جامعه مدنی در تحولات آینده ایران پیشگام است / برخی بر طبل جنگ کوبیده و مردم را مضطرب می کنند/ رادیکالیسم ایرانی از جنبش های اجتماعی خوشحال نیست / دیدیم که طبقه متوسط فرونریخته و حاضر و ناظر است / مداحی با مولفه ایران و ای ایران بسیار قابل تأمل است

فرارو- نقش جامعه ایران در دوران جنگ و دوران آتش بس میان ایران و اسرائیل از جمله موضوعاتیست که این روزها بارها مورد توجه قرار گرفته است. افزون بر نقش کل جامعه، نقش گروهی که به عنوان جامعه مدنی شناخته می شود نیز حائز اهمیت است.

به گزارش فرارو، تقی آزاد، جامعه شناس، در گفتگو با فرارو به بررسی تحولات دوران آتش بس در جامعه ایران و نقش محوری جامعه مدنی در شرایط موجود پرداخته است:

برخی افراد بر طبل جنگ مجدد می کوبند و مردم را مضطرب می کنند

دکتر تقی آزاد به فرارو گفت: «آن چه بر ما در جنگ 12 روزه اسرائیل علیه ایران گذشت باعث شد متوجه برخی ضعف های خود در کنار برنامه های دولت های مهاجم و بیگانه شویم. برخی ضعف های مذکور را می دانستیم و برخی ضعف ها را نمی دانستیم و در طول جنگ متوجه شدیم. در کنار این ها، یک برنامه سازمان یافته ای هم اسرائیل و آمریکا داشتند که طبیعتا به شکل این وضعیت جنگ خود را نشان داد. اگرچه اعلام پیروزی در جنگ برای افکار عمومی خوب است اما به هرحال، باید به این نکته هم دقت کنیم که مورد تعرض قرار گرفته ایم و آسیب هایی هم دیده ایم. نمی توانیم کشته شدن دانشمندان، فرماندهان یا آسیب هایی که به مراکز هسته ای کشور وارد شده را نادیده بگیریم.»

وی افزود: «یک اضطراب و دلهره نیز بابت ادامه جنگ در اذهان عمومی وجود داشت که اکنون مدام خود را بازسازی می کند. بسیاری از افراد مدام در این طبل که جنگ دوباره شروع می شود می کوبند و مردم را مضطرب کرده اند. اما چیزی که اینجا بسیار مهم و قابل بحث است و باید درباره آن بسیار تامل کرد، بحث درخشش جامعه مدنی ایرانی است. جامعه مدنی به شکل بنیادین حضور پیدا کرد و بحران جنگ و پس از جنگ را تبدیل به یک اتفاق بزرگ و عمل مثبت کرد آن هم در شرایطی که می توانست به حاشیه  برود و جنگ طولانی نیز، همچنان استمرار پیدا کند و حتی به از دست رفتن بسیاری از سرمایه های کشور منتهی شود یا حتی جنگ می توانست جنبه فرسایشی پیدا کند و مدام و هر هفته تکرار شود و افراد جامعه را به لحاظ روانی درگیر کند. به همین دلیل است که معتقدم به میدان آمدن جامعه مدنی بسیار با ارزش و مهم است اما برای چه کسانی؟ هم برای خود جامعه مدنی  مهم بود و باعث شد جامعه مدنی خود را در این وضعیت مهم بیابد و برخی گروه های جامعه مدنی، نیز یکدیگر را دیدند و شناختند و به رسمیت شناختند و هم برای افرادی که تا دیروز فروپاشی جامعه مدنی را مطرح می کردند و به دنبال حذف و مهاجرت جامعه مدنی بودند نیز یک تامل ایجاد شد که اینطور نیست و ایران همچنان جامعه مدنی خود را دارد.»

رادیکالیسم ایرانی از جنبش های اجتماعی متکثر خوشحال نیست

این جامعه شناس در ادامه گفت: «در دهه های اخیر، برخی، بحث هایی می کردند که من با این بحث ها مخالف بودم. آن ها می گفتند طبقه متوسط فروریخته و به طور کامل حذف شده اما من همیشه معتقد بودم طبقه متوسط همچنان حاضر و ناظر در بازسازی نیروهای اجتماعی خود است. دیدیم که طبقه متوسط در طول این جنگ چگونه ظاهر شد. نکته دیگر این که اساسا جامعه مدنی به این دلیل که قوت خود را پیدا کرد، نحوه ظهور و حضورش در ساخت جامعه اجتماعی ایران و سطح بین الملل را نیز پیدا کرد. اگر ما از دوره جنگ عبور کرده باشیم که امیدوارم اینطور باشد و بار دیگر جنگ تکرار نشود، بنابراین ما شاهد ظهور نیروهای متکثر در جامعه خواهیم بود که این موضوع برای رادیکالیسم ایرانی چندان خوشایند نیست. به ویژه برای بنیادگرایان دینی و سیاسی که اکنون نیز تحرکاتی دارند. »

وی افزود: «همین جنبش های اجتماعی متکثر می توانند باعث شوند نوعی دموکراسی ناخواسته رخ دهد که محصول قدرت و بازیگری جامعه مدنی و نیروهای جامعه مدنی است. این موضوع هم مناسبات جهانی و هم مناسبات ملی/ منطقه ای و هم نظام سیاسی را به چالش می کشد. این اتفاق به اعتقاد من در حال رقم خوردن است که اتفاق بسیار مهمی نیز محسوب می شود.»

وی تاکید کرد: «اگر تا دیروز جامعه مدنی ایران در برابر جامعه سیاسی قرار داده شده بود، یا اراده ای در برابر آن قرار داشت، اکنون، جامعه مدنی به سطح دیگری رفته است و حتی نظام سیاسی را مجبور به دنباله روی از خود کرد. بنابراین جامعه مدنی در تحولات آینده ایران پیشگام است و می تواند در دموکراسی، توسعه، ماندگاری و بقا نقش آفرینی کند. مفهوم همه این ها می تواند یک سازه مفهومی نظری بسیار قدرتمند را صورتبندی کند. در نهایت دولت و گروه های افراطی نیز از همین عناصر فضای نظری استفاده می کنند. برای مثال طرح مجدد بسیار فراگیر مطرح کردن فردوسی در رسانه یا مداحی کردن با مولفه ایران و ای ایران از مصادیق همین موضوع است. به اعتقاد من همه این ها رسیدن به شرایطی است که بسیار قابل تامل و بررسی است.»