چرا هوای تهران مثل اهواز شد؟

فرارو- روز سه‌شنبه ۱۷ تیرماه، شاخص کیفیت هوای تهران عدد ۱۰۹ را نشان می‌دهد. با اینکه وضعیت نسبت به روزهای گذشته بهبود یافته، اما همچنان در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد.

به گزارش فرارو، آلودگی هوای سنگینی که از شب یکشنبه بر سطح شهر تهران چیره شده و شاخص آن به عدد نگران‌کننده ۲۱۰ رسیده بود، تا روز پنج‌شنبه ۱۹ تیرماه ادامه خواهد داشت. این در حالی است که روزهای شنبه و یکشنبه این هفته به دلیل تعطیلات رسمی، تهران با کاهش چشمگیر ترددهای شهری مواجه بود.

با وجود چهار روز تعطیلی مداوم، آسمان تهران همچنان در هاله‌ای از غبار زردرنگ فرو رفته است؛ تصویری که شهروندان را به یاد صحنه‌های منتشر شده از شهر اهواز به عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران می‌اندازد.

در این شرایط، کارگروه شرایط اضطرار آلودگی هوا در جلسه اخیر خود با تعطیلی ادارات تهران موافقت نکرد. این تصمیم باعث شد برخی معابر و بزرگراه‌های پایتخت با ترافیکی سنگین مواجه شوند؛ ترافیکی که خود عامل تشدید ذرات معلق و غبار در سطح شهر است.

چنین وضعیت بحرانی بیشتر شهروندان را به یاد روزهای آلوده زمستان می‌اندازد؛ زمانی که پدیده وارونگی دما و استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی باعث افزایش آلودگی می‌شود. با این حال، آنچه در تابستان ۱۴۰۴ در حال وقوع است، نشان‌دهنده تغییر الگوی آلودگی و ورود آن به فصل گرم سال است.

پرسش مهم اینجاست: منشأ این حجم از آلودگی در میانه تابستان چیست و چگونه وارد تهران شده است؟

در پاسخ به پرسش مطرح‌شده درباره منشأ آلودگی شدید هوای تهران در روزهای گرم تابستان، بررسی‌ها نشان می‌دهد که با دو پدیده اصلی روبه‌رو هستیم: نخست، افزایش گاز اُزُن و دوم، ورود گرد و غبار. به گزارش اعتماد آنلاین، محمدمسعود تجریشی، کارشناس محیط زیست در این خصوص گفت: در فصل تابستان با بالا رفتن دما و حضور ترکیبات هیدروکربنی در هوا، گاز اُزُن تولید می‌شود؛ گازی بی‌بو و بی‌رنگ که گرچه از سوی شهروندان قابل تشخیص نیست، اما به‌شدت خطرناک و سرطان‌زاست. اُزُن به‌ویژه در ساعات میانی روز، از ۱۱ صبح تا ۳ بعدازظهر، در سطح شهر به اوج می‌رسد و یکی از دلایل اصلی ناسالم شدن هوا در روزهای تابستانی است. نقش سوخت‌های آلاینده، به‌ویژه دیزل، نیز در تشدید این وضعیت انکارناپذیر است.

از سوی دیگر، گرد و غبار نیز عامل مهم دیگری در آلودگی این روزهای تهران محسوب می‌شود. برخلاف گاز اُزُن، ذرات گرد و غبار منشأیی فیزیکی دارند و عمدتاً از کانون‌های اطراف شهر مانند تالاب‌های خشک‌شده، از جمله تالاب صالحیه در مرز استان‌های البرز و قزوین، به پایتخت منتقل می‌شوند. فعالیت‌های بی‌ضابطه کشاورزی، کاهش بارندگی و نبود مدیریت مؤثر در احیای این مناطق، باعث شده این کانون‌ها به تهدیدی جدی برای سلامت میلیون‌ها شهروند تهرانی تبدیل شوند. در واقع، آلودگی هوای تهران در تابستان، نه تنها حاصل ترافیک و فعالیت‌های شهری، بلکه نتیجه بی‌توجهی مزمن به مسائل زیست‌محیطی در اطراف پایتخت نیز هست.