رکورد بزرگترین سیاهچاله کیهان شکسته شد: ۳۶ میلیارد برابر خورشید!
دانشمندان سیاهچاله‌ای با جرم ۳۶.۳ میلیارد برابر خورشید در کهکشانی دوردست کشف کردند که می‌تواند بزرگترین سیاهچاله شناخته‌شده تاکنون باشد.
فرارو- در عمق تاریک کیهان، دانشمندان موفق به کشف سیاهچاله‌ای فوق‌العاده عظیم شده‌اند که با جرم خیره‌کننده ۳۶.۳ میلیارد برابر خورشید، احتمالاً یکی از بزرگترین سیاهچاله‌های کشف‌شده در تاریخ نجوم به شمار می‌رود.
به گزارش فرارو به نقل از ساینس الرت، این غول گرانشی در مرکز کهکشان SDSS J1148+1930 قرار دارد؛ جایی که حتی سیاهچاله ۴.۳ میلیون جرم خورشیدیِ مرکز راه شیری در برابر آن، ذره‌ای ناچیز به نظر می‌رسد.
توماس کالت، اخترفیزیکدان دانشگاه پورتموث انگلستان، در این‌باره می‌گوید: «این سیاهچاله یکی از ۱۰ سیاهچاله پرجرمی است که تاکنون کشف شده است و احتمالا از همه بزرگتر است. در بیشتر اندازه گیری های قبلی جرم سیاهچاله‌ها با ابهام و خطای زیادی همراه بود، اما در روش جدید ما توانستیم جرم این سیاهچاله را با دقت و اطمینان بسیار بیشتری اندازه‌گیری کنیم.»
سیاهچاله‌های ابرپرجرم جرمی بیش از یک میلیون برابر خورشید دارند، معمولاً در مرکز کهکشان‌های بزرگ جای گرفته‌اند و نیروی گرانشی‌شان مرکز ثقل حرکات کهکشان است.
اگرچه از لحاظ نظری رشد جرم سیاهچاله محدودیتی ندارد، اما در عمل، با توجه به سرعت رشد و عمر ۱۳.۸ میلیارد ساله کیهان، بیشترین جرم قابل انتظار برای یک سیاهچاله حدود ۵۰ میلیارد برابر جرم خورشید است.
تنها راه سنجش این محدودیت‌ها، کشف و اندازه‌گیری دقیق سیاهچاله‌های فوق‌العاده عظیم است که در این مطالعه با بهره‌گیری از پدیده نادر «نعل اسب کیهانی» ممکن شده است. «نعل اسب کیهانی» پدیده‌ای از نوع عدسی گرانشی است که در آن نور یک منبع بسیار دور، توسط میدان گرانشی یک کهکشان نزدیک‌تر خمیده و بزرگنمایی می‌شود، به طوری که به شکل کمانی شبیه به نعل اسب در آسمان دیده می‌شود.
تیمی به سرپرستی کارلوس ملو-کارنیرو از دانشگاه فدرال ریو گرانده دو سول برزیل، سیاهچاله‌ای غیرفعال با نیروی گرانشی بسیار قوی را شناسایی کردند. آنها توانستند با بررسی خمیدگی نور و حرکت ستارگان در مرکز کهکشان، جرم این سیاهچاله با دقت بالا اندازه‌گیری کنند.
هرچند پیش‌تر سیاهچاله‌های پرجرمی مانند TON-618 شناسایی شده‌اند، اما دانشمندان نتوانسته‌اند جرم هیچ‌کدام را با دقت و اطمینان این نمونه اندازه‌گیری کنند. برای مثال، جرم سیاهچاله TON-618 در ابتدا حدود ۶۶ میلیارد برابر خورشید برآورد شده بود، اما در سال ۲۰۱۹ به حدود ۴۰ برابر خورشید بازنگری شد.
نکته قابل توجه دیگر این است که کهکشان SDSS J1148+1930 یک «کهکشان فسیلی» است؛ باقی‌مانده یک خوشه بزرگ کهکشانی که در گذر زمان، کهکشان‌های عضو آن با یکدیگر ادغام شده‌اند و سیاهچاله‌های مرکزی‌شان نیز به تدریج با یکدیگر ترکیب شده اند تا این سیاهچاله عظیم شکل بگیرد.
این دستاورد علمی، دریچه‌ای نو به یکی از رازهای بزرگ کیهان باز می‌کند: راز رشد شگفت‌انگیز سیاهچاله‌های ابرپرجرم چیست؟ توماس کالت در این‌باره می‌گوید: «ما اکنون شاهد مرحله پایانی تکامل کهکشان‌ها و سیاهچاله‌ها هستیم».
