۴۶ سال با «کجایید‌ای شهیدان خدایی»؛ ماندگارترین اثر هوشنگ کامکار
کامکار که دانش آموخته هنرستان عالی موسیقی تهران است، ابتدا در محضر پدر زنده یاد استاد حسن کامکار مشق عشق کرده و در ادامه تحصیل در ایران، به خارج از کشور سفر کرد و دردانشکده سانفرانسیسکو درجه کارشناسی موسیقی را دریافت کرد.
۴۶ سال از انتشار قطعه «کجایید‌ای شهیدان خدایی» ازساخته‌های هوشنگ کامکار می‌گذرد. اثری در دستگاه ماهور که اولین اجرا و ضبط آن با همراهی ارکستر سمفونیک تهران به رهبری موسیقیدان فقید «حشمت سنجری» در استودیو بِل و به خوانندگی بیژن کامکار انجام شد و بعد‌تر در سال ۱۳۶۰ با صدای «شهرام ناظری» اجرا و ضبط گردید.
به گزارش ایران، به گفته خالق این اثر: «کجایید‌ای شهیدان خدایی اوایل انقلاب اسلامی و با توجه به فضای آن دوران ساخته شده است. شعری از مولانا را برای این کار انتخاب کردم که اتفاق ویژه‌ای هم بود. این کار را برای دل خودم و به خرج خودم ساختم. آن موقع تازه ازدواج کرده بودم و این کار را با هزینه هدیه‌های ازدواجم با ارکستر سمفونیک به رهبری حشمت سنجری در استودیو بِل ضبط کردم.» جالب است بدانید کجایید‌ای شهیدان خدایی پیش از جنگ ایران و عراق ساخته شده است اما به علت پخش مکرر آن در دوران جنگ، همچنان شنیدنش تداعی آن روزگار است وحتی سال‌ها بعد ازجنگ هم اجراهای مختلفی را تجربه کرده است.
به‌طور مثال ارکسترموسیقی تهران به رهبری نادر مشایخی سال ۱۳۹۳ این کار را با خوانندگی عبدالحسین مختاباد اجرا کرد وسال ۱۳۹۶ هم گروه کر ارکستر سمفونیک تهران به رهبری شهرداد روحانی در اجرایی مشترک این قطعه را با ارکسترجوانان جهان به رهبری «دامیانا جورانا»، در کلیسای «سانتا ماریا آراکوئلی» در شهر رم ایتالیا اجرا کرد.
هوشنگ کامکار «کجایید‌ای شهیدان خدایی» را اثری برخاسته ازجان و دلش عنوان می‌کند؛ کما اینکه چهاردهه بعد ازاین اتفاق و در روزهای جنگ ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه ایران قطعه «ای یاران کجایید؟» را در ادامه «کجایید‌ای شهیدان خدایی» خلق کرد. اثری که بیانگر نگاه عاشقانه این آهنگساز به مام وطن دربزنگاه‌های مختلف است و شاید یک دلیل متفاوت بودن او از دیگر آهنگسازان همین نکته باشد. چرا که او به چیزهایی فکر می‌کند که کسی جز هوشنگ کامکار دغدغه‌اش نیست.
هوشنگ کامکار می‌گوید: «این ایده در روزهای سخت جنگ، ناخواسته، با جدال جسمی و روحی‌ام با صدای وحشت‌انگیز بمب‌ها و گلوله‌ها در هوای آسمان خانه‌ام در تهران فکر شد و من فقط ایده‌های موسیقیایی موجود را تحت‌تأثیر ریختن خون هموطنانم به هم پیوند زدم.
در آن لحظه بمباران، این ایده‌ها را برای کسانی که مثل خودم دلهره از میان رفتن داشتند به هم پیوند زدم نه برای کسانی که در آن شب در مهتاب، زیر درخت آلبالو به شادی می‌گذراندند. این کار بدون توجه به تمام حرکت بخش‌های هارمونی، کنترپوان و حتی ملودی در شرایط هولناک آن شب [به شکلی] زود و اتفاقی انجام شده است که در واقع آهنگساز اصلی آن مردمند نه من.»
البته این حس زیباشناختی در دیگرآثار ملی – میهنی او همچون «پوئم سمفونی‌های خرمشهر و حلبچه» نیز آشکار است. مهرماه ۱۳۹۰ که این آلبوم منتشرشد، هوشنگ کامکار در یادداشتی نوشت: «به عنوان یک موسیقیدان ایرانی در قبال فجایعی مانند جنگ در خرمشهر و بمباران حلبچه که به جرأت می‌توان آن‌ها را وقایع جهانی نامید، احساس مسئولیت و سعی کردم آن چه در توان موسیقایی دارم برای زنده نگه داشتن خاطره آن‌ها در دل نه تنها ایرانیان بلکه جهانیان به‌صورت پوئم سمفونی بسازم.
داستان اشغال خرمشهر و شجاعت دلیرمردان جنوب برای دفاع از میهن، ناموس و آرمان‌های خود بر کسی پوشیده نیست. مردانی که زندگی خود را در این راه فدا کردند تا سرزمین‌شان آزاد و دیگران در آسایش و امنیت به زندگی خود ادامه دهند. داستان دلیرمردانی که در کوچه‌های خرمشهر از بامی به بام دیگر مردانه جنگیدند و از وجب به وجب آن با دستان خالی و اندک سلاح دفاع کردند. فاجعه حلبچه نیز به راستی دردناک‌ترین تراژدی در تاریخ انسان و واقعه دهشتناک جهانی به شمار می‌آید که دل هر انسان شرافتمندی را به درد می‌آورد که متأسفانه در ماندگاری و ثبت این نسل کشی چندان اقدام جدی از سوی هنرمندان داخل و خارج نشده است…
نوشتن «افسانه خرمشهر و حلبچه» در این راستا و به منظور ثبت گوشه‌ای از این فداکاری‌ها و رنج‌ها در اسفند ماه ۱۳۸۹ به پایان رسید که شامل دو پوئم سمفونی خرمشهر و حلبچه است. »
درواقع درکارنامه هنری هوشنگ کامکار آهنگساز پیشکسوت ایران، ازاین دست آثار درخشان بسیاربوده و است. این موسیقیدان که دانش آموخته هنرستان عالی موسیقی تهران است، ابتدا در محضر پدر زنده یاد استاد حسن کامکار مشق عشق کرده و در ادامه تحصیل در ایران، به خارج از کشور سفر کرد و دردانشکده سانفرانسیسکو درجه کارشناسی موسیقی را دریافت کرد.
با نگاه به آثاربا کلام این آهنگسازمتوجه خواهید شد، حس شاعرانگی وعشق به اشعارشاعران معاصر و نوپارسی در اغلب کارهای او مشهود و هویداست. شعرایی همچون احمد شاملو، سهراب سپهری، نیما یوشیج، احمدرضا احمدی، هوشنگ ابتهاج، محمد رضا شفیعی کدکنی و فروغ فرخزاد. او می‌گوید «اگرآهنگساز نمی‌شدم، دوست داشتم شاعر بودم» وآن زمان که ملودی‌هایش را در کنار این شعرها چیدمان می‌کند، گویا با تک تک ابیات این شاعران زیسته است.
ناگفته نماند درآثاربی کلام کامکار که برخاسته ازتخصص اصلی‌اش موسیقی کلاسیک است، همین نگاه‌های ظریف موسیقایی وجود دارد و دیده و شنیده می‌شود. هوشنگ کامکار سالیان بسیاری است که سرپرستی گروه موسیقی کامکارها را برعهده دارد و با حفظ، تداوم و گسترش این گروه حتی به نسل امروز کامکارها، توانسته با کمک برادرانش که هریک هنرمندان بزرگی در موسیقی ایران هستند، بعد از پدر میراث‌دار موسیقی کهن ایران باشد.
