آخرین خبرها از مذاکرات ایران و آمریکا؛ جزئیات چارچوب مسقط و ماجرای هشدار ترامپ به اسرائیل

 فرارو- مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در عمان، که از اوایل سال ۲۰۲۵ آغاز شده است، به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین و بحرانی‌ترین تحولات دیپلماتیک در عرصه روابط بین‌الملل به شمار می‌آید. این مذاکرات، با میانجی‌گری سلطنت عمان، بر مسائلی چون برنامه هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها متمرکز است؛ مسائلی که پس از شکست توافق هسته‌ای برجام و تنش‌های بی‌پایان میان تهران و واشنگتن، در کانون توجه و بحث‌های بین‌المللی قرار گرفته است.

به گزارش فرارو،  اختلافات اصلی میان تهران و واشنگتن در چند محور کلیدی نمود یافته است. ایران به‌طور مستمر بر حق مسلم خود در زمینه غنی‌سازی اورانیوم تأکید می‌کند و آن را نه تنها یک دستاورد فنی، بلکه یک ضرورت امنیتی و ملی قلمداد می‌کند. در مقابل، ایالات متحده از ایران می‌خواهد که در این زمینه محدودیت‌های بیشتری را پذیرفته و سطح فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. در همین راستا، در بخش بازرسی‌ها، واشنگتن خواستار نظارت‌های دقیق‌تر و دسترسی گسترده‌تر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای ایران است.

در خصوص رفع تحریم‌ها، اختلافات همچنان پیچیده و عمیق است. ایران خواهان لغو یک‌جای تمامی تحریم‌ها است تا از این طریق، فشارهای اقتصادی و مالی که بر اقتصاد کشور تحمیل شده است، به‌طور کامل رفع گردد. اما ایالات متحده همچنان بر رفع تدریجی تحریم‌ها تأکید دارد و این روند را مشروط به اقدامات مشخص و ملموس ایران در کاهش فعالیت‌های هسته‌ای می‌داند.

با وجود این تنش‌ها، هر دو طرف بر اهمیت ادامه مذاکرات به‌عنوان تنها راهکار ممکن برای دستیابی به یک توافق بلندمدت و پایدار تأکید دارند. عمان، با حفظ بی‌طرفی خود و ایجاد فضایی برای گفت‌وگوی سازنده، به ایفای نقش کلیدی‌اش در تسهیل این فرآیند ادامه می‌دهد. چشم‌انداز برگزاری دور ششم مذاکرات در آینده‌ای نزدیک، نشان از تداوم تلاش‌ها برای یافتن راه‌حل‌های مشترک دارد. با این حال، باید منتظر ماند و دید که آیا این مذاکرات پیچیده می‌توانند به‌طور مؤثر به توافقی پایدار ختم شوند یا اینکه همچنان در گرداب اختلافات باقی خواهند ماند.

دونالد ترامپ در اشاره به تحولات مثبت در روند مذاکرات با ایران، اظهار داشت: «به بنیامین نتانیاهو هشدار داده‌ام که اقدام نظامی علیه ایران در این مقطع زمانی اقدامی نادرست خواهد بود.» وی تاکید کرد: «به نتانیاهو گفته‌ام که ما به یک توافق نزدیک شده‌ایم و ایران نیز تمایل دارد به این توافق دست یابد، بنابراین شرایط ممکن است تغییر کند. این زمان، زمان مناسبی برای حمله به ایران نیست، چرا که مذاکرات سازنده‌ای در جریان است.» ترامپ همچنین پیش‌بینی کرد که احتمال دستیابی به توافق با ایران در هفته‌های آینده وجود دارد.

ترامپ به نتانیاهو: هیچ‌چیز نباید راه مذاکرات هسته‌ای را سد کند

بر اساس گزارش اکسیوس، دونالد ترامپ در یک تماس تلفنی با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، به او هشدار داد که از هر گونه اقدامی که ممکن است روند مذاکرات هسته‌ای میان ایالات متحده و ایران را تحت تأثیر قرار دهد، اجتناب کند. ترامپ و دیگر مقامات ارشد آمریکایی به‌طور فزاینده‌ای نگران بوده‌اند که اسرائیل ممکن است به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند یا اقداماتی انجام دهد که تهدیدی جدی برای پیشرفت مذاکرات و دستیابی به یک توافق هسته‌ای جدید باشد.

یک منبع به آکسیوس اعلام کرده است که اسرائیل معتقد است زمان محدودی برای اجرای یک حمله مؤثر به تأسیسات هسته‌ای ایران در اختیار دارد. برخی مقامات آمریکایی نگران هستند که نتانیاهو ممکن است بدون مشورت با ترامپ، دستور حمله را صادر کند. یک مقام کاخ سفید در این زمینه اظهار داشت: «ترامپ در تماس تلفنی روز پنج‌شنبه به نتانیاهو گفت که نمی‌خواهد هیچ‌چیز مانع دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک با ایران شود.» این مقام تأکید کرد که پیام ترامپ به نتانیاهو این بود که «او نمی‌خواهد در حالی که خود در تلاش است مسائل را از طریق دیپلماسی حل کند، نتانیاهو اقدامی تحریک‌آمیز انجام دهد.» ترامپ همچنین به نتانیاهو تأکید کرد که «گزینه دیگر» (اقدام نظامی) همچنان روی میز است، اما او خواهان این است که ابتدا ببیند آیا توافق دیپلماتیک امکان‌پذیر است یا خیر.

نیویورک تایمز: اسرائیل آماده حمله به ایران در صورت توافق هسته‌ای با آمریکا

در گزارشی جدید که از سوی روزنامه «نیویورک تایمز» منتشر شده، جزئیات نگران‌کننده‌ای از حمله احتمالی به تأسیسات هسته‌ای ایران فاش شده است. این اطلاعات که بر اساس اظهارات مقامات اسرائیلی و آمریکایی تنظیم شده، نشان می‌دهد که بنیامین نتانیاهو به تیم خود دستور داده است که حتی در صورت دست‌یابی به توافق میان واشنگتن و تهران، از اجرای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران دست نکشند. مقامات اسرائیلی این اطلاعات را مستقیماً به دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا منتقل کرده‌اند.

طبق این گزارش، واشنگتن به شدت نگران است که اسرائیل بدون هیچ‌گونه هشدار قبلی اقدام به حمله کند. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که آماده‌سازی اسرائیل برای حمله به ایران تنها ۷ ساعت به طول خواهد انجامید. همچنین مقامات اسرائیلی تأکید کرده‌اند که نتانیاهو به تیم خود دستور داده است تا طرحی برای حمله محدود تهیه کنند که نیازی به حمایت نظامی مستقیم ایالات متحده نداشته باشد.

روزنامه «نیویورک تایمز» گزارش داده است که پس از دریافت شواهدی مبنی بر آماده‌سازی اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران، جان راتکلیف، مدیر اطلاعات ملی آمریکا به تل‌آویو سفر کرده است. این اقدام پس از آن صورت گرفت که بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل به دونالد ترامپ تاکید کرد که گزارش‌ها مبنی بر آمادگی اسرائیل برای حمله صحت دارند و دستور آماده‌باش به نیروهای نظامی و اطلاعاتی اسرائیل صادر شده است. این تحولات در حالی اتفاق می‌افتد که ترامپ و نتانیاهو در روزهای اخیر تماس تلفنی پرتنشی داشته‌اند که در آن نتانیاهو هشدار داده است که حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران می‌تواند مذاکرات جاری را به خطر بیندازد.

این روزنامه همچنین اشاره کرده که طی روزهای گذشته، چندین جلسه میان مقامات ارشد آمریکایی و اسرائیلی برگزار شده است. کارشناسان بر این باورند که برای جلب رضایت اسرائیل و گروه‌های مخالف تندروی ایران در کنگره آمریکا، هر توافق موقت ممکن است مستلزم انتقال سوخت هسته‌ای ایران به خارج از کشور یا کاهش شدید آن به سطوح بسیار پایین‌تر باشد.

رویترز: توافق سیاسی ایران و آمریکا؛ توقف غنی‌سازی در ازای آزادسازی دارایی‌ها

طبق گزارش رویترز، دو منبع رسمی ایرانی اعلام کرده‌اند که ایران ممکن است تصمیم به توقف غنی‌سازی اورانیوم بگیرد، مشروط بر آن که ایالات متحده دارایی‌های بلوکه‌شده ایران را آزاد کند و حق تهران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را در قالب یک «توافق سیاسی» به رسمیت بشناسد.

این توافق می‌تواند به‌عنوان مقدمه‌ای برای رسیدن به یک قرارداد هسته‌ای جامع‌تر عمل کند. این دو منبع که به تیم مذاکره‌کننده نزدیک هستند، در روز چهارشنبه به رویترز گفته‌اند که «ممکن است به زودی تفاهم سیاسی با آمریکا حاصل شود»، به شرط آن که واشنگتن شروط ایران را بپذیرد. بر اساس این توافق، ایران به مدت یک سال غنی‌سازی اورانیوم را متوقف خواهد کرد و بخشی از ذخایر اورانیوم با غنی‌سازی بالا را یا به خارج از کشور ارسال خواهد کرد یا آن را به صفحات سوخت هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز تبدیل خواهد کرد.

آیا «چارچوب مسقط» کلید توافق هسته‌ای ایران و آمریکا است؟

لارا روزن، خبرنگار برجسته آمریکایی در حوزه سیاست خارجی، در خبرنامه خود با عنوان «دیپلماتیک» نوشت که ایالات متحده و ایران در حال تلاش برای نهایی کردن یک چارچوب تفاهم سیاسی پیش از نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاریخ ۹ تا ۱۰ ژوئن (۱۹ یا ۲۰ خرداد) هستند. به گفته یکی از منابع آگاه، این سند احتمالاً با نام «چارچوب مسقط» شناخته خواهد شد.

علی واعظ، مدیر برنامه ایران در گروه بین‌المللی بحران، در این خصوص اظهار داشت: «به نظرم احتمالاً هفته آینده یا آخر هفته آینده، قطعاً یک دور دیگر از مذاکرات میان آمریکا و ایران برگزار خواهد شد تا متن توافق چارچوبی نهایی شود. در واقع، این چارچوب به نظر می‌رسد که بسیار کلی خواهد بود.» وی همچنین تاکید کرد: «من احتمال توافق بر سر نوعی «چیزی در برابر چیزی» را رد نمی‌کنم که بتواند خواسته‌های اروپایی‌ها برای تعویق مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها را برآورده کند.»

علی واعظ، تحلیلگر ارشد گروه بین‌المللی بحران، بر این باور است که «اگر ایالات متحده و ایران بتوانند توافق چارچوبی سیاسی را نهایی کنند، سپس به شورای امنیت خواهند رفت و تلاش خواهند کرد که سازوکاری برای تمدید مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها پیدا کنند تا فرصت بیشتری برای مذاکره بر سر یک توافق جامع‌تر به دست آید.» وی در ادامه تاکید کرد که ترجیح این است که چنین توافقی با گام‌های عملی، نظیر ارسال ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران به خارج از کشور یا اتخاذ سایر اقدامات اعتمادساز، همراه باشد تا اثربخشی آن را افزایش دهد.

ولی نصر، مشاور سابق اوباما، در تحلیل خود اظهار داشت که از دید برخی، شاید بهترین گزینه برای یک کشور این باشد که هیچ‌گونه غنی‌سازی نداشته باشد. با این حال، او تأکید کرد که چنین خواسته‌ای نه تنها به معنای یک توافق واقعی از سوی ایران نیست، بلکه در حقیقت تسلیم کامل ایران محسوب می‌شود. ولی نصر اشاره کرد که در این شرایط، کاملاً روشن نیست که ایالات متحده در ازای چنین تسلیمی از ایران، چه امتیازی به این کشور خواهد داد.

ولی نصر تاکید می کند که اگر ایران از حقوقی که تحت پیمان ان.پی.تی دارد، محروم شود، ممکن است تصمیم بگیرد از این پیمان خارج شود، و این مسأله چیزی نیست که جامعه جهانی خواهان آن باشد. او به وضعیت کره شمالی اشاره می‌کند که دقیقاً همین مسیر را طی کرده است. در صورتی که ایران از ان.پی.تی خارج شود، بسیاری از نظارت‌ها و تضمین‌هایی که در چارچوب این پیمان وجود دارد، دیگر شامل ایران نخواهد شد و در آن صورت، ایالات متحده ممکن است مجبور به مواجهه نظامی مستقیم با ایران شود.

از مکانیسم اسنپ‌بک تا نظارت پیشرفته؛ تروئیکای غربی چگونه اعتبار توافق هسته‌ای را تقویت می‌کند؟

الی گرانمایه در تحلیلی در شورای روابط خارجی اروپا بر ضرورت رویکرد فعال اروپا در قبال مذاکرات هسته ای تاکید می کند و معتقد است کشورهای تروئیکای غربی برای  جلوگیری از وقوع جنگ و افزایش احتمال دستیابی به توافق هسته ای باید به اقدامات ذیل مبادرت ورزند.

الف - حمایت سیاسی علنی از مذاکرات و مخالفت قاطع با جنگ:  رهبران اروپایی باید در بالاترین سطح ممکن، به‌صراحت از روند مذاکرات میان آمریکا و ایران و از توافقی بالقوه حمایت کنند و در عین حال با هرگونه سناریوی تقابل نظامی مخالفت ورزند. این همان الگویی است که پادشاهی‌های عرب حاشیه خلیج فارس در جریان سفر اخیر ترامپ به منطقه در پیش گرفتند؛ رویکردی که به‌طور کامل از دیپلماسی حمایت کرده و خواهان اجتناب از درگیری بودند.

ب - استفاده راهبردی از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم ها برای تشویق ایران به انعطاف بیشتر: کشورهای عضو تروئیکای غربی می‌توانند با استفاده حساب‌شده از تهدید فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک، فشار دیپلماتیک مؤثری بر ایران وارد کنند تا روند اعطای امتیاز در مذاکرات شتاب گیرد. این ابزار که در قالب توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ تعریف شده، به اروپا امکان می‌دهد تحریم‌های سازمان ملل را به‌صورت یک‌جانبه بازگرداند؛ تهدیدی که اگر به‌شکل راهبردی به‌کار رود، می‌تواند انگیزه ایران برای انعطاف‌پذیری بیشتر را تقویت کند. در کنار آن، کشورهای اروپایی باید از شبکه‌های ارتباطی موجود خود با تهران بهره گیرند تا مسیر رسیدن به توافق هموارتر شود.

ج – تقویت اعتبار توافق از طریق بهبود نظارت بین المللی؛ اروپا می‌تواند با پیشنهاد سازوکارهای نظارتی قوی‌تر، به محدودگرایان کمک کند تا از دام انتقادات مربوط به «ضعف فنی توافق» رهایی یابند. یکی از راه‌های کلیدی در این مسیر، تشویق ایران به پذیرش نظارت‌های پیشرفته‌تر از جمله اجرای فوری و کامل پروتکل الحاقی در چارچوب معاهده عدم اشاعه (NPT)، که امکان دسترسی گسترده‌تر و ناگهانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات ایران را فراهم می‌کند، است. علاوه بر این، گنجاندن بندی در توافق جدید که ایران را به پذیرش محدودیت‌های بلندمدت در فعالیت‌های هسته‌ای متعهد کند، نه تنها می تواند از منظر فنی اطمینان‌بخش باشد، بلکه اعتبار سیاسی توافق را نیز در سطح داخلی آمریکا و در برابر منتقدان افزایش دهد.

اگر ایران آمادگی لازم برای چنین امتیازاتی را داشته باشد، تروئیکای غربی باید دولت ترامپ را ترغیب کند از خواسته‌های حداکثری چون «غنی‌سازی صفر» که بی‌تردید مذاکرات را به بن‌بست می‌کشاند، فاصله بگیرد. اروپا باید فرمولی برد-برد پیشنهاد دهد که در آن، آمریکا بتواند با جلوگیری از فعالیت‌های مرتبط با تسلیحات هسته‌ای از جمله غنی‌سازی در سطوح بالا دستاورد خود را اعلام کند و در عین حال، ایران اجازه داشته باشد در سطوح پایین و غیرنظامی غنی‌سازی را ادامه دهد.