بر اساس نتایج پژوهش ملی شاخص های سلامت دهان و دندان؛
۱۷ درصد ایرانیان بالای ۱۸ سال دندان ندارند!
بی‌دندانی کامل، علاوه بر تأثیر بر سلامت دهان و عملکردهای اساسی مانند جویدن، صحبت کردن را دچار اختلال میکند و میتواند منجر به سوءتغذیه و سایر مشکلات سلامتی در بدن شود. اما چند درصد ایرانی‌ها گرفتار بی‌دندانی هستند؟
دکتر زهرا قربانی، سرپرست دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت نسبت به شیوع گسترده پوسیدگی دندان در همه گروههای سنی هشدار میدهد: «مادران باردار به طور متوسط 7 دندان پوسیده دارند و هنگامی که نوزاد متولد می‌شود، متأسفانه میکروب پوسیدگیزا را هنگام غذا دادن به نوزادشان منتقل میکنند. مادران زمانی که می‌خواهند گرمای شیشه شیر نوزاد را اندازه بگیرند، مزه میکنند یا وقتی می‌خواهند قاشق غذا را دهان نوزاد بگذارند، تست میکنند که همین موضوع باعث می‌شود میکروبهای دهان مادر به فرزندشان منتقل شود.»
به گزارش «ایران»، وی افزود:«زمانی که دندانهای کودک شروع به رویش میکند، از همان ابتدا میکروب پوسیدگیزا در دهان کودک وجود دارد، حالا این مورد را کنار تمیز نکردن دندانهای کودکان و دادن خوراکیهای شیرین به آنها بگذارید. همین موضوع زمینه پیشرفت پوسیدگی در دندان کودکان را افزایش میدهد.»
بی‌دندانی کامل در نیمی از سالمندان
6 سالگی و 12 سالگی دو شاخصه سنی است که در همه کشورها برای سلامت دهان و دندان کودکان مورد ارزیابی و سنجش قرار میگیرد که براساس پیمایشهای انجام شده، شرایط خوبی در این دو شاخص نداریم. دکتر قربانی با اشاره به اینکه بیش از 85 درصد کودکان شش ساله پوسیدگی دندان دارند، توضیح میدهد: «براساس آمار هر کودک سه ساله ایرانی 2.5 دندان پوسیده در دهان دارد و زمانی که به شش سالگی میرسند این آمار به حدود 5 دندان پوسیده شیری افزایش پیدا میکند. براساس آخرین آمارها، بچههای 12 ساله ایرانی حدود دو دندان دائمی پوسیده دارند و متأسفانه آمار پر کردن دندان در کودکان بسیار پایین است.»
35 سالهها مراقب باشید!
با عبور از نوجوانی و رسیدن به جوانی این پوسیدگی هم بیشتر و بیشتر می‌شود؛ سرپرست دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت می‌گوید: «آمارها نشان میدهد 35 تا 44 ساله‌های ایرانی حدود 13 دندان شامل پوسیده، پرشده و کشیده شده دارند که از این 13 درصد، 40 درصدش مربوط به دندان کشیده شده است. حالا اگر به بازه سنی 65 سال به بالا نگاهی بیندازیم، متأسفانه 50 درصد سالمندان ایرانی هیچ دندان طبیعی در دهان‌شان ندارند.»
دندان ارتباط مستقیمی با تغذیه، کیفیت زندگی و طول عمر دارد. او می‌گوید: «بی‌دندانی کامل، تنوع غذایی که افراد میتوانند بخورند را کاهش میدهد؛ به همین دلیل مجبور می‌شوند سراغ غذاهای نرم که مواد مغذی کمتری دارند، بروند. این گونه تغذیه منجر به بیماریهای دیگر می‌شود.»
افزودن فلوراید به آب برای جلوگیری از پوسیدگی دندان
پوسیدگی دندان، شایعترین بیماری غیرواگیر در دنیاست، اما قابل پیشگیری است. دکتر قربانی در اینباره می‌گوید: «کشورهای اروپایی با یکسری از اقدامات توانستهاند میزان پوسیدگی دندان را تا حد زیادی کاهش بدهند. شش ساله‌های ما 85 درصد پوسیدگی دندان دارند، اما این آمار برای شش ساله‌های برخی کشورهای اروپایی 20 درصد است. این ارقام نشان میدهد پوسیدگی دندان کاملاً قابل پیشگیری است. کشورهایی مثل آمریکا، کانادا، استرالیا و... بیش از 50 سال است به آب آشامیدنیشان فلوراید اضافه کردند. یعنی زمانی که مردم آب مینوشند، میزان مشخصی فلوراید میخورند. هنگامی که فلوراید جذب ساختار دندان شود، دندان رشد کرده، بلورهای «فلورآپاتیت» دارد که در مقابل حملههای اسیدی داخل دهان قویتر عمل میکند. فلوراید را به شکل موضعی هم میتوان روی دندان زد. شایعترین فرم آن استفاده از خمیردندانهای حاوی فلوراید است. دنیا از این محصول برای تقویت ساختار دندانها استفاده میکند. نوع دیگر بهرهمندی از فلوراید، به شکل ژل یا وارنیش است که در دندانپزشکی انجام می‌شود.»
انجام رایگان وارنیش‌تراپی برای کودکان
مطالعات نشان میدهد استفاده از فلوراید تا 40 درصد از پوسیدگی دندان جلوگیری می کند. سرپرست دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت با اشاره به اقدامات پیشگیرانه این وزارتخانه برای جلوگیری از پوسیدگی دندانها توضیح میدهد: «برای کودکان از سه تا 12 سالگی، در سال دو بار، وارنیش فلوراید در مراکز جامع خدمات سلامت و مدارس به صورت رایگان انجام می‌شود. اگر افراد بخواهند در مطب‌ها اقدام به وارنیش تراپی کنند، هزینه بالای یک میلیون تومان باید پرداخت کنند.»
حداقل دو دقیقه مسواک بزنید
تغذیه مناسب از دیگر عوامل پیشگیری کننده در پوسیدگی دندان محسوب می‌شود. او با تأیید این موضوع می‌گوید: «هر چه تغذیه ما حاوی قند باشد، روند پوسیدگی دندانها افزایش پیدا میکند. از طرف دیگر هرچه مایعات بدون قند مثل آب بنوشیم جلوی سرعت پوسیدگی دندانها را میگیریم. نکته مهم مراقبتهای فردی مثل استفاده از حداقل دو مرتبه از مسواک به مدت دو دقیقه و استفاده از نخ دندان است، این اقدام سبب پاک کردن میکروبهای پوسیدگیزا از روی دندانها می‌شود.»
پوسیدگی دندان خود به خود درمان نمیشود. دکتر قربانی با بیان این مطب می‌گوید: «مراجعه سالانه یکبار به دندان پزشک سبب می‌شود پوسیدگی دندان در هر مرحلهای که هست کنترل و درمان شود. اگر افراد مرتب چکاپ شوند، دندانی که با پرکردن ساده بهبود پیدا میکند، کارش به عصبکشی و هزینههای بیشتر نمیرسد. اگر فرهنگ تغذیه سالم، استفاده مرتب از مسواک و نخ دندان، فلورایدتراپی و چکاپ مرتب میان مردم جا بیفتند، میتوانیم گام بزرگی به سمت پیشگیری برداریم.»
پوشش ناکافی بیمهها
مردم مشکلات دندانیشان را پیگیری نمیکنند، چون خدمات دندانپزشکی در ایران گران قیمت است و بیمهها پوشش مناسبی ندارند. به گفته متخصصان، حدود 80 درصد هزینههای دندان پزشکی توسط افراد پرداخت می‌شود که هزینه بالایی را روی دست خانواده میگذارد. دکتر قربانی با اشاره به اینکه گرانی خدمات دندانپزشکی فقط مختص ما ایرانیان نیست، بیان میکند: «هم تجهیزات دندانپزشکی و هم مواد مصرفی در این حوزه بسیار گران هستند. این طور نیست که هر کشوری بتواند این تجهیزات و مواد را بسازد و باید وارد شوند. با اینکه هزینههای پرداختی مردم برای دریافت خدمات دندانپزشکی بسیار بالاست اما اگر با دیگر کشورها مقایسه کنیم، ارزان قیمت محسوب می‌شود. حالا چرا بیمهها پوشش نمیدهند؟! بیمه در شرایطی میتواند پوشش داشته باشد که با خطر نسبی مواجه باشد. مثلاً اگر 100 ماشین بیمه می‌شوند یکی دچار تصادف شده و خدمات بیمه استفاده میکند. اما در مورد دهان و دندان با خطر صد درصدی در کشور روبه‌رو هستیم، یعنی همه افراد نیازمند دریافت خدمات گران‌قیمت هستند؛ در اینجا بیمه نمیتواند ساز و کار لازم را داشته باشد.»
او در مورد پوشش بیمه‌های پایه برای افراد خاص جامعه توضیح میدهد: «بیمه سلامت برای کودکان خدماتی مثل ترمیم، جرمگیری، فلورایدتراپی و کشیدن دندان را پوشش میدهد. بیمه تأمین اجتماعی و سلامت برای بزرگسالان جرمگیری و کشیدن دندان را پوشش میدهد. گروه هدف کودکان برای وزارت بهداشت اهمیت بالایی دارد به همین دلیل باید از تأمین اجتماعی بخواهیم خدماتش را برای این گروه از جامعه افزایش دهد. به طور کلی پوشش بیمه‌های پایه و تکمیلی پاسخگوی نیاز جامعه ایرانی نیست.»
خدمات رایگان دندانپزشکی برای کودکان روستایی
وزارت بهداشت در مراکز جامعه خدمات سلامت حدود 2 هزار و 500 دندانپزشک دارد که در مناطق مختلف کشور اعم از روستایی و شهری به مردم خدمات ارائه میدهد. سرپرست دفتر سلامت دهان و دندان وزارت بهداشت در مورد ارائه این خدمات با تعرفههای بسیار پایین می‌گوید: «در این مراکز، خدمات اولیه مثل پرکردن،کشیدن، جرمگیری و... با تعرفههای پایینتر از دولتی انجام می‌شود. معاون بهداشت وزارت بهداشت در ابلاغ جدیدی که صادر کردند، 35 درصد از تعرفههای دولتی را کاهش دادند. یعنی افرادی که به این مراکز مراجعه میکنند، مبلغ پایینی می‌پردازند. البته در مناطق روستایی کودکان و مادران باردار هیچ هزینهای را پرداخت نمیکنند و با بیمه سلامتی که دارند، رایگان از خدمات استفاده میکنند.»
