(تصاویر) از کدام عنکبوت باید ترسید

تارانتولا در اصل نسبتا عنکبوتی کوچک و بی‌ضرر است که در جنوب اروپا زندگی می‌کند. تارانتولا در اطراف شهر تارانتو (Taranto) در جنوب ایتالیا زیاد دیده می‌شود و نامش را نیز از همین شهر وام گرفته است.

در قرون گذشته، «تارانتولای لیکوسا» بسیار بدنام بود. محلی‌ها فکر می‌کردند که یک نیش این عنکبوت کافی است تا جان آدم گرفته شود. بنابراین محلی‌ها یک رقص خاص را درآوردند تا به خیالشان جلوی اثر زهر گرفته شود. نام آن رقص تارانتِلا (Tarantella) بود.

حقیقت ماجرا اما چه بود؟ عنکبوت تارانتولای شهر تارانتو اصلا خطرناک نبود و محلی‌ها دچار اشتباه شده بودند، زیرا تنها برخی از گونه‌های آن نیش زهردار دارند. دیو کلارک مسئول جانوران بی‌مهره‌ی باغ‌وحش لندن می‌گوید: «احتمالا عنکبوت بیوه سیاه (black widow) محلی به آن‌ها حمله کرده بود.

این بدنامی بعدها نسبت به عنکبوت‌های گرگی تارانتو (wolf spider) از بین نرفت و حتی زمانی که اروپایی‌ها با چندین عنکبوت بزرگ و پرموی آمریکای جنوبی مواجه شدند، به آن‌ها نیز تارانتولا گفتند. اما این مواردی که ما به آن‌ها تارانتولا می‌گوییم باید عنکبوت پرنده‌خوار یا «ترافوسید» نامیده شود. البته حدود 650 گونه ترافوسید وجود دارد که البته اغلب آن‌ها آن‌قدر کوچک هستند که طول پایش به دو سانتی‌متر هم نمی‌رسد.


خانواده ترافوسیدها به یکی از اعضای خود یعنی جُلیات یا همان جالوت (Goliath) می‌نازد. این عنکبوت اهل منطقه شمالی آمریکای جنوبی است و یک پرنده‌خوار است. بزرگترین نمونه‌ای که تاکنون دیده شده «ترافوسا بلوندی» است که به اندازه یک بشقاب غذاخوری است و طول پاهایش به 28 سانتی‌متر می‌رسد. این نمونه بزرگترین عنکبوتی است که تاکنون دیده شده است.

در فرهنگ عامه نیز از تارانتولاها به عنوان یک جانوران خشن و مهاجم یاد می‌شود. در صحنه‌ای از فیلم جیمز باند 1962، یک تارانتولا به تصویر کشیده شده که با سرعت از روی بدن شون کانری حرکت می‌کند. اما در واقع تارانتولاها چندان علاقه‌ای به این کار ندارند. کلارک می‌گوید: «اکثر عنکبوت‌ها حرارت بدن ما را حس می‌کنند و به سرعت فرار می‌کنند. عنکبوت‌ها ذاتا مهاجم نیستند. وقتی یک شکارچی به تارانتولا نزدیک می‌شود، اولین روش دفاعی آن‌ها این است که به سرعت فرار کنند و جایی پنهان شوند. وقتی که گیر می‌افتند از نیش خود به نشانه حمله استفاده می‌کنند، اما همیشه زهر خود را خارج نمی‌کنند. حتی اگر هم زهر خود را خارج کنند به ندرت پیش می‌آید که آن زهر سمی باشد. آن زهر فقط برای مقهور ساختن شکارشان است. معمولا زهر هیج یک کشنده نیست. نیش عنکبوت خیلی تفاوتی با نیش زنبور ندارد.»

گفته می‌شود که هم نوع خواری پس از جفت‌گیری به ضرر تارانتولای نر تمام می‌شود. محققان در یک پژوهش نسبتا عجیب نوشتند: «پس از جفت‌گیری، تارانتولای نر دور شد. ناگهان تارانتولای ماده بر روی او پرید و شش دقیقه بعد تارانتولای نر را همراه خود به داخل سوراخ زیرزمینی کشید. به نظر می‌رسد که او را بلعیده باشد.»

اما این پدیده عجیب تنها یک بار در جریان مطالعه آن‌ها رخ داد. تارانتولاهای نر پس از جفت‌گیری دور می‌شوند و به ندرت چنین اتفاقاتی می‌افتد. کلارک می‌گوید: «خورده شدن نر توسط ماده یک خطر است و خیلی کم اتفاق می‌افتد.»

البته ما وقتی داشتیم تارانتولای ماده را از نزدیک بررسی می‌کردیم یاد حرف کلارک افتادیم. اما کنار دستمان یک خط کش گذاشتیم که اگر فکر بدی به سر تارانتولا زد با همان خط کش حسابش را برسیم!