اختلافات ترامپ و ماسک: ناسا در بزرگ‌ترین بحران تاریخ خود

فرارو- اختلافات اخیر بین دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، و ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس‌ایکس، بر سر بودجه پیشنهادی دولت برای سال ۲۰۲۶، ناسا را وارد بحرانی بی‌سابقه کرده است. این بودجه، که در ۲ می ۲۰۲۵ منتشر شد، پیشنهاد کاهش ۲۴ درصدی بودجه ناسا از ۲۴.۸ میلیارد دلار به ۱۸.۸ میلیارد دلار را ارائه می‌دهد و بودجه بخش علمی ناسا را تا ۴۷ درصد کاهش می‌دهد. این کاهش‌ها، که شامل لغو حدود ۴۰ مأموریت علمی از جمله مأموریت‌های فعال مانند جونو (مشتری)، نیو هورایزنز (پلوتو) و مارس سمپل ریترن است، نگرانی‌های گسترده‌ای را در میان دانشمندان و سیاست‌گذاران ایجاد کرده است. در این مقاله، با استناد به منابع معتبر مانند BBC، The New York Times، The Guardian، Reuters و Ars Technica، این بحران بررسی می‌شود.

ریشه اختلافات ترامپ و ماسک

به گزارش فرارو، اختلافات میان ترامپ و ماسک زمانی شدت گرفت که ماسک، یکی از مشاوران نزدیک رئیس‌جمهور و رئیس دپارتمان کارایی دولت (DOGE)، در تاریخ ۱۱ آوریل ۲۰۲۵ در پستی در X کاهش پیشنهادی بودجه ناسا را «نگران‌کننده» توصیف کرد. او اظهار داشت که به دلیل موقعیت اسپیس‌ایکس به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین پیمانکاران ناسا، نمی‌تواند مستقیماً در بحث‌های بودجه‌ای دخالت کند، اما از علم حمایت می‌کند. این اظهارات در تضاد با بودجه پیشنهادی دولت بود که به نفع مأموریت‌های مریخ، یکی از اولویت‌های دیرینه ماسک، ۱ میلیارد دلار بودجه جدید اختصاص داده است.

ترامپ در واکنش، تهدید کرد که قراردادهای فدرال با اسپیس‌ایکس، از جمله استفاده از موشک‌های فالکون ۹ برای تأمین تجهیزات ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) و موشک استارشیپ برای مأموریت‌های ماه و مریخ، را لغو خواهد کرد. این تهدیدها نگرانی‌هایی را درباره پایداری برنامه‌های فضایی ناسا ایجاد کرده، زیرا اسپیس‌ایکس نقش حیاتی در این مأموریت‌ها دارد.

علاوه بر این، تصمیم غیرمنتظره ترامپ در ۳۱ می ۲۰۲۵ برای لغو نامزدی جرد ایزاکمن، متحد نزدیک ماسک، به‌عنوان مدیر ناسا، به این بحران دامن زد. ایزاکمن، که در جلسات تأیید سنا از کاهش بودجه علمی انتقاد کرده بود، به دلیل «ارتباطات قبلی» کنار گذاشته شد  و ترامپ وعده داد که نامزد جدیدی «همسو با مأموریت و اولویت‌های آمریکا» معرفی کند. این تصمیم ناسا را بدون مدیر دائمی در زمان حساسی رها کرده است و جانت پترو، مدیر موقت، با چالش‌های بزرگی برای مدیریت این بحران مواجه است.

تأثیرات بودجه پیشنهادی بر ناسا

بودجه پیشنهادی دولت ترامپ، که هنوز نیازمند تأیید کنگره است، تأثیرات عمیقی بر برنامه‌های ناسا خواهد داشت:

کاهش بودجه علمی: بودجه بخش علمی ناسا از ۷.۳ میلیارد دلار به ۳.۹ میلیارد دلار کاهش می‌یابد، که منجر به لغو مأموریت‌هایی مانند مارس سمپل ریترن (جمع‌آوری نمونه‌های مریخ توسط پرسیورنس)، دیوینچی و وریتاس (مأموریت‌های ونوس)، جونو (مشتری)، نیو هورایزنز (پلوتو) و اوسیریس-اپکس (سیارک آپوفیس) می‌شود. این لغوها میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری قبلی را هدر می‌دهد و اکتشافات علمی درباره منشأ حیات و ساختار کیهان را به تعویق می‌اندازد.

لغو برنامه‌های ماه: برنامه آرتمیس، که هدفش بازگشت انسان به ماه تا سپتامبر ۲۰۲۶ است، دستخوش تغییرات اساسی خواهد شد. موشک SLS (سیستم پرتاب فضایی) و کپسول اوریون پس از مأموریت آرتمیس III لغو می‌شوند و ناسا به سیستم‌های تجاری مانند استارشیپ اسپیس‌ایکس و نیو گلن شرکت بلو اوریجین وابسته خواهد شد. همچنین، ایستگاه فضایی لونار گیت‌وی، که برای مدار ماه برنامه‌ریزی شده بود، پس از آرتمیس III کنار گذاشته می‌شود.

کاهش بودجه ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS): بودجه ISS با کاهش ۵۰۸ میلیون دلاری مواجه شده و تعداد خدمه و تحقیقات آن کاهش خواهد یافت. این ایستگاه تا سال ۲۰۳۰ بازنشسته شده و جای خود را به ایستگاه‌های تجاری خواهد داد.

لغو برنامه‌های علوم زمین: بودجه علوم زمین ناسا از ۲.۲ میلیارد دلار به ۱.۰۳۳ میلیارد دلار کاهش می‌یابد، که مأموریت‌هایی مانند لندست نکس (نظارت بر سطح زمین) و ماهواره‌های نظارت بر آب‌وهوا را لغو می‌کند. این امر توانایی پیش‌بینی تغییرات اقلیمی و بلایای طبیعی را به شدت مختل خواهد کرد.

کاهش تحقیقات هوانوردی سبز: برنامه‌های هوانوردی پایدار، که برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هواپیماها طراحی شده بودند، به‌طور کامل حذف می‌شوند.

حذف برنامه‌های آموزشی: دفتر آموزش ناسا، که برای ترویج علوم STEM فعالیت می‌کرد، به دلیل ادعای «ترویج برنامه‌های ووک» حذف خواهد شد، مشابه تلاش‌های ناموفق ترامپ  در دوره اول اوباما.

کیسی درایر، رئیس سیاست‌گذاری فضایی انجمن سیاره‌ای، این کاهش‌ها را «بزرگ‌ترین بحران تاریخ ناسا» توصیف کرده و هشدار داده که آمریکا ممکن است رهبری خود در اکتشافات فضایی را به کشورهایی مانند چین واگذار کند.

تأثیر بر همکاری‌های بین‌المللی

کاهش بودجه ناسا تأثیرات گسترده‌ای بر شرکای بین‌المللی، به‌ویژه آژانس فضایی اروپا (ESA)، خواهد داشت. مأموریت‌های مشترک مانند رزالیند فرانکلین (رور مریخ اروپا) و ان‌ویژن (ونوس) در خطر لغو هستند. همچنین، کاهش مشارکت ناسا در لونار گیت‌وی و مارس سمپل ریترن، برنامه‌های ESA را مختل می‌کند. سایمون باربر، دانشمند فضایی دانشگاه اوپن، این عدم قطعیت را «تأثیری سردکننده» بر برنامه‌های فضایی انسانی توصیف کرده است.

مارتین سوییتینگ، رئیس شرکت Surrey Satellite Technology، معتقد است که این وضعیت می‌تواند فرصتی برای اروپا باشد تا توانایی‌های فضایی خود را به‌صورت مستقل توسعه دهد، اما در کوتاه‌مدت، ضررهای قابل‌توجهی به همکاری‌های بین‌المللی وارد خواهد شد.

نگرانی‌های دانشمندان و قانون‌گذاران

دانشمندان و قانون‌گذاران از این پیشنهادات به شدت انتقاد کرده‌اند:

• آدام ریس، برنده جایزه نوبل فیزیک، هشدار داده که لغو تلسکوپ نانسی گریس رومن، که قرار است در سال ۲۰۲۷ پرتاب شود، مانع کشف سیارات جدید، کهکشان‌ها و اسرار ماده تاریک خواهد شد.
• آدام بیکر، تحلیلگر فضایی دانشگاه کرنفیلد، تأکید کرده که حذف برنامه‌های علوم زمین مانند لندست نکس، توانایی پیش‌بینی و کاهش اثرات تغییرات اقلیمی را به خطر می‌اندازد.
• زوئی لوفگرن، نماینده دموکرات کالیفرنیا، این بودجه را «حمله به علم» خوانده و قول داده که دموکرات‌ها و برخی جمهوری‌خواهان برای حفظ بودجه ناسا مبارزه کنند.
• کریس ون هولن، سناتور دموکرات، متعهد شده که در کمیته تخصیص بودجه برای جلوگیری از این کاهش‌ها تلاش کند.

درایر گزارش داده که برخی جمهوری‌خواهان، به‌ویژه در ایالت‌های کلیدی مانند تگزاس (مرکز فضایی جانسون) و مریلند (مرکز گودارد)، به‌صورت خصوصی با کاهش بودجه مخالفت کرده‌اند، اما بن‌بست سیاسی ممکن است منجر به اجرای بودجه پیشنهادی به‌عنوان اقدامی موقت شود که بازگشت آن دشوار خواهد بود.

نقش اسپیس‌ایکس و بلو اوریجین

بودجه پیشنهادی به نفع شرکت‌های تجاری، به‌ویژه اسپیس‌ایکس و بلو اوریجین، طراحی شده است. لغو SLS و اوریون، که هزینه هر پرتاب SLS حدود ۴.۱ میلیارد دلار است، راه را برای موشک‌های قابل‌استفاده مجدد مانند استارشیپ (با هزینه تقریبی ۱۰۰ میلیون دلار در هر پرتاب) و نیو گلن باز می‌کند. اسپیس‌ایکس، که در حال توسعه استارشیپ برای مأموریت‌های ماه و مریخ است، می‌تواند از بودجه ۱ میلیارد دلاری مریخ بهره‌مند شود.

بااین‌حال، نگرانی‌هایی درباره قابلیت اطمینان این موشک‌ها وجود دارد. سه پرتاب آزمایشی اخیر استارشیپ ناموفق بوده  و نیو گلن هنوز در مراحل اولیه آزمایش است. باربر هشدار داده که وابستگی به این سیستم‌های تجاری، که توسط ماسک و جف بزوس تأمین مالی می‌شوند، ممکن است در صورت کاهش علاقه آن‌ها یا نیاز به بودجه بیشتر، ناسا را در موقعیت دشواری قرار دهد.

آینده نامعلوم

بودجه پیشنهادی هنوز در مرحله بررسی کنگره است و تا ۴ جولای ۲۰۲۵ نهایی نخواهد شد. برخی تحلیلگران، مانند درایر، امیدوارند که فشارهای دوحزبی، به‌ویژه از ایالت‌هایی با مراکز ناسا، این کاهش‌ها را تعدیل کند. اما بن‌بست سیاسی یا تأخیر در تصویب بودجه ممکن است منجر به اجرای موقت بودجه پیشنهادی شود  که توقف مأموریت‌ها را غیرقابل‌برگشت می‌کند، زیرا راه‌اندازی مجدد فضاپیماها پس از خاموشی بسیار دشوار است.

آدام بیکر معتقد است که تمرکز دولت ترامپ بر مأموریت‌های ماه و مریخ، ناسا را به هدفی مشخص، مشابه دوران آپولو، هدایت می‌کند، اما منتقدان می‌گویند این تمرکز به قیمت از دست دادن اکتشافات علمی گسترده و نظارت بر زمین تمام می‌شود. کیسی درایر هشدار داده که این بودجه «جهانی شدن علم و اکتشاف» را تضعیف کرده و اکتشافات آینده، مانند درمان‌های سرطان یا درک کیهان  را به خطر می‌اندازد.