غلامرضاهاشمی فرد
بررسی عملکرد اخیر صداوسیما بر اساس نظریات فروید
غلامرضاهاشمی فرد؛ فروید، پدر علم روانکاوی، معتقد است ضمیرناخوداگاه (The unconscious) انباری است پر از تمایلات و آرزوهای خارج از دسترس که تعیین کننده‌ی رفتار و گفتار ماست.
در روزهای اخیر شاهد تحریف سخنان رییس جمهور در شبکه خبر بودیم. جایی که روحانی گفته بود"به قوه قضائیه دعوت شدم" ولی در زیرنویس شبکه خبر از کلمه‌ی "احضار" استفاده کرد. البته بعد از اینکه با واکنش گسترده‌ی کاربران فضای مجازی روبرو شد، شبکه‌ی خبر-بدون عذرخواهی-از آن با عنوان "اشتباه سهوی" یاد کرد. در سایت شبکه خبر با لحنی حق به جانب آمده: ... " این اشتباه بعدا اصلاح شد ولی به هرحال بهانه‌ی لازم به طرفداران دولت داده شده بود! "
برای واکاوی محتویات ضمیرناخوداگاه قاعدتا باید سوابق و گذشته‌ی آنرا بررسی کرد. به عبارت دیگر باید دید آن انبارِ ناخوداگاه چگونه پرشده است.
با شروع به کار دولت یازدهم در مرداد ١٣٩٢ شاهد کارشکنی‌ها و حملات جناح بازنده بودیم. از همان زمان بود که مخالفان، تمایلات و آرزوهایشان را از انباری ناخوداگاهشان بیرون کشیدند و در رسانه‌های گسترده‌ای که در اختیار داشتند، منتشر کردند. یکی از این تمایلات، یک دوره‌ای شدن دولت تدبیر و امید بود. به عنوان مثال در گفتگوی تصویری که حمید رسایی-نماینده سابق مجلس-در ١٠ آبان ١٣٩٥ با سایت تاریخ آنلاین داشت از احتمال ردصلاحیت روحانی سخن به میان آورد و در ادامه با اطمینان پیش بینی کرد که "دولت روحانی اولین دولت ٤ ساله خواهد بود".
در کنار اینگونه اظهارنظر‌ها نادیده گرفتن دستاورد‌ها و اقدامات دولت توسط صداوسیما تا جایی رسید که رییس دولت را به واکنش واداشت.
البته قضیه به همین جا ختم نمی‌شود و حملات کم سابقه به دولت از جمله مخالفت شدید با مذاکرات هسته‌ای و در پی آن انکار دستاوردهای برجام گوشه‌ای از تلاش طرف مقابل است. از طرفی، حامیان دولت که از تفرقه، خشونت و افراطی گری فرسنگ‌ها فاصله دارند، در ضمیرناخوداگاهشان سالهاست ایران را برای همه‌ی ایرانیان می‌خواهند، اهل گفتگو با تمدن‌ها و عقاید مختلف هستند و طرفدار احترامِ متقابل، مذاکره و صلح.
ماههای منتهی به انتخابات ٩٦ هرگاه صداوسیما می‌خواست نقبی بزند به این رویداد سرنوشت ساز و نظر مردم کوچه بازار را جویا شود، بدون استثناء ماحصل نظرات پخش شده سعی در متقاعد کردن مخاطبان در ناکارآمد بودن دولت روحانی داشت. گویی آن ١٩ میلیون نفری که خرداد ١٣٩٢ به دولت اعتدال رای داده بودند همگی نادم و پشیمان شده بودند. اوضاع بازار خراب است، همه بیکاریم، برجام هیچ دستاوردی نداشته، رییس جمهوری میخواهیم که اهل سازش نباشد، انقلابی باشد و.. این‌ها کلیدواژه‌های مصاحبه‌های پخش شده از صداوسیما بود.
پس از انتخابات معنادار اردیبهشت ٩٦ وقتی تلاش برای القاء شائبه‌ی تخلف و شیطنت‌هایی از این دست راه به جایی نبرد، شاهد دو اتفاق نادر بودیم که فروید به آن "تداعی آزاد" (Free association) می‌گوید. حالتی که در آن، فرد هرآنچه را در ذهن دارد بدون ملاحظه و بدون درنظرگرفتن منطقی یا غیرمنطقی بودنش، آنرا بیان می‌کند.
اتفاقات روزقدس و نمازعیدفطر. دفاع تمام قد صداوسیما از نوحه خوانیِ سیاسی در روز عید مسلمانان و انتقاد از کاربرانی که به این بی حرمتی اعتراض کرده بودند، هرچند دور از ذهن نبود ولی باردیگر سوالات زیادی را بوجود آورد.
مخاطبان سالهاست که به خوبی از تمایلات پنهان و آشکار صداوسیما مطلع هستند لذا در این دهکده‌ی جهانی که هیچ خبر و اتفاقی از دید مخاطب قرن ٢١ م. پنهان نمی‌ماند رسانه‌ها دائما در بوته‌ی راستی آزمایی قرار می‌گیرند. پس نیاز به گفتن نیست که بی توجهی به ضمیرناخوداگاه ٢٤ میلیون رای دهنده، متاسفانه ریزش روزافزون مخاطبان صداوسیما را درپی خواهد داشت.
