ماجرای آدریان دریا؛ نفتکشی که نماد جنگ نفتی شد

فرارو- نفتکش آدریان دریا-۱، یا همان گریس-۱ سابق، سرانجام پس از چند هفته سرگردانی در دریای مدیترانه، نفت خود را در ساحل سوریه تخلیه کرد. امری که می‌تواند سابقه مهمی در نقض تحریم‌های نفتی باشد.

به گزارش فرارو، اظهارات مقامات آمریکا و نیز داده‌های شرکت‌های فناوری فضای غربی، نشان می‌دهد که نفتکش آدریان دریا، در نزدیکی بندر طرطوس پهلو گرفته و نفت خود را در سوریه تخلیه کرده است.

زمانی که نفتکش گریس-۱، پس از حدود پنج هفته توقیف در تنگه جبل الطارق آزاد شد، مقامات جبل الطارق ادعا کردند ایران تعهد کتبی داده است که این نفتکش به سمت سوریه نخواهد رفت. امری که مقامات ایران آن را تکذیب کردند.

تیرماه گذشته، دولت بریتانیا، نفتکش ایرانی گریس-۱ را به اتهام نقض تحریم‌های نفتی اتحادیه اروپا علیه سوریه، هنگام عبور از تنگه جبل الطارق توقیف کرد. پس از چند هفته توقیف، نام نفتکش به آدریان دریا-۱ تغییر پیدا کرد و با نام جدید زیر پرچم ایران فعالیت خود را آغاز کرد. از زمان آزادی آن در ۱۵ آگوست تاکنون، آدریان دریا زیر ذربین رسانه‌ها و ماهواره‌ها بود. اندکی پس از آزادی، مقصد‌های متعددی، از یونان تا لبنان، برای آدریان دریا ذکر شد، اما این نفتکش به هیچکدام از آن‌ها نرفت.

 

---

در همین حال، آمریکا نفتکش آدریان دریا و ناخدای آن را در لیست تحریم‌ها قرار داد. وزارت خزانه‌داری آمریکا، ضمن تحریم این نفتکش، به همه کشور‌هایی که ممکن است به آن کمک کنند، هشدار داد. دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌‎داری (اوفک) با استناد به فرمان اجرایی شماره ۱۳۲۲۴ آدریان دریا و ناخدای هندی‌تبار آن، آخیلش کومار، را به اتهام کمک به «تروریسم» تحریم کرد. اوفک ادعا می‌کند آدریان دریا تحت هدایت سپاه قدس، ۲.۱ میلیون بشکه نفت منتقل می‌کند. مدتی بعد، اعلام شد که برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، به کومار ایمیل فرستاده و به او پیشنهاد پول در ازای همکاری داده است. گفته می‌شود که آمریکا با ناخدای چندین نفتکش ایرانی نیز تماس گرفته و پیشنهادات مشابهی داده است. وزارت خارجه آمریکا این تماس‌ها را تایید کرده است.

جنگ نفتی
حدود چهار ماه پیش، از اول ماه مه، آمریکا با لغو همه معافیت‌های فروش نفت ایران، تمام تحریم‌های نفتی این کشور را اجرا کرد. از آن زمان، آمریکا به دقت تحرکات نفتی ایران، از جمله حرکت نفتکش‌ها، را زیر نظر گرفت. رئیس‌جمهور حسن روحانی، اخیرا تحریم‌های آمریکا را «بی‌سابقه» و «صد در صدی» توصیف کرد و گفت: «بعد از اردیبهشت سال ۹۸، دشمنان به اصطلاح خودشان تحریم را شدیدتر و صد در صدی و از تمام ابزار خودشان علیه ملت ایران استفاده کردند؛ آنچنان فشاری را بر کشور‌های دیگر وارد کردند که اگر یک هواپیما به ایران پرواز می‌کرد یا از ایران به کشور دیگری می‌رفت، به قول ما ایرانی‌ها نه با دو چشم با چهار چشم مراقبت می‌کردند و یک کشتی و یک قایق اگر از بندر ما حرکت کند و مقصدی را مد نظر قرار بدهد، مورد مراقبت شدید آن‌ها قرار می‌گیرد.» وی افزود: «چنین تحریم، پایش، نظاره‌گری و فشار علیه ایران بی‌سابقه است.»

نفتکش آدریان دریا، به یکی از بارزترین وجوه این تحریم نفتی علیه ایران تبدیل شده است. آمریکایی‌ها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، حرکت این نفتکش را از سواحل ایران رصد کردند. در تمام مدتی که این نفتکش در حال دور زدن قاره آفریقا بود، آمریکایی‌ها حرکتش را دنبال می‌کردند و قبل از اینکه به تنگه جبل الطارق برسد از اسپانیا خواستند آن را توقیف کند. اما اسپانیا از این امر خودداری کرد. در نهایت، بریتانیا در اقدامی که هنوز جوانب آن به طور کامل معلوم نیست، نفتکش ایرانی را در جبل الطارق توقیف کرد. همان زمان، وزیر خارجه اسپانیا، اعلام کرد بریتانیا این کار را به درخواست آمریکا انجام داد. اما بریتانیا این را تکذیب کرد. هر چند که این تکذیب هم مانع از توقیف یک نفتکش انگلیسی به نام استینا ایمپرو توسط سپاه در تنگه هرمز نشد.

 

تبعات حضور نفتکش ایرانی در سوریه
انگلیسی‌ها، سرانجام به رغم مخالفت آشکار آمریکا، نفتکش ایرانی را آزاد کردند و اکنون معلوم شد که این نفتکش به سوریه رفته است. یعنی به همان مقصدی که بریتانیایی‌ها به خاطر آن، آدریان دریا را توقیف کرده بودند.

رسانه‌های خارجی ابتدا ادعا کردند چند روز پیش، آدریان دریا در نزدیکی سواحل سوریه دستگاه سیگنال‌دهی (ترانسپوندر) خود را خاموش کرده است. سپس شرکت فناوری فضایی ماکسار، روز شنبه با انتشار تصاویری مدعی شد نفتکش یادشده در سواحل بندر طرطوس سوریه پهلو گرفته است. همزمان، وبگاه خبری - تحلیلی میدل ایست آی، به نقل از منابعی گزارش کرد آدریان دریا نفت خود را در این بندر تخلیه کرده است.

سرانجام جان بولتون، مشاور امنیت ملی، در توئیتی مدعی شد که آدریان دریا به سمت سوریه رفته است. بولتون تصویری از این نفتکش در نزدیکی ساحل طرطوس منتشر کرد و نوشت: «کسانی که معتقد بودند نفتکش آدریان دریا-۱ به سوریه نرفته در توهم هستند... ما می‌توانیم گفتگو کنیم، اما تحریم‌ها علیه تهران را تا زمانی که این کشور دست از دروغ برنداشته و از تروریسم حمایت می‌کند، لغو نخواهیم کرد.»

توقف آدریان دریا در ساحل سوریه، پرسش‌های جدیدی مطرح کرد از جمله: آیا بریتانیا یا دیگر کشور‌های اروپایی، بار دیگر این نفتکش را به خاطر نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توقیف خواهند کرد؟ آمریکا چطور؟ تنگه جبل الطارق در اختیار بریتانیا و کانال سوئز در اختیار مصر است. هر دو این کشور متحد نزدیک آمریکا هستند، آیا آدریان دریا در راه بازگشت می‌تواند از این دو آبراه استفاده کند؟ صادرات نفت ایران، کاملا تحت تحریم است، آمریکا با این نقض تحریم چگونه برخورد خواهد کرد؟ وقتی آمریکا نمی‌تواند آدریان دریا را در دریای مدیترانه، که تقریبا دور تا دور آن متحدان آمریکا هستند، توقیف کند، چگونه خواهد توانست همین نفتکش یا نفتکش‌های دیگر ایران را از صادرات پنهانی نفت به آسیا بازدارد؟

آدریان دریا نخستین نفتکش ایرانی است که با وجود تحریم‌های آمریکا، جلوی دیدگان همه جهان از ایران به سوریه نفت منتقل کرد. اگر این نفتکش به سلامت به ایران برگردد، سابقه مهمی در شکستن دیوار تحریم‌ها خواهد بود. هر چند که ممکن است ایران دیگر از این نفتکش غول‌پیکر برای صادرات نفت به سوریه استفاده نکند. با این حال، ظاهرا پس از ماجرای آدریان دریا، تابوی خرید نفت از ایران شکسته شد.