بورس رشد می‌کند اما به یک شرط
کارشناسان بازار سرمایه معتقدند تداوم روند صعودی بورس مشروط به آرامش نسبی در فضای سیاسی و اقتصادی است
شاخص کل بورس دیروز برای دومین‌بار رشد خود در مرداد را تجربه کرد و با رشد بیش از ۴۵ هزار واحدی، به کانال ۲.۵ میلیون واحد برگشت.
به گزارش ایران، این صعود در حالی رقم خورد که ورود نزدیک به ۸۰۰ میلیارد تومان پول سرمایه‌گذار حقیقی به سهام نشان داد بخشی از سرمایه‌گذاران پس از افت‌های سنگین اخیر بار دیگر به بورس بازگشته‌اند. برگشت قیمت‌ها از روز شنبه همان‌طور که در گزارش پیشین اشاره شد عمدتاً ناشی از برخورد قیمت‌ها به «هسته سخت ارزندگی» بود. قیمت سهم‌ها به قدری به سطوح پایین رسیده بود که دیگر فروشنده‌ای نداشت و از آن سمت با ثبات نسبی بازارهای رقیب نظیر ارز و طلا، عطش خریداران سهام بیشتر شد.
کارشناسان معتقدند برای صعود بیشتر نیاز داریم اول، آرامش نسبی در فضای سیاسی ادامه‌‌دار شود. دوم، مسیر نرخ بهره کاهش یابد. سوم، ارز چندنرخی و قیمت‌گذاری دستوری به سمت حذف حرکت کند. در این میان، گزینه آخر شدنی‌تر و البته تا حدی اثرگذارتر از دیگر موارد محسوب می‌شود.
حال نوبت تیم اقتصادی است که چقدر سیگنال‌های منفی مربوط به اقتصاد دستوری را کم‌رنگ‌تر کند و دوباره نشان دهد نگاه علمی بر روش‌های شکست‌خورده در وزارت اقتصاد غلبه دارد.
دلایل رشد، پایداری و ریسک‌های آینده سهام
همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه دلایل رشد سهام را این‌گونه ارزیابی می‌کند: «جذابیت قیمتی بسیاری از نمادها، حمایت محدود اما مؤثر حقوقی‌ها و صندوق‌های تثبیت و توسعه و همچنین بهبود نسبی جو روانی از مهم‌ترین عوامل سبزپوشی معاملات یکشنبه بود.»
وی اما ادامه مسیر صعودی را مشروط می‌داند و می‌گوید: «با این حال، از نگاه کارشناسی این رشد هنوز شکننده است و برای تداوم آن، بازار به سه محرک اصلی نیاز دارد. اول، ورود مداوم و هدفمند نقدینگی، دوم، وقوع یک جرقه مثبت در عرصه سیاسی و سوم، مدیریت هوشمند جریان معاملات در شرایط پرریسک کنونی.
تجربه بحران‌های گذشته نشان می‌دهد که ترکیب ارزندگی بنیادی با حمایت نقدینگی و خبرهای مثبت می‌تواند نقطه آغاز روندهای صعودی باشد؛ اما تفاوت بحران فعلی با ادوار قبل، وزن بالای ریسک‌های ژئوپلیتیک است که هر لحظه می‌تواند روند بازار را تغییر دهد. چشم‌انداز کوتاه‌مدت بازار وابسته به تحولات روزهای آینده است. اگر یک یا دو محرک از سه عامل کلیدی فعال شوند، احتمال ادامه صعود وجود دارد؛ در غیر این صورت، بازار دوباره در مسیر نوسان و احتیاط قرار خواهد گرفت. امروز بورس لبخند زد، اما برای آنکه این لبخند پایدار بماند، به سیگنال‌های روشن و حمایت‌های جدی‌تری نیاز دارد.»
دارابی چهار مسأله اصلی را مشکل بنیادی بورس می‌داند و می‌افزاید: «بازار سهام در مربع مشکلات بنیادی شامل نرخ ارز غیرواقعی، قیمت‌گذاری دستوری، نرخ بهره بالا و تبعات ناترازِی انرژی گیر افتاده است. حل هر کدام از این چهار مشکل می‌تواند بازار را در مسیر رشد بنیادی قرار دهد.»
خستگی فروشندگان بورس را مثبت کرد
علیرضا مستقل، کارشناس بازار سرمایه گفت: «علت سبزفروشی بورس، خستگی فروشندگان بود. آنها به قدری اقدام به فروش کرده‌اند که خسته شده‌اند و به اصطلاح تکنیکالیست‌ها این شرایط «اشباع فروش» است. همچنین، عدم انتشار اخبار منفی در چند روز اخیر، به بهبود وضعیت بازار کمک کرده و باعث شده که بازار با احتیاط، نشانه‌های روشنی از بازگشت را از ابتدای هفته نشان دهد.
از روز شنبه، شاهد حمایت گسترده‌تر و قوی‌تری از سوی حقوقی‌ها بودیم و همچنین سهامداران حقیقی نیز نسبت به روزهای گذشته فعال‌تر ظاهر شدند. همچنین، شایعاتی مبنی بر شعله‌ور شدن آتش تقابل نظامی پس از اربعین وجود داشت که خوشبختانه محقق نشد. بنابراین، عدم وجود اخبار جدید منفی و خستگی فروشندگان، به همراه ورود جدی‌تر سهامداران حقیقی و حمایت حقوقی‌ها، باعث رشد سهام شد.»
این کارشناس بورس درباره پایداری این رشد معتقد است: «نمی‌توان اظهار نظر دقیقی کرد زیرا در شرایطی قرار داریم که ریسک‌های سیستماتیک و نسبتاً پیچیده بر بازار حاکم است. هرازگاهی، شایعاتی مبنی بر احتمال حمله نظامی منتشر می‌شود که این موضوع آرامش روانی سرمایه‌گذاران را مختل می‌کند.
همچنین، مسأله مکانیزم ماشه، بخشی از سرمایه‌گذاران را که ریسک‌گریز هستند دست به عصا نگه داشته است. بنابراین، هرچند قیمت‌های مناسب بر پایداری رشد اثرگذار است، اما در کوتاه‌مدت اخبار غیراقتصادی اهمیت پررنگ‌تری خواهند داشت.
در فضایی که خبر منفی منتشر نشود، احتمالاً رشد بازار در حد ۱۰ تا ۱۵ درصد خواهد بود. اما اگر خبرهای مثبتی از مذاکرات ایران و آمریکا به گوش برسد، این امر می‌تواند رشد فزاینده سهام را رقم بزند. در صورت انتشار اخبار منفی نیز، هرچند رشدی نمی‌توان انتظار داشت، اما ریزش‌های خیلی شدید هم کمی بعید به نظر می‌رسد و سهام وارد دوره‌ای از استراحت می‌شود.»
مهم‌ترین ریسک‌های بازار سهام از نگاه علیرضا مستقل عبارتند از «احتمال تقابل نظامی ایران و اسرائیل و البته مکانیسم ماشه. این مکانیسم بویژه تأثیرات منفی بر فروش نفت ایران خواهد داشت و به‌سرعت میزان همراهی چین با تحریم‌های سازمان ملل را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بنابراین، ممکن است درصد بیشتری از درآمد نفتی به کشور برنگردد و این موضوع به‌طور حتم اثر منفی بر اقتصاد خواهد داشت. چالش دیگر، احتمال افزایش نرخ بهره است. هرچند این سناریو احتمال کمتری دارد، اما بی‌عملی بانک مرکزی در حوزه تصمیم‌گیری‌های پولی در این مدت به وضوح مشهود است. به‌نظر می‌رسد که سیستم دائمی انقباض پولی که در این مدت به‌طور جدی اجرا شده، بیشتر ناشی از بی‌عملی بوده است تا اینکه سیاست‌های پولی متناسب با شرایط اقتصادی به‌درستی اجرا شده باشد.»
اما در سمت ریسک‌های مثبت نیز این کارشناس بورس معتقد است «تولد سامانه‌های جدید ارز می‌تواند پیام مثبتی داشته باشد، به‌طوری که صادرکنندگان کوچک‌تر می‌توانند ارز خود را با قیمت بالاتر از نرخ خریداران بفروشند. این موضوع می‌تواند برای بخشی از بازار اتفاق مثبتی باشد. نرخ نیما نیز ممکن است به‌طور اندکی افزایش یابد، که اثر مثبتی بر سهام دارد.»
