ديروز تا امروز "نهاودیان"
کمتر زماني پيش مي‌آيد که پشت تريبون برود و خبرساز شود، حضورش در رسانه‌ها يا به‌واسطه شرايطي است که اظهارنظر او را مي‌طلبد يا براي پيگيري اموري است که جايگاهش به او محول کرده.
به گزارش شرق، محمد نهاونديان، مرد خبرسازي نيست؛ اما جايگاه و پست‌هاي سياسي‌اش همواره او را در تيررس اخبار قرار داده‌اند.
بهانه: نهاونديان وزير بازرگاني مي‌شود؟
اين روزها، روزهاي داغ گمانه‌زني‌ها براي ترکيب کابينه دوازدهم است. محمد نهاونديان که در دولت اول روحاني به رياست دفتر و نهاد رياست‌جمهوري رسيد، يکي از گزينه‌هايي است که هم زمزمه خداحافظي‌اش با پاستور به گوش مي‌رسد و هم برخي از معرفي او به مجلس براي تصدي يکي از وزارتخانه‌هاي اقتصادي دولت دوازدهم خبر مي‌دهند، به همين بهانه کارنامه خبري - سياسي او را مرور کرده‌ايم.
شناسنامه: صادره از تهران
نام کاملش محمدآقا نهاونديان است و سال ١٣٣٣ در تهران به دنيا آمد. پدرش حاج‌جعفر، سرشناس بازار بود و او را با نام بنيان‌گذار حسينيه زنجاني‌ها در خيابان شيخ هادي مي‌شناختند كه به‌واسطه نذرهايش در ايام محرم مشهور بود - رسمي که محمدآقا و برادرش همچنان به ياد پدر آن را ادامه مي‌دهند- محمد دوره دبستان را تا سال پنجم در مدرسه جعفري در گذر وزيردفتر، درس خواند؛ آن روزها مدرسه جعفري، جز مدارس دست اول اسلامي بود.
دبيرستان را هم به مدرسه علوي- که پدرش از حاميان مالي‌اش بود- رفت و جزء مريدان علامه علي‌اصغر کرباسچيان شد. نهاونديان به‌شدت به انديشه‌هاي مدرسه علوي وابسته است آن‌چنان‌که نزدیک به هشت سال قبل در شبکه چهارم سيما با زبان انگليسي درباره مهدويت سخن مي‌گفت و برنامه‌اي ثابت در اين زمينه داشت. اوايل دهه ٥٠ پس از پايان دبيرستان به سفارش پدرش به حوزه رفت و در محضر استادانی مانند مطهري و شوشتري فقه خواند. ناگفته نماند که او هم‌زمان با ورود به حوزه - سال ٥١ - به دانشگاه رفت و اقتصاد خواند.رفت‌وآمدهايش به حوزه و نشست‌و‌برخاستش با شهيد مرتضي مطهري، جرقه تشکيل شوراي اقتصاد اسلامي را در ذهن او و دوستانش ايجاد کرد، آن‌چنان‌که نهاونديان و چند نفر ديگر از اواخر سال ۵۳ با دكتر مشكات، رئيس وقت دانشكده اقتصاد تهران، وارد مذاکره شدند تا «درس اقتصاد اسلامي» در دانشكده برقرار شود.حوزه پلي شد براي تقويت جايگاه اجتماعي- سياسي‌اش، او در کنار ديدارهاي مستمرش با شهيد مطهري، در جلسات شهيد بهشتي، باهنر و استاد جعفري هم حاضر بود.
مدتي بعد دكتر نمازي و صالح‌خو كه تحصيل‌كرده آمريكا بودند، به جمع اين افراد اضافه شدند. به اين ترتيب، او بي آنكه بداند، با بلندپايگان آينده نظام جمهوري اسلامي نشست‌و‌برخاست داشت.سال ٥٦ بود که به‌دليل اوج‌گيري مبارزات انقلابي تحصيل در هر دو رشته‌اش را رها كرد. او پسر يک بازاري خير بود و معتقد به اقتصاد اسلامي اما در بحبوحه مبارزات انقلابي در کنار نيروهاي چپ مذهبي و در گروه‌هاي مسلح صف و القارعه به مبارزه مسلحانه پرداخت.
هفت سال بعد از انقلاب، سال ٦٤ همراه همسر و چهار فرزندش به آمريكا رفت و در دانشگاه جورج واشنگتن در رشته اقتصاد تحصيل را از سر گرفت. او هشت سال در آمريکا بود و در نهايت در سال ٧٢ با مدرک دکتراي اقتصاد به تهران بازگشت. هشت سال حضور او در ايالات متحده باعث شد «گرين‌كارت» بگيرد. گرين‌کارت او در مذاکرات هسته‌اي اواسط دهه ٨٠ گره‌گشا شد. از همسر و فرزندان او خبر زيادي در دست نيست، جز اينکه پسر دومش محسن، به‌واسطه حضورش در اتاق بازرگاني کمي شناخته‌شده‌تر است. محسن نهاونديان، بيش از ١٠ سال است که عضو هيئت‌‌مديره شرکت «آرين فولاد غرب» شده؛ مقر اين شرکت در مالزي است و با کشورهايي مانند تايوان، چين، هند، قزاقستان، روسيه، اوکراين، امارات، آلمان، لبنان، اتريش و بلاروس مبادله تجاري دارد.
کارنامه: شهرت با مأموريت ويژه
اولين سمتش پس از انقلاب عضويت در شوراي خبري صداوسيما بود، هرچند به‌دليل اختلاف‌هایی که با صادق قطب‌زاده، رئيس وقت سازمان داشت، خيلي در آنجا ماندگار نشد و از صداوسيما استعفا داد.
در پي خروجش از صداوسيما، به دعوت رضا صدر، وزير وقت بازرگاني، به وزارت بازرگاني رفت و مسئول روابط‌عمومي وزارتخانه شد و کم‌کم به معاونت هماهنگي و سپس به معاونت برنامه‌ريزي وزارت بازرگاني ارتقا يافت؛ اما وزارت بازرگاني هم به کام او خوش نيامد و مدتي بعد از وزارت بازرگاني هم بيرون آمد. آن‌طورکه خودش مي‌گويد به‌خاطر تفاوت ديدگاه با ديگران از آنجا هم استعفا داد.در همان ايام او به دعوت برخي استادان قديمي‌اش در حوزه به قم رفت و پيگير جلسات و مذاکرات براي ايجاد رشته اقتصاد اسلامي در دانشگاه شد.
دو سال در قم بود و بعد هم به تهران بازگشت تا اينکه سال ٦٤ در سوداي ادامه تحصيل به آمريکا مهاجرت کرد و در واشنگتن مؤسسه‌اي تأسيس كرد به نام تحقيقات و اطلاعات اسلامي كه توانست با ٤٠ مركز اسلامي آمريكا ارتباط بگيرد و زمينه همكاري بين آنها را فراهم كند. حاصل اين همكاري شورايي بود به نام شوراي همكاري اسلامي.
اين شورا هر ماه در يكي از ايالت‌ها جلسه تشكيل مي‌داد.او حدود هشت سال در آمريكا زندگي و تحصيل كرد و پس از بازگشت به تهران در سال ٧٢ به دعوت يحيي آل‌اسحاق به وزارت بازرگاني رفت، وقتي هم که محمد شريعتمداري در دولت اول سيدمحمد خاتمي وزارت بازرگاني را بر عهده گرفت، در سمتش ماند تا اينکه سال ۸۰ بازهم به‌دليل اختلاف‌نظر با شريعتمداري از آنجا بيرون آمد.
انتخابات نهمين دوره رياست‌جمهوري که فرارسيد، او مديريت اقتصادي برنامه‌هاي علي لاريجاني را برعهده گرفت. پس از تشكيل دولت نهم و ناکامی لاريجاني در اين انتخابات، از او براي دبيرکلي سازمان بورس دعوت شد، اما نپذيرفت و ترجيح داد در مقام معاون اقتصادي همراه علي لاريجاني در شوراي‌عالي امنيت ملي شود.
همراهي‌اش با لاريجاني جايگاه سياسي او را قوام داد. اوج حضور سياسي او به سال ٨٥ برمي‌گردد و داستان سفر خبرسازش به آمريكا که البته نام او را جهاني کرد.نهاونديان در دوره حساس مذاکرات ايران و آمريكا بر سر عراق، موجب خبرسازي و اظهارات مقامات بلندپايه در ايران و آمريكا شد. برخي سفر او را يک سفر شخصي مي‌دانستند و برخي ديگر معتقد بودند که او براي لابي‌گري درباره پرونده هسته‌اي ايران به آمريكا رفته و توانسته است ارتباطات خوبي نيز برقرار کند.
گمانه‌زني‌ها درباره سفر بي‌مقدمه او چنان در رسانه‌هاي بين‌المللي داغ شده بود که علي لاريجاني، دبير وقت شوراي‌عالي امنيت ملي را وادار به موضع‌گيري کرد، او دراين‌باره گفت: «از آنجايي که آمريكا به ديپلمات‌هاي ايراني ويزا نمي‌دهد، ما از سفر محمد نهاونديان به آمريكا استفاده کرديم تا مطالب موردنظر خود را به محمدجواد ظريف، نماينده ايران در سازمان ملل، منتقل کنيم». به‌اين‌ترتيب او توانست درخصوص پرونده هسته‌اي ايران با برخي از ديپلمات‌هاي آمريكايي گفت‌وگو كند و تأثيرهايي بر پرونده بگذارد.همان سال ٨٤ که مشاور اقتصادي لاريجاني در شوراي‌عالي امنيت ملي بود، به رياست اتاق بازرگاني نيز انتخاب شد و تا آذرماه ٩٢ اين سمت را عهده‌دار بود. در سال ٨٧ با رفتن علي لاريجاني به بهارستان، او هم در مجلس صاحب جايگاه مشاوره شد؛ چه در مقام مشاور رئيس مجلس و چه در مقام مشاور کميسيون اقتصادي مجلس؛ سمت‌هايي که همچنان همراهش هستند.
در انتخابات خرداد ٩٢ در کنار حسن روحاني قرار گرفت و پس از پيروزي روحاني، در اولين حکم رسمي رئيس‌جمهور به رياست دفتر و نهاد رياست‌جمهوري در کابينه يازدهم منصوب شد. گرين‌کارت نهاونديان، در دولت روحاني مددرسان بوده و او در چهار سال گذشته که در مقام رياست دفتر روحاني حاضر بود، بارها به کشورهاي اروپايي، به‌ويژه انگليس سفر کرده است.نهاونديان در انتخابات دوازدهمين دوره رياست‌جمهوري به‌عنوان يکي از فعالان حامي روحاني در قريب‌به‌اتفاق سخنراني‌هاي حسن روحاني او را همراهي مي‌کرد و اين همراهي باز هم مورد انتقاد اصلاح‌طلبان و چهره‌هاي اعتدال‌گرا قرار گرفت، اما او بي‌توجه به اين نقدها به همراهي‌اش با حسن روحاني تا به امروز ادامه داده است.
حالا که زمان چينش کابينه دوم روحاني فرارسيده، سمت بعدي نهاونديان در کابينه دوازدهم يکي از مهم‌ترين مجهولاتي است که رسانه‌ها در پي آن هستند، اگرچه وزارت بازرگاني- در صورت رأي موافق بهارستان به تفکيک وزارت صنايع، معادن و تجارت و تشکيل دو وزارتخانه صنايع و معادن و وزارت بازرگاني - پرتکرارترين عنواني است که در گمانه‌زني‌ها براي نهاونديان مطرح شده است.
مواضع:
محو فقر مطلق تا سال ١٤٠٠ در دستور کار دولت دوازدهم است./ ايرنا، خرداد ٩٦.
براي محقق‌شدن اقتصاد مقاومتي، داده‌هاي داخلي بايد حداکثری باشد./ تسنيم، آذر ٩٥.
برخي مي‌گويند که اين دولت تمام همتش را در کاسه برجام گذاشته درحالي‌که در عمر اين دولت خدمات مهمي از جمله کاهش تورم و بالا‌بردن رشد اقتصادي کشور صورت پذيرفته است./خبرگزاري صداوسيما، خرداد ٩٦.
همه وزارتخانه‌ها، رويکردشان اين است که مشکلات اقتصادي کشور را بايد با کمک بخش خصوصي و تعاوني حل کرد./ گفت‌وگوي ويژه خبري، مهر ٩٢.
