در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۸ مطلب
یکی از بزرگترین هدایای میخائیل گورباچف به هموطنان روس خود الهام بخشی به آنان برای رهایی از قید یکنواختی شوروی بود افرادی که از آن پس توانستند زندگی خود را بر اساس آزادی شخصی ادامه دهند و از آزادی انتخاب کردن، خواندن آن چه می‌خواهند بخوانند و صحبت کردن در مورد آن چه می‌خواستند بحث کنند برخوردار باشند.
آخرین رهبر شوروی پس از تشییع در مسکو در غیاب ولادیمیر پوتین به خاک سپرده شد.
«درک بهتر کارنامه و سیاست های گورباچف و نقش آن ها در فروپاشی شوروی، تنها زمانی به طور دقیق‌تر میسر می شود که مولفه‌های ساختار، بحران‌های انباشتی شوروی و البته عاملیتِ شخص گورباچف در کنار یکدیگر دیده و تحلیل شود. مولفه‌هایی که در کنار یکدیگر، در نهایت شوروی را در سال ۱۹۹۱ به کودتای آگوست و البته نقطه فروپاشی رساندند.»
گورباچف در گورستان نوودویچی در کنار همسرش رایسا (که در سال ۱۹۹۹ درگذشت) به خاک سپرده خواهد شد.
گورباچف در آخرین ماه‌های ریاست جمهوری خود، شاهد جدایی و استقلال یکی پس از دیگری جمهوری‌های شوروی بود و در نهایت در ۲۵ دسامبر ۱۹۹۱ از ریاست جمهوری کناره‌گیری و یک روز پس از آن، اتحاد جمهوری‌های شوروی، به‌طور رسمی، فروپاشید.
میخائیل گورباچف، آخرین رهبر جماهیر شوروی در آگهی تبلیغاتی «پیتزا هات» حضوری جنجالی داشت. این تبلیغ از سال ۱۹۹۸ در بسیاری از کشورهای جهان به‌جز روسیه پخش شد. گورباچف از درآمد آن که نمایش پیروزی سرمایه‌داری در روسیه توصیف شد، برای تامین مالی پروژه‌های بنیادش استفاده کرد.
