ریزش بی‌سابقه دانش‌آموزان افغان در مدارس ایران
«آموزش و پرورش تهران ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع را به شرط تکمیل بودن مدارک و داشتن ظرفیت می‌پذیرد. نوآموزان هم باید شناسه ۱۰رقمی یکتا را داشته باشند و مراحل برگه سنجش و سلامت جسمانی را مانند ایرانی‌ها طی کنند. وضعیت مدارس مخصوص تحصیل کودکان افغانستانی، روشن‌تر است. این مدارس برگه‌های معرفی دفاتر کفالت را برای ثبت‌نام می‌خواهند.»
سال‌های قبل تعداد دانش‌آموزان افغان دائما در مدرسه‌های ایران بیشتر می‌شد؛ حتی شایعه شده بود که در بعضی از مدارس حاشیه شهر، تعداد بچه‌های افغانستانی بیشتر از ایرانی‌هاست. امسال برعکس این اتفاق افتاده است و تعداد دانش‌آموزان افغانستانی کم می‌شود.
به گزارش همشهری، ثبت‌نام رسمی از نیمه‌مرداد برای اتباع شروع شده و معمولا تا یکی‌دو هفته بعد از شروع کلاس‌ها، آمار دقیقی استخراج نمی‌شود، اما از ظواهر امر برمی‌آید مدارسی که سال‌های قبل تعدادی از بچه‌های اتباع را پذیرفته بودند، امسال با کاهش جمعیت آن‌ها (تا ۵۰درصد) روبه‌رو شوند. اتفاقات دوران طالبان به شکل وارونه در حال رخ دادن است. مرداد ۱۴۰۰که طالبان برای بار دوم روی کار آمد و در فاصله چندماه بیش‌از ۲میلیون مهاجر وارد ایران شدند. حالا ۴سال گذشته و بسیاری از آن‌هایی که در ایران درس می‌خواندند باید به افغانستان برگردند.
معرفی‌نامه معتبر
مدارکی که مدارس برای ثبت‌نام می‌خواهند متفاوت است. در مدرسه نور منطقه۱۹ می‌گویند که باید از مرکز امور اتباع وزارت کشور معرفی‌نامه هولوگرام‌دار داشته باشید. در مدرسه شهیدبهشتی هم توصیه می‌کنند که برای گرفتن معرفی‌نامه از دفترکفالت، پدر و مادر باید مدارک اقامت داشته باشند و پرونده تحصیلی سال قبل هم برای ثبت‌نام در مدرسه لازم است. در این مدارس دانش‌آموزان ایرانی و اتباع در کنار هم درس میخوانند.
آموزش و پرورش تهران ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع را به شرط تکمیل بودن مدارک و داشتن ظرفیت می‌پذیرد. نوآموزان هم باید شناسه ۱۰رقمی یکتا را داشته باشند و مراحل برگه سنجش و سلامت جسمانی را مانند ایرانی‌ها طی کنند. وضعیت مدارس مخصوص تحصیل کودکان افغانستانی، روشن‌تر است. این مدارس برگه‌های معرفی دفاتر کفالت را برای ثبت‌نام می‌خواهند.
«دفاتر کفالت، اقامت و اشتغال اتباع خارجی» اینترنتی وقت می‌دهند و مدتی است که به بخش نوبت‌گیری سایت آن‌ها، به جز «نوبت‌دهی مرکز بازگشت» گزینه «دانش‌آموزی ۱۴۰۴» اضافه شده است. به‌گفته محمد سلیمی، سرپرست مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور، معرفی‌نامه ثبت‌نام توسط دفاتر اقامت و اشتغال اتباع خارجی یا مرکز امور اتباع و مهاجران خارجی صادر می‌شود.
مدارس بین‌المللی اتباع
مدارس اتباع قبلا خودگردان نامیده می‌شدند، اما اکنون از کلمه بین‌الملل برای آن‌ها استفاده می‌شود. روی تابلوی آن‌ها عبارت «مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور آموزش و پرورش» را می‌نویسند. مدرسه فرهنگ سال‌هاست که در محله زمزم به کودکان اتباع تا کلاس نهم آموزش می‌دهد. سابقه فعالیت مدرسه آنقدر است که فرزندان دانش‌آموزان سال‌های قبل، حالا در همین‌جا مشغول تحصیل هستند.
کلاس‌های کوچک و بزرگ و در و دیوار مدرسه با رنگ‌های گوناگون رنگ‌آمیزی شده است. در دفتر مدرسه، ۲نفر از کارمندان می‌گویند اولیا باید به دفاتر کفالت بروند و معرفی‌نامه بگیرند. یکی از مسئولان این مدرسه با اشاره به اینکه ۵۰درصد دانش‌آموزان افغانستانی احتمالا برای سال آینده ثبت‌نام نخواهند کرد، شرح می‌دهد که مدارک اقامتی برخی از اعضای خانواده‌ها مانند برگه سرشماری از اسفندماه دیگر تمدید نشده و در نتیجه حضور آن‌ها غیرقانونی است.
این خانواده‌ها اموال خود را به نام دوستان ایرانی خود ثبت کرده‌اند و حالا باید با آن‌ها تسویه‌حساب کنند که مدتی نامعلوم طول می‌کشد. اولیا در این شرایط نمی‌دانند که باید بچه‌ها را در مدرسه ثبت‌نام کنند یا نه. برای همین است که بعضی از آن‌ها همراه کارنامه‌ها، پرونده بچه‌هایشان را هم گرفته‌اند تا شاید سال تحصیلی جدید را در افغانستان شروع کنند.
ریزش دانش‌آموز در مدرسه اجاره‌ای
معمولا بین ۲۰۰تا ۳۰۰دانش‌آموز در ۲شیفت دخترانه و پسرانه تحصیل می‌کنند. ساختمان‌ها اغلب اجاره‌ای هستند. مدیران این مدارس تلاش می‌کنند تا جایی که می‌شود، تعداد بیشتری دانش‌آموز و کلاس‌های بالاتر را زیرپوشش خود قرار دهند. اگر دانش‌آموزی از این مدرسه‌ها بیرون برود بازگرداندن او ممکن است آسان نباشد. رضا بلخی، مدیر مدرسه شهید بلخی در پیشواست که تا سال دهم را پوشش می‌دهد.
او می‌گوید: «برخی مدرسه‌ها ۴۰درصد ریزش دانش‌آموز داشته‌اند و در بعضی مدارس حاشیه جنوبی پایتخت و شهرهای اطراف مانند ورامین و شهرری تا ۶۰درصد دانش‌آموزان هم کم شده است.» بلخی می‌افزاید: «مدارس افغانستان پرونده و کارنامه تحصیلی مدارس ایرانی را قبول می‌کنند، اما نگرانی اصلی درباره دختران است که اگر به افغانستان بروند، بیشتر از کلاس ششم نمی‌توانند درس بخوانند.
این موضوع مربوط به روستاها نیست و حتی در شهرهای بزرگی مانند مزارشریف هم کلاس‌های بالاتر از ششم برای دختران وجود ندارد.» جز گذرنامه عادی و اقامت قانونی، انواع مدارک از گذرنامه خانوادگی گرفته تا کارت آمایش ۱۸و… در دست مهاجران افغان است که از ادامه تحصیل فرزندانشان اطمینان یابند.
