فرارو- دکتر ثریا مکنون*؛ پس از موفقیت دولت جمهوری اسلامی در امر مذاکرات هسته ای، و تلاش مجدانه و بی وقفه و ارزشمند جناب دکتر ظریف و تیم مذاکره کننده، سخنان زیادی برای تحلیل، چه به منزله تایید و چه تنقید نوشته یا بیان شد.
گذشته از بحث و اظهار نظر نسبت به نحوه مذاکره یا محتوا و مفاد قرارداد، که اهمیت ویژه دارد، نظر دادن نسبت به شخص دکتر ظریف یا بعضی دیگراز اعضاء تیم نیز به صورت‌های گوناگون در جریان است. بنده قصد دارم نکته ای متفاوت که شاید کمتر به آن توجه شده را در این رابطه مطرح نمایم.
جناب دکتر ظریف علاوه بر دارا بودن خصوصیات شخصی استثنایی که در موفقیت ایشان هم بسیار مؤثر بود، (مانند تحصیلات عالی و متناسب، توانایی بیان و استدلال، دانش زبان انگلیسی، اخلاق خوش و ...) وصف دیگری هم داشت که کمتر به آن توجه شد. (شاید اگر از خود ایشان سوال شود این وصف را کمتر از بقیه موثر در موفقیت خود ندانند) و آن اعتقاد دینی و ارادت به ائمه معصومین (علیهم السلام) است که بارها در صحبت‌ها یا ملاقات‌های کمتر رسمی با افراد مسلمان یا ایرانی فیلم آنرا دیده یا شنیده‌ایم.
هرگاه اعتقاد قلبی و دینی یا بینش فرد، زمینه و موثردردانش و انتخاب نوع علم اکتسابی وی قرار گیرد، قطعا در نحوه استفاده و بکارگیری مناسب و به موقع معلومات تأثیر زیاد خواهد داشت. فی الواقع عملکرد و رفتار شخص در چگونگی بکارگیری معلومات و اطلاعات ذهنی، متأثر از بینش و ارزش‌های حاکم در همان شخص است. به عبارتی حالت و عواطف روحی و جهت حاکم بر آن در نحوه کسب معلومات و دانش مؤثر بوده و این انتخاب به نوبه خود در رفتار و عملکرد عینی (بکارگیری معلومات) تاثیر گزار خواهد بود.
هر چه این سه مرحله هماهنگ تر و هم جهت باشد موفقیت فرد در برای رسیدن به هدف بیشتر خواهد بود. البته لازم به ذکر است که این سیر و مراحل در مورد کسانی که زیر بنای اعتقادی آنها ماده و طبیعت است هم وجود دارد و نتیجه یا حاصل عملکرد آنها با هدف و ارزش قلبی خود آنهاهماهنگ و هم جهت خواهد بود.
توضیح این که مراحل فوق در انجام کلیه امور از فردی و شخصی گرفته تا موضوعات عمده و حساس در سطح ملی و جهانی؛ وجود دارد، امری است که پرداختن به آن زمان دیگری را می طلبد و از موضوع این بحث بیرون است.
اما سوالی که بعد از این مقدمه به ذهن می رسد این است که چرا دو گروه از مردم خودی (حداقل)، به این بخش مهم از خصوصیت دکتر ظریف توجه نکرده و عمدا یا سهواً از آن گذشتند؟
یک گروه که اکثریت جمعیت طرفدار را تشکیل می دهد؛ بر توانایی‌های دکتر در مذاکره و جسارت وی در عملکرد و نیز سابقه علمی ایشان تاکید دارند و خصوصیت روحی و ارزشی ایشان را نادیده انگاشتند. اما گروه دوم که شاید به لحاظ تعداد جزء اقلیت و بعضاً منتقد مذاکره بوده ولی برای حفظ ظاهر کمتر مخالفت خود را به شکل مستقیم و صریح ابرازکردند؛ که عده ای از روحانیون و علمای اخلاق هم دراین قشر قرار دارند؛ آنها نیز نسبت به این وصف بسیار مهم دکتر ظریف دقت نکرده و بی اعتنا بودند؟
در حالی که برای بعضی از این گروه که در هدایت فرهنگی و الگو سازی برای جوانان علی رغم تلاش‌ها و هزینه‌های گزاف در سالهای بعد از انقلاب چندان موفق نبودند،؛ فرصت خوبی بود تا انگیزه مذهبی همراه با توفیق علمی و جسارت عملی جناب دکتر ظریف و همکاران ایشان مانند آقای دکترصالحی؛ دکتر عراقچی و بقیه (که کمتر در انظار عموم شناخته شده بودند) را به بحث و تحلیل گذاشته و برای یک بار هم که شده مانند کشورهای پیشرفته که از این قبیل فرصت‌ها برای توسعه اهداف خود در جامعه و هدایت ناملموس مردم خود استفاده می کنند؛ بزرگان ما هم این فرصت و اتفاق را صرفا به عنوان یک روش موفق؛ فارغ از نتیجه نهایی؛ غنیمت شمرده (به جای سبقت در یافتن نکات منفی برای نقد و حمله) و با استفاده از ابزار گوناگون ارتباطی؛ برای توسعه جامعه و هدایت قشر جوان - بی نهایت از این موضوع شاد و نسبت به دکتر ظریف علاقه مند -؛ اقدام نمایند. باشد که بیشتر از روش‌های منفی یا موعظه‌ای بدون ارایه نتیجه عینی؛ مؤثر افتد.
*دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی
