیر شوروی خریداری کرد. این تعداد شامل ۲۰ فروند مدل تک‌سرنشین (MiG-29B-12) و ۴ فروند مدل دوسرنشینه آموزشی (MiG-29UB) بود. همچنین، در جریان جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱، تعدادی از میگ-۲۹های عراقی به ایران پناهنده شدند، اما به دلیل تفاوت‌های فنی، تنها مدل‌های آموزشی UB به خدمت گرفته شدند و برخی دیگر برای قطعات یدکی استفاده شدند.

تحریم‌های بین‌المللی، به‌ویژه اقدامات آمریکا، مانع از گسترش ناوگان میگ-۲۹ ایران شد. برای مثال، در سال ۱۹۹۴، آمریکا ۲۱ فروند میگ-۲۹S را از مولداوی خرید تا از دسترسی ایران به آن‌ها جلوگیری کند. در حال حاضر، نیروی هوایی ایران حدود ۱۹ فروند میگ-۲۹ فعال دارد که عمدتاً در پایگاه‌های مهرآباد تهران و دوم شکاری تبریز مستقر هستند.

مدل‌های میگ-۲۹ در ایران

جنگنده‌های میگ-۲۹ ایران به دو مدل اصلی تقسیم می‌شوند:

۱. MiG-29B-12 (فالکروم A)

این مدل نسخه صادراتی میگ-۲۹ است که برای مشتریان غیرشوروی طراحی شده و فاقد قابلیت حمل تسلیحات هسته‌ای است. ویژگی‌های این مدل عبارت‌اند از:

• رادار N019: با برد کشف حدود ۷۰ کیلومتر برای اهداف هوایی، توانایی ردیابی و درگیری با چندین هدف را دارد.

• سیستم جنگ الکترونیک (ECM): برای مقابله با تهدیدات راداری دشمن طراحی شده است.

• سیستم شناسایی دوست از دشمن (IFF): برای تشخیص اهداف خودی و دشمن.

• مانورپذیری بالا: طراحی آیرودینامیکی با بال‌های دلتا و دو سکان عمودی، این جنگنده را برای نبردهای نزدیک (داگ‌فایت) بسیار چابک می‌کند.

  این مدل، بخش اصلی ناوگان میگ-۲۹ ایران را تشکیل می‌دهد و به دلیل محدودیت‌های موتور RD-33 در آب‌وهوای گرم، بیشتر در مناطق معتدل مانند تبریز استفاده می‌شود.

۲. MiG-29UB (فالکروم B)

این مدل دوسرنشینه برای آموزش خلبانان طراحی شده و فاقد رادار اصلی است، اما قابلیت‌های رزمی محدودی دارد. ایران ۴ فروند از این مدل را خریداری کرد و برخی از جنگنده‌های پناهنده عراقی نیز از این نوع بودند. این مدل عمدتاً برای آموزش خلبانان و مأموریت‌های تمرینی استفاده می‌شود.

ارتقاهای داخلی ایران

به دلیل تحریم‌ها و محدودیت دسترسی به قطعات اصلی، ایران ارتقاهای بومی متعددی روی میگ-۲۹های خود انجام داده است:

• سیستم سوخت‌گیری هوایی: ایران برای اولین بار در جهان، سیستم سوخت‌گیری هوایی را روی مدل UB نصب کرد که برد عملیاتی جنگنده را افزایش داد.

• نمایشگرهای دیجیتال: جایگزینی ابزارهای آنالوگ با نمایشگرهای مدرن برای بهبود رابط کاربری خلبان.

• سامانه‌های ناوبری پیشرفته: ارتقای سیستم‌های ناوبری برای افزایش دقت در مأموریت‌ها.

• تسلیحات بومی: استفاده از موشک‌های هوا به هوای R-73 و R-27 و احتمالاً موشک‌های ایرانی برای تقویت توان رزمی.

مشخصات فنی میگ-۲۹ ایران

میگ-۲۹ با طراحی آیرودینامیکی مشابه سوخو-۲۷، اما در ابعاد کوچک‌تر، برای برتری هوایی و نبردهای نزدیک طراحی شده است. مشخصات فنی کلیدی این جنگنده‌ها به شرح زیر است:

ابعاد و وزن

• طول: ۱۷.۳۲ متر

• پهنای بال: ۱۱.۳۶ متر

• ارتفاع: ۴.۷۳ متر

• وزن خالی: ۱۱,۰۰۰ کیلوگرم

• حداکثر وزن برخاست: ۱۸,۰۰۰ کیلوگرم

پیشرانه

• موتور: ۲ موتور توربوفن Klimov RD-33، هر کدام با نیروی رانش ۴۹.۴ کیلونیوتن (۸۱.۴ کیلونیوتن با پس‌سوز).

• حداکثر سرعت: ۲,۴۵۰ کیلومتر بر ساعت (ماخ ۲.۳).

• نرخ صعود: ۳۳۰ متر بر ثانیه.

• سقف پرواز: ۱۸,۰۰۰ متر.

برد و سوخت

• برد عملیاتی: ۱,۵۰۰ کیلومتر (بدون مخازن خارجی) و تا ۲,۱۰۰ کیلومتر با مخازن سوخت اضافی.

• ظرفیت سوخت داخلی: ۴,۳۶۵ لیتر.

• سوخت‌گیری هوایی: برخی مدل‌ها با ارتقای بومی، قابلیت سوخت‌گیری در هوا را دارند که برد را تا ۳,۰۰۰ کیلومتر افزایش می‌دهد.

تسلیحات

• توپ: یک توپ ۳۰ میلی‌متری GSh-30-1 با ۱۵۰ فشنگ.

• موشک‌های هوا به هوا: موشک‌های R-73 (کوتاه‌برد با هدایت مادون قرمز) و R-27 (میان‌برد با هدایت راداری).

• موشک‌های هوا به زمین: قابلیت حمل موشک‌های Kh-29T (هدایت تلویزیونی) و بمب‌های هدایت‌شونده KAB-500.

• راکت‌ها و بمب‌ها: راکت‌پادهای S-8، بمب‌های FAB-500 و FAB-1000 برای مأموریت‌های پشتیبانی نزدیک.

• نقاط تعلیق تسلیحات: ۶ نقطه زیر بال‌ها و بدنه برای حمل تا ۴,۰۰۰ کیلوگرم تسلیحات.

سیستم‌های اویونیک

• رادار: رادار N019 با توانایی ردیابی ۱۰ هدف و درگیری با ۲ هدف به‌صورت همزمان.

• سیستم‌های جنگ الکترونیک: شامل چف و فلر برای مقابله با موشک‌های دشمن.

• سیستم HOTAS: کنترل اهرم و گاز برای دسترسی سریع به تسلیحات و سیستم‌ها.

نقش میگ-۲۹ در نیروی هوایی ایران

میگ-۲۹های ایران عمدتاً برای برتری هوایی، رهگیری و دفاع از حریم هوایی استفاده می‌شوند. بااین‌حال، ارتقاهای بومی امکان انجام مأموریت‌های چندمنظوره، از جمله پشتیبانی نزدیک و حمله به اهداف زمینی را فراهم کرده است. این جنگنده‌ها در رزمایش‌های مختلف نیروی هوایی ایران، مانند رزمایش "فداییان حریم ولایت"، توانایی‌های خود را به نمایش گذاشته‌اند.

چالش‌ها و محدودیت‌ها

• تحریم‌ها: دسترسی محدود به قطعات یدکی و فناوری‌های جدید، نگهداری این جنگنده‌ها را دشوار کرده است.

• پیری ناوگان: با وجود ارتقاها، قدمت میگ-۲۹های ایران (بیش از ۳۵ سال) باعث کاهش کارایی آن‌ها در برابر جنگنده‌های نسل جدید می‌شود.

• محدودیت‌های راداری: رادار N019 در مقایسه با رادارهای مدرن مانند AESA عملکرد ضعیف‌تری در برد و ردیابی چندهدفه دارد.