«پارازیت»، صدای اول سینمای جهان
شاید «تیه‌ری فره‌مو» رئیس جشنواره کن بیش از هر کسی روشنگر نگاه بنیادین کن و رویکرد این جشنواره نسبت به سینمای امروز جهان و سینماگران باشد وقتی رو به خبرنگاران و اصحاب رسانه می‌ایستد و می‌گوید: «اگر اکثر فیلم‌های تحسین شده در جشنواره امسال کار‌هایی با زیربنای فلسفی و با نگاهی عمیق‌تر از معمول به جوامع انسانی بوده‌اند، به این سبب است که وظیفه هنر فقط سرگرم کردن مردم نیست بلکه باید امروز را پالایش و فردا را روشن کند.
به گزارش ایران، به گفته او «ما به نام و نشان افراد و ملیت‌شان کاری نداریم و فقط می‌خواستیم آمال و اهداف آن‌ها و جهان بینی‌شان را بررسی کنیم. سینما باید راوی رنج‌های روز مردمان جهان باشد و اکثر فیلم‌های امسال کن چنین بوده‌اند. در همین راستا بود که ما حتی ریاست بخش «دوربین طلایی» را هم به یک مستندساز کامبوجی سپردیم.»
و، اما نخل طلا
«پارازیت» که یک فیلم به ظاهر اجتماعی، اما دارای معانی پنهان سیاسی است، با فتح نخل طلای هفتادودومین دوره جشنواره معتبر کن فرانسه در فردای توزیع جوایز چنان اوجی گرفته است که نگو و نپرس؟! تا جایی که بسیاری از منتقدان این فیلم را بهترین فیلمی می‌دانند که تا این مقطع از سال ۲۰۱۹ در تمامی سطح جهان عرضه شده است.
اله‌خاندرو گونزالز ایناریتو، رئیس مکزیکی هیأت ژوری کن امسال، که خود دو اسکار در کارنامه دارد، پس از اهدای جایزه جون هو گفت: آن‌چه ما را جذب و وادار به اهدای جایزه نخست جشنواره به «پارازیت» کرد، چرخ خوردن دائمی اتفاقات فیلم به جهت‌های مختلف و کوچ از این ژانر به آن ژانر و تشریح اتفاقات به سبک و روالی کمیک و سپس تراژیک بود. این داستان دائماً بزرگ و بزرگ‌تر می‌شد و هر تماشاگری را تسلیم خود می‌کرد.
تفاوت‌های امسال و پارسال
اگر در نظر بگیریم که سال پیش نیز فیلم «سارقان مغازه» محصول ژاپن نخل طلای کن را برد، تجدید پیروزی آسیایی‌ها در مهم‌ترین جشنواره سینمای دنیا را نباید واقعه‌ای غیر عادی دانست. اما واقعیت امر این است که فیلم «هوری‌یدا»ی ژاپنی یک تم انسانی و رویکردی حادثه‌ای داشت و کار جون هو کره‌ای، ریشه در آمال سرکوب شده سیاسی دارد. این فیلم خانواده‌ای را به نمایش می‌گذارد که می‌پندارند بالا رفتن جایگاه اجتماعی‌شان وابسته به ارتقای شرایط و تمهیدات منزل‌شان است و اگر پز ثروتمندان را به خود بگیرند، تبدیل به غول‌های اجتماعی می‌شوند؛ اما آن‌ها فقط پارازیت‌هایی هستند که جامعه سیال و تازه به دوران رسیده شرق آسیا را به چالش‌هایی بیهوده می‌کشانند.
نگاه به قاره سیاه
کن برای اینکه به قاره‌های محروم و کم امکانات بهای بیشتری بدهد، جایزه دوم خود را هم که گراندپری (جایزه بزرگ) نامیده می‌شود، به فیلم «آتلانتیک» ساخته «ماتی دیوپ» سنگالی اهدا کرد. این البته اولین باری است که دیوپ یک فیلم بلند را کارگردانی می‌کند. دیوپ که نخستین کارگردان زن سیاهپوستی است که فیلمی از او امسال در بخش مسابقه کن به نمایش در آمد، موضوع اصلی «آتلانتیک» را مهاجرت‌های پر درد و رنج جهان سومی‌ها و بویژه آفریقایی‌ها به اروپا قرار داده و چنین رویدادی را از دید یک زن پناهجو که محبوبش وی را رها و آواره ساخته، به تصویر می‌کشد.
الی فایننگ، هنرپیشه جوان زن امریکایی و یکی از اعضای هیأت ژوری ۹ نفره کن ۲۰۱۹ پس‌از اهدای جایزه به دیوپ گفت: هنر دیوپ این است که در عین به‌تصویر کشیدن یک درد بزرگ اجتماعی، که همانا مهاجرت‌های گسترده و گاه بی‌عاقبت جهان سومی‌ها به اروپا و امریکا است، از خلق دیدگاه‌های فردی در این خصوص نیز غافل نمانده و احساس تماشاگر را به وضوح برمی‌انگیزد.
از زن دانشمند تا مرد رنج‌کشیده
جایزه بهترین بازیگر زن جشنواره امسال نیز سهم «امیل بیچام نو» ستاره استرالیایی شد که نقش یک زن دانشمند را ایفا می‌کند. این دانشمند پس‌از ایجاد جهش‌های زیستی در درختان تحت مطالعه‌اش متوجه می‌شود رشد و بهتر شدن تنها فرجام این درختان نیست و عوارض جنبی و ضرر‌های برخاسته از این پروسه می‌تواند بسیار بزرگ‌تر و بدخیم‌تر باشد و این گمانه‌زنی او البته به هر کار صنعتی و عملکرد کارخانه‌ها نیز بسط می‌یابد.
در میان بازیگران مرد شاخص در جشنواره امسال کن نیز آنتونیو باندراس اسپانیایی و کهنه کار فراتر و بالاتر از سایرین ظاهر شد و پس از دریافت نخل‌طلای بهترین هنرپیشه جشنواره خطاب به حاضران گفت: چهل سال طول کشیده است تا به چنین نقطه‌ای برسم و رنج‌های فراوانی برده‌ام. برخی فکر می‌کنند شکوه و بهجت ما مانند فرش قرمزی است که پیش ازهر مراسم مهم سینمایی روی آن قدم می‌زنیم، اما این‌طور نیست و ما زجر فراوانی می‌کشیم تا کارمان از آب درآید. شاید عنوان همین فیلم پدرو المودوار «درد و افتخار» که باعث شد، این جایزه را ببرم به بهترین شکل گویای شرایط من- و امثال من- باشد؛ زیرا هم به شخصه بسیار درد کشیده و بار‌ها زمین خورده‌ام و هم گاهی نیز به افتخار رسیده‌ام و جدیدترین آن‌ها همین ایستادن من روی سن جشنواره کن است.
یک جایزه مشترک
کن ۲۰۱۹ جایزه ویژه هیأت ژوری خود را نیز به‌طور مشترک به دو فیلم اهدا کرد؛ یکی «بینوایان» ساخته لیدی لاس و دیگری «باکورائو» که آن را کله بر مندونکا فیلیو و جولیانو دورنلس ساخته‌اند.
