«شیوه ای که با دانشگاه ها و مراکز علمی در آمریکا رفتار می شود، حقیقتا من را ترسانده است. دیگر پژوهشگران و اندیشکده ها اکنون در حال تعدیل پژوهشگران خود هستند زیرا آن ها دیگر بودجه برای فعالیتهای خود دریافت نمی کنند و در عین حال نمی دانند که آیا برگشت پول دارند یا خیر.»
«جنگ امروز، جنگ دانش و فناوری است باید به هر قیمت، نخبگان خود را نه فقط حفظ کنیم، بلکه آنها را در ذهن مدیران کشور ارتقا بدهیم. جنگهای این قرن نه با اتکای صرف به هوش سیاسی یا استراتژیک حاکمان که بیشتر با تکیه بر ذکاوت تکنولوژیک کشورها در سخت و نرمافزار جنگی و ارتباطی است که نخبگان تکنولوژیساز محور اصلی و علت مسلم آن هستند. برای مقابله با آنچه دنیای غرب و اسراییل نسلکش در برابر ما قرار داده، راهی جز تقویت تکنولوژی با اتکا بر نخبگان خود نداریم.»
موضوع مهاجرت پزشکان تا حدی نگران کننده شده است که ۴ آذر ماه سال جاری، آیتالله علوی بروجردی در دیدار با رئیس کل سازمان نظام پزشکی با ابراز نگرانی از افزایش مهاجرت پزشکان و پرستاران، این مسئله را چالشی جدی برای حوزه درمان و دانشگاههای پزشکی کشور دانست و تأکید کرد: «در حالی که در کشورهای دیگر چند برابر دستمزد ایران به پزشکان پرداخت میشود، نمیتوان با حقوقهای ناچیز، پزشکان را در کشور نگه داشت. این شرایط نیازمند تغییر رویکرد جدی است.»
با توجه به افزایش چشمگیر مهاجرت از کشور، بسیاری از کارشناسان در این خصوص ابراز نگرانی میکنند. آمارها نشان میدهد که با خروج هر نخبه از کشور، پنج میلیون دلار خارج میشود. دکتر سعید معید فرد، جامعه شناس در این باره به فرارو گفت: «در حال حاضر، مهاجرتها بر اساس براوردهای مبداء و مقصد انجام نمیشود، بلکه بیشتر بر مبنای دافعههای مبداء رخ میدهد.»
مهاجرت و فرار مغزها به مثابه خروج سرمایه انسانی میتواند اثرات اقتصادی و اجتماعی منفی بسیاری برای کشور داشته باشد. از طرف دیگر بازگشت مستقیم یا استفاده غیرمستقیم از سرمایههای انسانی خارج از کشور میتواند برای رشد و توسعه اقتصادی اهمیت بسیاری داشته باشد. در این یادداشت نشان داده شده است که هرچه شاخص حمایت از حقوق مالکیت معنوی بالا باشد، آثار منفی خروج سرمایه انسانی جبران میشود و کشور از فرار مغزها در واقع سود میبرد؛ زیرا میتواند مجددا در آینده از آنها استفاده کند. به عبارت دیگر هر چه حفظ…
برآورد ۲۰۱۷ بانک جهانی هزینه فرار مغزها را ۵۰ میلیارد دلار در سال نشان میدهد این رقم بیش از دو برابر ارزش صادرات نفت ایران است که در سال ۲۰۱۹ کمتر از ۲۰ میلیارد دلار بود.
آبان ماه امسال، رصدخانه مهاجرت ایران، در گزارشی اعلام کرد نرخ مهاجرت از ایران، با ۱۴۱ درصد افزایش به ۱۱۵ هزار ورودی جدید در سال رسیده است و به این ترتیب رتبه اول مهاجرفرستی بر اساس نرخ رشد مهاجر جدید را ثبت کرده است. کشورهای مقصد ایرانیان برای مهاجرت در طول یک سال گذشته، متنوع بوده، اما ترکیه، ایتالیا و کانادا جزو کشورهایی هستند که با مقاصدی، چون سرمایه گذاری، تحصیل یا خرید ملک، بیشتر مورد توجه ایرانیان بوده اند.
قرار است یک استاد دانشگاه یا دانشجوی نخبه که ممنوع التحصیل، ممنوع التدریس میشود چه کند؟ باید در تاکسیهای اینترنتی کار کند؟ باید دستفروشی کند؟ ما در قبال نخبههای کشور خود چه رفتاری کرده ایم که انتظار داریم وطن پرست تمام عیار باشند؟ وطن پرستی را چگونه تعریف میکنیم؟ اگر به دنبال افزایش وطن پرستی هستیم، نباید با کوچکترین بهانهای تندترین واکنشها را نسبت به فرهیختگان کشور در سطوح عالی علمی و آموزشی نشان دهیم. هیچکس با شادی و رضایت قلبی وطن خود را ترک نمیکند.
از چشم اندازی کلی، طیف نخبگان(نه به صورت مطلق) فکر می کنند که تلاشِ علمی آن ها لزوما به معنای رسیدنشان به مقصد مطلوب نیست و همین موضوع آنها را در کانال مهاجرت قرار می دهد. کانالی که به باور آن ها این طیف را در سیستمی قرار می دهد که در قالب آن تلاشِ بیشتر به معنای کسب رشد و پیشرفت بیشتر است و متغیرهای میانی و غیرضروری دیگر ضرورتا ایفای نقش نمی کنند.
دادستان کل کشور گفت: موشکهای قدرتمند بومی ایرانی به دست چه کسانی ساخته میشود و پیشرفتها و امکانات فنی، عمرانی و رفاهی که در کشور ایجاد شده، به دست چه کسانی حاصل شده است؟ تمام پیشرفتهای کشور، به دست همین جوانان تحصیلکرده و توانمند ایرانی به دست آمده و ادامه دارد.