کاهش چشمگیر تولید خودرو در کشور؛ ماجرا چیست؟

آمار تولید سه خودروساز بزرگ کشور که به سازمان بورس ارائه شده نشان می‌دهد تولید ماهانه خودروسازان به کف یک سال گذشته خود (با فاکتور گرفتن از فروردین) رسیده است. آمار و اطلاعات منتشر شده در کدال نشان می‌دهد که تولید خودروسازان در خردادماه ۳۸.۱ درصد نسبت به اردیبهشت با کاهش همراه بوده است. این افت شدید را بیش از هر چیز می‌توان به بلاتکلیفی قیمتی خودروسازان نسبت داد. 

به گزارش دنیای اقتصاد، بر اساس همین آمار تولید سه ماهه خودروسازان نیز افت ۱۳.۷ درصدی را تجربه کرده است. بنابراین در مجموع می‌توان گفت خودروسازی کشور روزهای رکودی را پشت سر می‌گذرد و چرخ خودرو در ماه گذشته کندتر از همیشه چرخیده است. عدم اصلاح قیمت در فصل ابتدایی سال را می‌توان مهم‌ترین علت رکود حاکم بر این صنعت دانست.

در واقع از ابتدای سال جاری خودروسازان انتظار اعمال اصلاح قیمت را داشتند اما فصل بهار در شرایطی به پایان رسید که هنوز تکلیف قیمت‌های جدید خودرو مشخص نبود. البته در تمام این مدت تنها مدیریت خصوصی ایران‌خودرو بود که نسبت به تعویق اصلاح قیمت معترض بود، اما مدیران منتصب دولت در سایپا و پارس‌خودرو اعتراضی به این تعویق نشان نمی‌دادند حالا اما آمار کدال نشان می‌دهد که از قضا این خودروسازی‌ها افت بیشتری را در آمار تولید خود تجربه می‌کنند. 

ایران‌خودرو نیز پیش‌تر به وزارت صمت اعلام کرده بود که در صورت‌عدم اصلاح قیمت فروش و تولید خود را کاهش خواهد داد گرچه ابتدا موضوع کاهش دادن تولید تکذیب شد اما آمار کدال نشان می‌دهد که این خودروساز بزرگ کشور نیز افت تولید شدیدی را در خردادماه ثبت کرده است. 

به نظر می‌رسد که حتی رشد قیمت ۱۵ درصدی که وزارت صمت برای خودروسازان اعمال کرد و پارس‌خودرو و سایپا نیز در اطلاعیه‌ای در کدال آن را اعلام کردند نیز نتواند این میزان افت تولید را جبران کند. البته تکلیف ایران‌خودرو همچنان مشخص نیست گرچه هیات‌مدیره این شرکت رشد میانگین ۲۲.۳ درصدی بهای محصولات خود را تصویب کرد اما سیاستگذاران در مورد اعمال میزان درصد رشد قیمت خودروهای این شرکت فعلا سکوت اختیار کردند. 

از دیگر دلایل افت تولید خودرو در سه ماهه امسال و به خصوص خرداد را می‌توان بلاتکلیفی واگذاری سایپا و پارس‌خودرو دانست. گرچه پیشتر اعلام شده بود که به زودی این واگذاری محقق می‌شود اما هنوز خبری از آن نیست. البته اردیبشهت ماه چهار شرکت وابسته به گروه خودروسازی سایپا اعلام کردند قصد دارند ۴۲ درصد از سهام سایپا (سهام‌های تودلی) را به‌صورت بلوکی و تجمیعی واگذار کنند اما این موضوع نیز همچنان بلاتکلیف مانده است.

در خردادماه نیز در پی نامه‌ای محرمانه از شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، هرگونه واگذاری یا تغییر و تحول در سهام شرکت سایپا و ایران خودرو تا اطلاع ثانوی متوقف شد. بنابراین می‌توان گفت که سایپا و زیرمجموعه آن یعنی پارس‌خودرو از لحاظ مدیریتی میان زمین و آسمان مانده‌اند. آنچه مشخص است این بلاتکلیفی‌ها عملکرد شرکت‌ها را با اختلال مواجه می‌کند. 

قطعی‌های مکرر برق و رشد نرخ دلار در خردادماه را نیز می‌توان از دیگر عوامل افت تولید خودرو در نظر گرفت. قطعی برق در بهار امسال موجب شد که روند تولید به‌طور مکرر متوقف شود و نهایتا تاثیر خود را روی آمار سه ماهه تولید خودرو بگذارد.

از طرف دیگر با حذف ارز نیمایی و شناورسازی ارز تجاری، نوسانات نرخ ارز می‌تواند هزینه‌های تولید خودروسازان را افزایش دهد. با شرایط کمبود نقدینگی که بر این صنعت حکم‌فرماست، رشد هزینه‌های تولید (آنهم بدون اصلاح قیمت نهایی) کاملا فعالان این صنعت را تحت فشار قرار می‌دهد. در خردادماه نیز بهای دلار در بازار آزاد به کانال ۹۰ هزار تومان صعود کرد که این موضوع می‌تواند در روند تولید موثر باشد. 

علاوه بر این در اواخر همین ماه بود که جنگ ۱۲ روزه نیز کلید خورد اما تاثیر این جنگ می‌تواند در آمار تولید تیرماه خودش را نشان دهد. در بازه‌ای از این جنگ خودروسازان به‌طور کلی تولید خود را متوقف کردند. برای مثال ایران‌خودرو تعطیلات تابستانی خود را به ۲۹ خرداد تا ۵ تیر انتقال داد. تعطیلی ۷ روزه قطعا می‌تواند آمار تولید تیر را حتی پایین‌تر از آمار خرداد قرار دهد.

قطعی‌های برق نیز در تیرماه تشدید شده و از طرف دیگر تنش‌های منطقه‌ای این خطر را برای خودروسازان به وجود آورده که در تامین ارز خود دچار مشکل شوند. بنابراین تولید تیرماه نیز با اما و اگرهای زیادی همراه است و به نظر می‌رسد که حتی رشد ۱۵ درصدی قیمت خودرو نیز نتواند موجب رشد قابل توجه تولید در ماه ابتدایی تابستان شود. 

جزئیات تولید خودروسازان

بنابر آمار منتشرشده در سایت کدال، سه خودروساز بزرگ کشور در سه ماه ابتدایی سال مجموعا ۱۷۹ هزار و ۹۳۰ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند. این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۲۰۸هزار و ۴۲۹ دستگاه بود. بنابراین خودروسازان در این مدت زمان ۲۸ هزار و ۴۹۹ دستگاه معادل ۱۳.۷ درصد خودروی سواری کمتری تولید کرده‌اند. 

ایران‌خودرو از ابتدای سال تا انتهای خردادماه ۱۱۷ هزار و ۹۵۴ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. این شرکت در سه ماه ابتدایی سال گذشته، ۱۱۸هزار و ۱۲۸ دستگاه تولید داشت. بنابراین تیراژ این شرکت در مدت زمان یاد شده نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت ۱۷۴ دستگاهی معادل ۰.۱ درصد را تجربه کرده و می‌توان گفت که تولید آن تقریبا ثابت مانده است. در این بین بیشترین تولید آبی‌پوشان جاده مخصوص به گروه پژو اختصاص دارد که درحال‌حاضر فقط پژو ۲۰۷ را از این خانواده به تولید می‌رسد. 

این شرکت در بازه زمانی تحت بررسی، ۳۶ هزار و ۸۸۰ دستگاه پژو تولید کرده است. با توجه به تولید ۵۲هزار و ۹۸۹ دستگاهی خانواده پژو در بهار ۱۴۰۳، ایران‌خودرویی‌ها در تولید اعضای این خانواده افت ۳۰ درصدی داشته‌اند. 

در بین دیگر محصولات ایران‌خودرو، گروه سورن تیراژ ۳۳ هزار و ۴۶ دستگاهی را در سه ماه ابتدایی امسال از خود به جا گذاشته است. با در نظر گرفتن تیراژ ۱۹ هزار و ۷۳ دستگاهی این گروه خودرویی در مدت مشابه سال گذشته، ایران‌خودرویی‌ها توانسته‌اند تولید در این گروه را ۷۳.۲ درصد افزایش دهند. 

همچنین ایران‌خودرو اعلام کرده طی این مدت ۱۸هزار و ۵۶۲ دستگاه دنا را به تولید رسانده است. با توجه به تیراژ ۱۸ هزار و ۹۴۸ دستگاهی این خودرو در مدت مشابه سال پیش، تولید دنا تقریبا ثابت مانده است. دیگر محصول ایران‌خودرو به نام رانا در مجموع در آمار سه ماهه تیراژ هزار و ۸۷۰ دستگاهی را ثبت کرده است.

این خودرو در سه ماهه سال پیش، به میزان چهارهزار و ۴۹۰ دستگاه تولید شده بود بنابراین تولید این محصول با افت ۵۸.۳ درصدی مواجه بوده است. علاوه بر این ایران‌خودرویی‌ها طی سه ماه گذشته چهار هزار و ۶۰۳ دستگاه هایما را مونتاژ کرده‌اند، این در حالی است که در مدت مشابه ۱۴۰۳، تیراژ این مونتاژی چینی سه هزار و ۳۶۵ دستگاه بود. بر این اساس تولید این خودروی مونتاژی رشد ۳۶.۸ درصدی داشته است. 

طبق آمار منتشره در کدال، ایران‌خودرو در مدت زمان یادشده ۱۸ هزار و ۵۲۶ دستگاه تارا تولید کرده است. این خودروساز در سه ماهه سال گذشته به میزان ۱۴هزار و ۶۳۲ دستگاه از این محصول را به تولید رسانده بود. بنابراین تولید تارا در این مدت زمان رشد ۲۶.۶ درصدی داشته است.

در آمار تولید ایران‌خودرو آیتمی به نام خودروهای تولیدی تجاری‌نشده سایت‌ها وجود دارد که به خودروهای ناقص اشاره داشته و عدددرج‌شده در مقابل آن، ۵۷۸ دستگاه است. همچنین بخش دیگری به نام «دیگر محصولات» تعریف شده که تولید ایران‌خودرو در این بخش چهار هزار و ۴۶۷ دستگاه بوده است. 

اما سایپا به عنوان دومین خودروساز بزرگ کشور، در سه ماه گذشته ۴۴ هزار و ۱۱۳ دستگاه خودروی سواری تولید کرده که این رقم در مدت مشابه پارسال به میزان ۶۵ هزار و ۵۹۸ دستگاه بوده است. بنابراین در این مدت زمانی نارنجی‌پوشان جاده‌مخصوص ۲۱ هزار و ۴۸۵ دستگاه، معادل ۳۳ درصد کمتر، تولید خودروی سواری داشته‌اند. بیشترین حجم از سبد محصولات این شرکت در سه ماه ابتدایی سال به خانواده ایکس ۲۰۰ (تیبا، کوئیک و ساینا) اختصاص داشته است.

طبق اعلام سایپا این شرکت در این مدت ۳۵ هزار و ۲۳۲ دستگاه خودرو از این گروه تولید کرده است. این رقم در مدت مشابه سال پیش ۵۱ هزار و ۴۲۷ دستگاه بوده است، بنابراین در این مدت زمان تولید این محصولات سایپا به میزان ۳۱.۵ درصد کمتر شده است. 

سایپا همچنین در مدت مذکور ۸ هزار و ۸۸۱ دستگاه از خانواده شاهین را به تولید رسانده است. این در حالی است که سه ماه ابتدایی پارسال تیراژ شاهین ۱۴ هزار و ۱۷۱ دستگاه بود. بنابراین تولید شاهین در این بازه کاهش بیش از ۳۷ درصدی داشته است. دومین خودروساز بزرگ ایران در بازه زمانی تحت بررسی تنها همین دو گروه خودرویی را به تولید رسانده است. 

پارس‌خودرو نیز در سه‌ماهه امسال، ۱۷هزار و ۸۶۳ دستگاه محصول سواری را به تولید رسانده است. در مقایسه با تیراژ ۲۴ هزار و ۷۰۳ دستگاهی مدت مشابه پارسال، تولید این شرکت ۶ هزار و ۸۴۰ دستگاه معادل ۲۷.۷ درصد کمتر شده است. 

پارس‌خودرو در بهار امسال تنها سهند و گروه Q۲۰۰ را به تولید رسانده است. طبق گزارش ارسالی به بورس، گروه Q۲۰۰ پارس‌خودرو تیراژ ۱۵ هزار و ۱۲۹ دستگاهی در سه ماه گذشته داشته که نسبت به همین بازه زمانی در سال ۱۴۰۳ با تیراژ ۲۰ هزار و ۵۴۸ دستگاهی، از افت ۲۶.۴ درصدی تولید این گروه خودرویی حکایت دارد.

خودروساز سوم ایران همچنین در سه ماه ابتدایی سال دوهزار و ۷۳۴ دستگاه سهند را به تولید رسانده است. سهند در مدت مشابه سال گذشته تنها ۳۳۹ دستگاه تولید شد. پارس‌خودرویی‌ها در بهار سال جاری تنها همین دو گروه خودرویی را تولید کردند این در شرایطی است که در مدت مشابه سال قبل آن‌ها هزار و ۲۳۰ دستگاه کوییک معمولی و دو هزار و ۵۸۶ دستگاه سایناS را نیز تولید کرده بودند اما اکنون تولید این خودروها به صفر رسیده است. 

تولید ماهانه خودرو

تولید خودروی سواری در خردادماه امسال نسبت به اردیبهشت با سقوط آزاد مواجه شده و به کف یک‌ساله خود (بدون در نظر گرفتن فروردین به دلیل تعطیلات نوروزی) نیز رسیده است. بر این اساس خودروسازان در خردادماه ۵۱ هزار و ۷۲۵ دستگاه خودروی سواری تولید کرده‌اند، این در شرایطی است که این رقم در اردیبهشت ماه به ۸۳ هزار و ۶۴۰ دستگاه می‌رسید. بنابراین تولید ماهانه خودروسازان طی یک ماه گذشته ۳۱ هزار و ۹۱۵ دستگاه معادل ۳۸.۱ درصد کاهش یافته است. 

ایران‌خودرو به عنوان بزرگ‌ترین خودروساز کشور در اردیبهشت ماه ۵۳ هزار و ۵۰۴ دستگاه تولید خودروی سواری داشته است. با این حال تیراژ خرداد این خودروساز تنها به ۳۵ هزار و ۳۴۳ دستگاه می‌رسد، بنابراین آبی‌پوشان جاده مخصوص در این مدت زمان افت ۱۸ هزار و ۱۶۱ دستگاهی و ۳۴ درصدی در تولید خودروی سواری داشته‌اند.

سایپا نیز تولید ۱۱ هزار و ۷۸۵ دستگاهی در ماه پایانی بهار داشته که در مقایسه با تیراژ ۲۱ هزار و ۲۹۰ دستگاهی اردیبهشت افت ۹ هزار و ۵۰۵ دستگاهی و ۴۴.۶ درصدی را به خود می‌بیند. همچنین پارس‌خودرو که تولید ۸ هزار و ۸۴۶ دستگاهی در اردیبهشت ماه داشت، طی ماه گذشته ۴هزار و ۵۹۷ دستگاه خودروی سواری تولید کرده تا افت تولید آن طی خردادماه به ۴ هزار و ۲۴۹ دستگاه معادل ۴۸ درصد، برسد.