درخشش بارقه امید در اقتصاد جهان

در مورد چرایی و چگونگی پیدایش بحران اقتصادی اخیر تحلیل ها و مباحث مختلفی صورت گرفته است. با وجودی که چندی است نشانه هایی از فروکش کردن این بحران بروز کرده اما ارائه نظریه های مختلف در مورد نحوه بروز و مهار آن همچنان ادامه دارد.این سوال که وضعیت فعلی چه راهکاری حتی موقت می تواند برای اقتصادهای بزرگ جهان و به ویژه خودروسازان داشته باشد اکنون بیش از هر چیز دیگری ذهن ها را به خود مشغول کرده است.

پیامدهای بحران جهانی اخیر به اندازه ای بود که پس از صنایع مسکن و بانکداری عظیم ترین صنعت دنیا یعنی خودروسازی را چنان ضرب شستی نشان داد که در اثر آن پایه های اقتصاد
به صورت جدی به لرزه درآمد.

بحران پس از تهدید بانک های بزرگی چون یوبی اس، سیتی گروپ و مریل لینچ و چندین بنگاه کلان اقتصادی دیگر به زودی هیولای صنعت خودرو جهان، جنرال موتورز را نشانه رفت. بدیهی است ظهور نشانه های به زانو درآمدن شرکتی با درآمد سالانه بیش از 180 میلیارد دلار بهتر از هر چیزی می توانست زنگ خطری جدی باشد برای اقتصاد صنعتی دولت های بزرگ.

در مورد نقش مهم این شرکت خودروسازی در اقتصاد آمریکا همین بس که درآمد نفتی 212 میلیاردی کشورمان در چهار سال اخیر (از ابتدای سال 84 تا پایان سال 87) را کنار درآمد سالانه این غول صنعتی گذاشته با آن مقایسه کنیم.

هیولایی به آن عظمت بیش از سالی نتوانست مقاومت کند. به همین دلیل دولت آمریکا پس از کمی تعلل، بالاخره تصمیم گرفت برای نجات آن دست به کار شود . بسیاری از تحلیلگران معتقدند بهبود نسبی که اخیراً این غول های صنعتی به خود دیده اند حداقل تاکنون دلیلی نداشته جز تاثیر مشوق ها و برنامه های ترغیبی که دولت ها برای نجات آنها به اجرا درآورده اند.

چهره کریه بحران باعث شد تا اقتصادهای مبتنی بر نظام سرمایه داری غرب که کاملاً بر ستون های خصوصی بودن استوار است و سایه دولت را بر خود برنمی تابد به ناچار از بنیان های خود تخطی کرده و دست به دامن کمک های دولتی شوند. با وجود بهبود نسبی اوضاع بسیاری از کارشناسان می گویند نباید از این وضعیت ذوق زده شوند چون خطر هنوز به طور کامل رفع نشده است.

اخیراً منابع خبری به ویژه پایگاه خبری بی بی سی به انتشار اخبار و گزارش هایی مبنی بر افزایش امید به پایان رکود اقتصادی پرداخته و از نشانه های اتمام رکود اقتصادی ایالات متحده و رشد اقتصاد کشورهای فرانسه و آلمان به عنوان بزرگ ترین اقتصادهای اروپا خبر می دهند. خبرگزاری بی بی سی به نقل از «بن برنانکه»، رئیس بانک مرکزی آمریکا، می نویسد: «رکود اقتصادی این کشور در شرف پایان است و بهبود اقتصادی به زودی شروع خواهد شد.»

بی بی سی در ادامه می افزاید: «اما اقتصاددانان هشدار داده اند که اقتصاد داخلی این کشورها همچنان بسیار شکننده است و دلیل افزایش میزان فروش را افزایش مصرف داخلی ناشی از تشویق های اقتصادی دولت دانسته اند و متذکر شده اند دوره این مشوق ها، که یکی از نمونه های آن پرداخت وجه نقدی در ازای تعویض خودروهای کهنه با خودروهای نو است، به زودی به پایان رسیده و روشن نیست که تاثیرات مثبت آنها تا چه زمانی دوام آورد.»

در پایگاه خبری الشرق الاوسط که از پرمخاطب ترین پایگاه های خبری عرب زبان است، می بینیم که براساس گزارش رسمی اتحادیه خودروسازان آلمان (VDA) آمده است: «فروش خودرو در ماه جولای گذشته در بیشتر بازارهای جهان افزایش داشته است.»

آمارهای نقل شده از این اتحادیه مانند افزایش پنج درصدی فروش خودروهای نو در بازار غرب اروپا در جولای گذشته و رسیدن تعداد آن به 2/1 میلیون خودرو، رشد چشمگیر 64 درصدی فروش خودرو در ماه گذشته در چین و رسیدن تعداد آن به 677500 خودرو و نیز رشد 25 درصدی آن در هفت ماه نخست سال جاری و فروش 3/4 میلیون خودرو طی این مدت در همین کشور، به همراه به گوش رسیدن اخباری از دو شرکت آمریکایی فورد و جنرال موتورز مبنی بر افزایش مجدد تولید آنها، نشانگر آن است که تکاپوی غرب و شرق برای مهار این بحران سرکش دارد به نتیجه می رسد.

گزارش های فوق تاکیدی است بر تاثیر برنامه های حمایتی دولت ها به خصوص در بخش خودروسازی در بهبود اقتصاد بحران زده جهان که در خلال آن می بینیم دولت های بزرگ دنیا دریافته اند که راه برون رفت از این بحران، بازگشت و حل مشکل از همان نقطه آغازین است و از آنجا که بحران اقتصادی اخیر با شیوع نابسامانی در اوضاع مسکن و سپس بانکداری کلید خورد و با وخامت اوضاع صنعت خودروسازی به اوج خود رسید دولت های بزرگ نیز برنامه های حمایت مالی خود را در بخش های مسکن، خودروسازی و بانکداری به اجرا درآوردند تا بتوانند بحران را مهار کرده یا از رشد آن جلوگیری کنند.

اما آنچه مسلم است این است که انجام موفقیت آمیز این مهم مستلزم تلاش گسترده و زیربنایی است که نمی توان آن را تنها به کمک های دولتی محدود کرد.هر چند قضاوت در مورد خروج نهایی از این بحران زود است و در این خصوص باید بعد از متوقف شدن مشوق ها و برنامه های حمایتی دولت ها قضاوت کرد. در عین حال با توجه به آنچه درخصوص بهبود اوضاع اقتصاد و صنعت آمد و ارتباط تنگاتنگ بخش های مختلف اقتصاد امید خروج نهایی از بحران خیلی دور از ذهن نیست.