در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۶۳ مطلب
اکنون اگر معافیت‌های باقیمانده لغو شوند برجام آسیب جدی خواهد دید و شاید دیگر نتوان آن را زنده نگه داشت. چون همکاری سایر اعضای این توافق با برنامه هسته‌ای ایران از لغو معافیت‌ها تاثیر خواهد پذیرفت. از همه مهمتر، احتمالا فعالیت‌های نظارتی آژانس بین المللی انرژی اتمی در ایران نیز مختل شود، امری که اگر اتفاق بیافتد، راه را برای طرح ادعا‌ها درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران هموار خواهد کرد.
اگر این گمانه‌زنی درست باشد، تحت کنترل درآوردن حشد الشعبی می‌تواند نشانه‌ای از این امر باشد که آمریکا تقابل با ایران را اجتناب‌ناپذیر می‌داند و برای اینکه خسارت‌هایش در چنین تقابلی را به حداقل برساند، تصمیم گرفته نیرو‌های نزدیک به ایران در منطقه را تا جای ممکن تضعیف کند.
در بیانیه نمایندگی آمریکا در سازمان‌های بین المللی در وین، آمده است: «ایالات متحده، قویا از آژانس بین المللی انرژی اتمی و تلاش‌های راستی‌آزمایی آن در ایران حمایت می‌کند.» معنای این اظهارات این است که آژانس باید اقدامات مرتبط با راستی‌آزمایی در ایران را ادامه دهد. واضح است که این اقدامات، ذیل برجام انجام می‌شود. یعنی همان توافقی که آمریکا آن را ناقص و معیوب دانسته و از آن خارج شد.
از دیدگاه فریدمن، فعلا دستیابی به یک دستاورد دیپلماتیک بعید به نظر می‌رسد. ایرانیان هیچ دلیلی نمی‌بینند که به پایبندی آمریکا به یک توافق جدید اعتماد کنند. هرگونه امتیازدهی –مثلا پذیرش یک توافق با مدت بسیار طولانی‌تر – احتمالا آمریکا را ترغیب خواهد کرد که از ایران بخواهد حمایت از متحدان منطقه‌ای‌اش را متوقف کند یا قدرت منطقه‌ای خود را کاهش دهد. به هر حال، اگر آمریکایی‌ها واقعا خواهان گفتگو هستند، چرا امکان سفر محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران را محدود کردند؟
به نظر می‌رسد ناامیدی دولت روحانی، معلول دو علت داخلی و خارجی است. از منظر داخلی، روحانی مدام از محافلی یاد می‌کند که نگذاشتند برجام به ثمر برسد. او روز سه شنبه طی سخنرانی در جمع مدیران نظام سلامت، با اشاره به منتقدان برجام گفت: عده‌ای همچون مادر شوهر به قدری غر زدند که شب عروسی (امضای برجام) به کام مردم تلخ شد. علاوه بر این، روحانی اخیرا از کمبود اختیارات خود نیز گلایه کرده است.
پس از خروج آمریکا از برجام، بریتانیا در کنار فرانسه و آلمان، تلاش کرد از نفوذ خود برای آرام کردن وضعیت استفاده کند. اما با افزایش تنش‌ها در یک ماه گذشته، موضع بریتاینا تغییر کرده است. یک منبع نزدیک به دولت آمریکا به روزنامه تایمز گفت: «معمولا هنگامی که با مقامات بریتانیایی دیدار می‌کنم، احساس می‌کنم که با فرانسوی‌ها یا آلمانی‌ها صحبت می‌کنم. اما این امر در هفته‌های اخیر عوض شده است.» این منبع در ادامه مدعی شد لحن بریتانیا در محافل علنی و خصوصی تغییر کرده است.
در این میان، ظاهرا دولت آمریکا، یک محاسبه ایران را نادیده می‌گیرد. محاسبه‌ای که به نظر می‌رسد یکی از دلایل ایران برای اتخاذ راهبرد مقاومت است: در واقع، اگر ایران تحت فشار تحریم‌ها، با آمریکا وارد مذاکره شود و توافق کند، چه تضمینی وجود دارد که دولت‌های آینده آمریکا برای تحمیل خواسته‌های خود به این کشور، دوباره آن را تحت فشار قرار ندهند.
واضح است که کاخ سفید خواهان حفظ وضعیت فعلی نه جنگ نه مذاکره تا پس از انتخابات ریاست جمهوری است. اما هیچ تضمینی وجود ندارد که ایران، «جنگ اقتصادی» آمریکا را تا زمان انتخابات آمریکا هزینه‌مند نکند. ترامپ هر روز به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ نزدیکتر می‌شود. او بار‌ها از جنگ‌های آمریکا در خاورمیانه انتقاد کرده بود و نمی‌خواهد با آغاز یک جنگ دیگر در منطقه وارد کارزار انتخاباتی شود. همین امر، بازدارندگی آمریکا در برابر ایران را تضعیف کرده است.
بعضی از سناتور‌های جمهوریخواه که خواهان رویکرد تهاجمی در برابر ایران هستند، تاحدودی از مواضع کاتن حمایت می‌کنند، اما نمی‌توانند مواضع او را به صورت علنی تایید کنند. برخی دیگر می‌گویند دیدگاه‌های کاتن بسیار تهاجمی است و توصیه حمله به کشورها، جزو اختیارات کنگره نیست.
موضوعات سفر ماس به تهران نشان می‌دهد که اروپا یک رویکرد دو محوری در برابر ایران طراحی کرده است که بر ترغیب ایران به حفظ توافق هسته‌ای و آغاز مذاکرات جدید با آمریکا استوار است. اخیرا بخش دوم این رویکرد، یعنی مذاکرات جدید، برجسته‌تر شده است.
