ماجرای گواهینامه موتور برای زنان و رای دیوان عدالت اداری
امروز صبح حکم یکی از شعبات دیوان عدالت اداری منتشر شده که نشان می‌دهد این شعبه در پاسخ به شکایت یک زن از اصفهان نسبت به عدم صدور گواهینامه موتور سیکلت حق را به شاکی داده و پلیس را ملزم به صدور گواهینامه موتورسیکلت برای زنان کرده است.
صبح امروز تصویری از رای دیوان عدالت اداری منتشر شد که طبق این حکم نیروی انتظامی ملزم به صدور گواهی نامه برای زنان شده است. این حکم پس از شکایت یک زن اصفهانی، در شعبه‌ی ۳۱ دیوان عدالت اداری صادر شده است.
در حکم دیوان عدالت اداری در خصوص موتور سواری خانم‌ها چه نکاتی آمده است؟
دیوان عدالت اداری در بخشی از حکم خود نوشته است:
• مرجع صالح برای صدور انواع گواهینامه رانندگی، صرفا نیروی انتظامی (پلیس راهنمایی و رانندگی) می‌باشد و غیر از این مرجع، ارگان یا نهاد و سازمان دیگری نمی‌تواند اقدام به صدور گواهی نامه رانندگی نماید.
• رانندگی برای زنان جامعه‌ی ایران اعم از رانندگی خودرو‌های سبک و سنگین و یا موتور سیکلت و سایر وسایل نقلیه موتوری در هیچ یک از مقررات موضوعه منع نشده است که با عنایت به اصل اباحه، رانندگی موتور سیکلت نیز برای آنان مباح تلقی می‌گردد.
• قید مقرر در ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی که بیان نموده: «صدور گواهی نامه برای مردان بر عهده‌ی نیروی انتظامی است» نافی صلاحیت آن مرجع مبنی بر اختیارات و وظایف صدور گواهینامه برای زنان نیست.
• رانندگی موتور سیکلت برای بانوان می‌بایست تحت نظر یک مرجع نظارتی جهت احراز صلاحیت تخصصی آن‌ها باشد و اگر این مرجع را نیروی انتظامی تلقی نکنیم کدام مرجع را می‌توان ذی صلاح تلقی نمود؟ لهذا با توجه به اینکه رانندگی موتور سیکلت قائم به جنسیت نبوده و طرف شکایت تنها ارگان نظارتی موجود در کشور جهت احراز صلاحیت متقاضیان صدور گواهی نامه رانندگی است و اصل بر صلاحیت آن مرجع جهت صدور گواهینامه بوده و قید مقرر در تبصره ماده ۲۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی نیز دادنامه دیوان عدالت اداری به معنای محرومیت زنان ار رانندگی موتور سیکلت نیست.
• وضعیت حاکم بر شهر نشینی علی الخصوص کلان شهر‌ها و عدم امکان مالی جهت تهیه خودرو برای همه اقشار و سهولت رفت آمد با موتورسیکلت جهت رتق و فتق امور زندگی (که بعضا زنان جامعه با توجه به وضع شخصی و خانوادگی خود شخصا مجبور به حل آن هستند) ضرورت صدور گواهینامه را برای آن‌ها بیشتر نمایان می‌سازد.
• لهذا با استناد به اصاله الاباحه و مستند به مواد ۱۱ و ۵۸ و ۶۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری حکم به ورود شکایت و الزام طرف شکایت (پلیس راهنمایی و رانندگی محل اقامت شاکیه) به تشکیل پرونده و رسیدگی به تقاضای صدور گواهینامه در صورت احراز صلاحیت، صدور گواهینامه موتورسیکلت در حق شاکی صادر میشود. این رای ظرف مهلت ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدید نظر خواهی در شعب تجدید نظر دیوان عدالت اداری است.
آیا رای صادر شده دیوان کلی است یا فقط شامل اصفهان میشود؟
محسن قائمی‌نسب، مدیرکل حوزه ریاست دیوان عدالت اداری به تسنیم گفت: حکم صادرشده برای گواهینامه موتورسیکلت‌سواری زنان که امروز در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست شد، رأی هیات عمومی این دیوان نیست بلکه از سوی یکی از شعبه‌های دیوان و با شکایت یکی زن اصفهانی از پلیس صادر شده است.
دیوان، به‌جز شعبه‌ها یک هیات عمومی دارد که می‌تواند در صورت اختلاف افتادن میان رای‌های شعبه‌های دیوان یا صدور رای‌های مشابه فراوان شعبه‌های مختلف در یک موضوع، رای وحدت رویه صادر کند و همه نهاد‌ها را ملزم کند از این رای تبعیت کنند؛ بنابراین فعلا با توضیحی که این مقام ارشد در دیوان عدالت اداری ارائه کرده، این رای احتمالا صرفا برای زن اصفهانی شاکی از پلیس، امکان استفاده از رای آن شعبه دیوان را دارد و بعید نیست اعتقاد به گواهی‌نامه‌دادن به زنان را شعبه دیگر دیوان یا هیات عمومی دیوان نقض کند.
دیوان، به‌جز شعبه‌ها یک هیات عمومی دارد که می‌تواند در صورت اختلاف افتادن میان رای‌های شعبه‌های دیوان یا صدور رای‌های مشابه فراوان شعبه‌های مختلف در یک موضوع، رای وحدت رویه صادر کند و همه نهاد‌ها را ملزم کند از این رای تبعیت کنند؛ بنابراین فعلا با توضیحی که این مقام ارشد در دیوان عدالت اداری ارائه کرده، این رای احتمالا صرفا برای زن اصفهانی شاکی از پلیس، امکان استفاده از رای آن شعبه دیوان را دارد و بعید نیست اعتقاد به گواهی‌نامه‌دادن به زنان را شعبه دیگر دیوان یا هیات عمومی دیوان نقض کند.
اما ماجرای موتور سواری زنان چیست و قانون در مورد آن چه می‌گوید؟
مسئله‌ی موتور سواری بانوان در ایران تبدیل به موضوعی پیچیده شده که هر از چندگاهی تیتر اخبار می شود و پس از مدتی فراموش میشود. مدتی پیش فیلمی منتشر شد که پلیس بهناز شفیعی، نخستین و شناخته‌شده‌ترین زن موتورسوار ایرانی را متوقف کرده و به او می‌گوید حق موتورسواری ندارد. شفیعی می‌گوید موتورش پلاک و بیمه دارد و او همه قوانین را رعایت کرده است.
او همچنین گواهینامه بین‌المللی‌اش را نشان می‌دهد و می‌گوید هرچند این گواهی را از آمریکا دریافت کرده، اما پرچم ایران هم به‌عنوان کشوری که این گواهی را قبول دارد در آن ثبت شده، اما پاسخ پلیس به او این است که گواهینامه‌اش، گواهینامه‌ای نیست که بتواند با آن در شهر سوار موتور شود و این گواهینامه برای استفاده در پیست است. پلیس حاضر در این فیلم می‌گوید: «در ایران ما خانم‌ها نمی‌توانند با موتور در شهر تردد کنند و هیچ خانمی گواهینامه ندارد.»
پیش‌تر نعمت احمدی، وکیل پایه دادگستری، در گفتگو با شرق، اظهار داشت: «هیچ منع قانونی‌ای برای زنان درباره استفاده از هیچ وسیله نقلیه‌ای وجود ندارد و برای استفاده از موتورسیکلت هم صحبتی از جنسیت راننده نشده است. قانون صرفا شرایط فرد را برای راننده اتوبوس، موتورسیکلت، کامیون و ماشین سواری ذکر کرده است.»
با این اوصاف، تابه‌حال هیچ زنی موفق به گرفتن گواهینامه موتورسیکلت نشده است. این در حالیست که پلیس راهور اعلام کرده است: «درحال‌حاضر زنان در صورت مراجعه برای دریافت گواهینامه رانندگی موتورسیکلت با ممنوعیت مواجه خواهند شد.»
حال با توجه به رای دیوان عدالت اداری باید منتظر باشیم و ببینیم که آیا ممنوعیت صدور گواهینامه موتورسیلکت برای خانم ها لغو میشود یا همچنان در این مسیر موانع و مشکلاتی وجود دارد.
