فلاحت‌پیشه: خروج از NPT و بستن تنگه هرمز، تفاوتی با طرح‌های نتانیاهو ندارد
«وقتی ترامپ و نزدیکان او از هر اظهارنظری در داخل ایران برای توجیه حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران استفاده می‌کنند یعنی دشمنان ایران در حال بهانه‌تراشی برای سیاست‌های تحریمی و جنگ هستند. در داخل کشور اما جریان تندرو در حال ایجاد این بهانه‌ها برای دشمنان هستند.»
«بهانه‌زدایی از جنگ» ترجیع‌بندی است که تحلیلگران با استفاده از آن تلاش می‌کنند تصویری از وضعیت حساس کنونی را ارائه کنند. به اعتقاد این دسته از تحلیلگران اسنپ‌بک و ماشه آخرین تیر در ترکش ترامپ برای اجماع جهانی علیه ایران است. در واقع ترامپ به دنبال بهانه‌هایی است تا به او مجوز برخوردهای تند علیه ایران را بدهد.
به گزارش اعتماد، بنابراین در روزهایی که موضوع احیای «اسنپ بک» به بحث اصلی سیاست، مدیریت و حتی اقتصاد کشور بدل شده، دستیابی به راهکارهایی که ایران از طریق آن بتواند این مانع را با کمترین هزینه پشت سر بگذارد معادله اصلی کشور است. در عین حال این روزها، بسیاری از فعالان سیاسی و تحلیلگران به بازخوانی همه فرصت‌های از دست رفته‌ای می‌پردازند که ایران برای احیای برجام طی سال‌های ۹۹ تا ۱۴۰۱ داشت اما با صحنه‌گردانی طیف‌های تندرو آن‌ها را از کف داد. امروز هم نسخه رادیکال‌ها در درون و بیرون مجلس برای مقابله با تحرکات طرف مقابل در ایده‌های غیر متعارفی چون خروج از NPT و بستن تنگه هرمز و… خلاصه می‌شود.
اما نکته‌ای که انگار توجهی به آن نمی‌شود این است که بخش قابل توجهی از نفت و انرژی عبوری از تنگه هرمز نه به مقصد کشورهای غربی، بلکه برای تامین نیاز کشورهایی چون چین و هند بارگیری می‌شوند. همان کشورهایی که زمینه حضور ایران در شانگهای و بریکس را فراهم کردند و امروز هم ایران روابط تنگاتنگی را با آن‌ها برنامه‌ریزی کرده است! اما اگر قرار باشد ایده‌های غیرمتعارف تندروها کنار گذاشته شوند، ایران چه کارت‌هایی روی میز دارد تا با تکیه بر آن‌ها بتواند تبعات اسنپ بک را برطرف کرده یا به حداقل برساند؟
«حشمت‌الله فلاحت‌پیشه» و «منصور حقیقت‌پور» دو تن از نمایندگان ادواری مجلس که هر دو از نزدیک در جریان تصویب برجام و محتوای آن قرار داشتند در گفت‌وگو با «اعتماد» تلاش می‌کنند این راهبردهای متعارف را شرح بدهند. به اعتقاد این تحلیلگران ایران ابتدا باید از رفتارهای عجولانه و رادیکال خودداری کرده و در مراحل بعدی با بازتعریف روابط با آژانس تلاش کند وحق خود را مطابق NPT تثبیت سازد. نهایتا با استفاده از اهرم دیپلماسی و مذاکره با طرف اصلی یعنی امریکا، ضمن «بهانه‌زدایی از جنگ» شرایط بحرانی را به شرایط عادی و مطلوب بازگرداند.
حشمت فلاحت‌پیشه: باید به بن‌بست بی‌نتیجه بین ایران و آژانس پایان داد
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، تحلیلگر مسائل سیاسی و نماینده ادوار مجلس پیرامون برخی ایده‌های نامتعارف از سوی رادیکال‌ها در مواجهه با اجرای مکانیسم ماشه می‌گوید: «همزمان با طرح موضوع اسنپ‌بک برخی ایده‌ها از سوی برخی طیف‌های تندرو در خصوص بستن تنگه‌هرمز یا خروج از NPT و… مطرح می‌شود که به نظرم لازم است در خصوص آن روشنگری شود. من از واکنش‌های مجلس دوازدهم آغاز می‌کنم. جریانی در مجالس یازدهم و دوازدهم شکل گرفت که عملکرد آن‌ها به زیان منافع ملی ایرانیان تمام شد. امروز هم موضوع خروج از NPT را مطرح می‌کنند که اولا نشان‌دهنده نوعی بی‌عملی و درثانی ادامه جریانی است که رفتارها و تصمیماتشان نتیجه‌ای جز خسارت برای ایران نداشته است.»
فلاحت‌پیشه ادامه می‌دهد: «این جریان از قبل از تشکیل مجلس یازدهم شکل گرفت؛ جریانی که پیگیری دیپلماسی را برای ایران بسیار پرهزینه کرد ضمن اینکه برخی افراد منتسب به این جریان رسما دروغ گفتند، بدون اینکه کسی از آن‌ها بازخواست کند که چرا یک چنین اظهارات کذبی را مطرح می‌کنند. مثلا یکی از نمایندگان منسوب به این طیف اعلام کرد امضاکنندگان برجام تعهد داده‌اند که سر ۳۳ سردار خود را به امریکا بدهند. هفتمین اسم در لیست این تعهدات سردار سلیمانی است! این فرد یا همین ادعاهای دروغ به مجلس راه یافت و لیدر جریاناتی شد که قوانینی را مصوب کردند که دست دیپلمات‌ها را برای ابتکار و انعطاف و… بستند.»
این فعال سیاسی یادآور می‌شود: «اساس کار دیپلماسی شکل دادن به ابتکاراتی است که مانع از تضییع منافع ملی شود. دیدیم تنها نتیجه‌ای که از برخی رفتارهای تندروها در مجلس شکل گرفت، قفل کردن و ایجاد بن‌بست در پرونده‌های مختلف (از جمله پرونده هسته ای) بود. آخرین نمونه این نوع بن‌بست‌ها دیپلماتیک، قطع ارتباط با آژانس و پس از آن تلاش برای خروج از NPT و حتی بستن تنگه هرمز است.»
او با اشاره به اینکه مردم ایران در حال پرداخت هزینه‌هایی هستند که تندروها ایجاد می‌کنند، می‌گوید: «وقتی ترامپ و نزدیکان او از هر اظهارنظری در داخل ایران برای توجیه حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران استفاده می‌کنند یعنی دشمنان ایران در حال بهانه‌تراشی برای سیاست‌های تحریمی و جنگ هستند. در داخل کشور اما جریان تندرو در حال ایجاد این بهانه‌ها برای دشمنان هستند.
طرح‌هایی مانند خروج از NPT و بستن تنگه هرمز، تفاوت چندانی با طرح‌هایی ندارد که در تل‌آویو توسط نتانیاهو و همراهانش مطرح می‌شود. نباید فراموش کرد در حال حاضر ۸۴درصد نفتی که از تنگه هرمز عبور می‌کند مرتبط با چین و کشورهای شرق آسیاست. ۷میلیون بشکه نفت در روز به دو کشور هند و چینی می‌رود که دولت‌های ایران دستاورد حضور بریکس و شانگهای را مدیون این دو کشور هستند.»
فلاحت‌پیشه در پاسخ به این پرسش «اعتماد» که از نظر شما برای برون رفت از شرایط فعلی چه ابتکاراتی را می‌توان در دستور کار قرار داد، می‌گوید: «به جای حرکت به سمت طرح‌های بی‌نتیجه باید به بن‌بست بی‌نتیجه بین ایران و آژانس پایان داد. یکی از عوامل این بن‌بست قانون اقدام راهبردی مصوب مجلس است. ایران و آژانس باید بر سر ساز و کاری توافق کنند که بر اساس آن آژانس حقوق NPT ایران را به رسمیت بشناسد و ایران هم زمینه بازرسی‌هایی را فراهم سازد که بر خلاف امنیت ملی ایران نباشد. این کار می‌تواند از جنگ بهانه‌زدایی کند. وقتی در مجلس خروج از NPT مطرح می‌شود یعنی حداقل منفذ ورود به دیپلماسی از همان آغاز بسته می‌شود.»
این فعال سیاسی یادآور می‌شود: «در گام بعدی معتقدم هرگونه مذاکره با کشورهای اروپایی بی‌نتیجه است و باید سراغ حل مشکلات با امریکا رفت. صحبتی را که شخصا بارها کرده‌ام امروز توسط سخنگوی وزارت خارجه مطرح شد و آن اینکه اروپایی‌ها با دستور امریکا بوده که مکانیسم ماشه را اجرایی کرده‌اند. معتقدم مکانیسم ماشه آخرین ابزاری بوده که امریکایی‌ها در اختیار داشته‌اند. اگر در کشور یک مدیریت صحیح اقتصادی البته توأم با دیپلماسی عمومی و همراه با آمادگی نظامی شکل بگیرد، امریکایی‌ها خیلی زود به مذاکرات باز می‌گردند.»
منصور حقیقت‌پور: از مجلس می‌خواهم از رفتارهای هیجانی و تند خودداری کنند
منصور حقیقت‌پور فعال سیاسی اصولگرا اما از زاویه متفاوتی به این بحث ورود کرده و در خصوص راهبردهایی که ایران برای مقابله با مکانیسم ماشه باید در دستور کار قرار دهد، می‌گوید: «به نظرم همه باید صبوری کنیم تا کارها با تدبیر پیش برود. پیش از این، در دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد و زمان حضور سعید جلیلی در شعام یک چنین شرایطی برای ایران ایجاد شده بود. برجام این روند را متوقف کرد. ملت ایران، این شرایط را قبلا تمرین کرده است. با دغل‌کاری‌هایی که اروپایی‌ها و امریکایی‌ها انجام می‌دهند مردم ایران کم نمی‌آورند. اما در عین حال برخی افراد و جریانات نباید عجولانه رفتار کنند و اجازه دهند مقامات کشور بهترین راهبرد را در پیش بگیرند.»
حقیقت‌پور ادامه می‌دهد: «از مجلس خواهش می‌کنم از رفتارهای هیجانی و تند خودداری کند. نمایندگان هم اگر ایده‌ای دارند، خوب است با شورای عالی امنیت ملی در میان بگذارند و بگویند پیشنهاد ما برای یک ماه آینده این است که مثلا از NPT یا پروتکل الحاقی و… خارج شویم یا فلان برخورد را صورت دهیم. این نوع ایده‌ها نیازمند چکش‌کاری و بحث و تبادل نظر است، باید هزینه- فایده آن‌ها بررسی شود. توصیه من در این مقطع این است که آقایان عجله نکنند و عصبانی نشوند، این یک بازی قدرت است، ما هم متناسب با توجه به شرایط پیش روی‌مان مهره‌های قابل توجه و کاربردی داریم. باید از آن‌ها در وقت مقتضی و به صورت عاقلانه استفاده کنیم.»
به اعتقاد این فعال سیاسی اصولگرا، «ایده‌های عجولانه‌ای مانند خروج از NPT، بستن تنگه هرمز و… هزینه‌های ایران را افزایش داده و فایده‌ای برای ایران ندارد. ضمن اینکه بهانه‌های لازم را در اختیار دشمنان قرار می‌دهد تا منویات شوم خود را در مواجهه با ایران اجرایی کنند.»
او تاکید می‌کند: «در این شرایط حساس، همه را به تدبیر، فکر و خروج از عصبانیت و تندروی و اتخاذ بهترین تصمیمات که تامین‌کننده منافع ملی و مصالح عمومی کشور است، دعوت می‌کنم. آیا منافع ملی ایران در جنگ تامین می‌شود؟ آیا منافع ایران در شرایط تحریمی محقق می‌شود؟ یا اینکه منافع ایران در رفع تحریم‌ها و بازگشت به صحنه اقتصاد و تجارت جهانی است که تامین می‌شود.»
حقیقت‌پور در پاسخ به این پرسش «عتماد» که برخی معتقدند با توجه به اینکه ایران دامنه وسیع تحریم‌های امریکا را پشت سر گذاشته، تحریم‌های برآمده از مکانیسم ماشه عملا تاثیر اقتصادی و معیشتی چندانی بر اقتصاد ایران نخواهد داشت. این فرضیه درست است، می‌گوید: «قبلا هم اشاره کردم که ایران همه این شرایط را تمرین کرده است. امروز هم که من و شما با هم گفت‌وگو می‌کنیم همه این فشارها روی ایران وجود دارد.
البته در صورت اجرای اسنپ‌بک طرف مقابل می‌تواند مزاحمت‌هایی برای ایران ایجاد کند. مثلا کشتی خریداری شده گندم ایران از برخی کشورهای آمریکای جنوبی را متوقف می‌کنند یا جلوی فلان نفتکش ایران را می‌توانند بگیرند. از این نوع مزاحمت‌ها می‌توانند برای ایران ایجاد کنند. اما فشار تحریمی فعلی قطعا بالاترین فشاری است که ممکن است متوجه کشوری شود.
این فعال سیاسی با اشاره به اینکه این تصور که مکانیسم ماشه مجوز حمله نظامی به ایران را می‌دهد، تصور درستی نیست، می‌گوید: « دشمنان ایران نشان داده‌اند برای حمله به ایران نیازی به مجوز شورای امنیت سازمان ملل ندارند. مگر امریکا برای حمله به عراق مجوز سازمان ملل را داشت؟ مگر حمله اخیر اسراییل و امریکا در جریان جنگ ۱۲روزه مجوزی داشت؟ دشمن ایران هر غلطی بخواهد بکند، می‌کند و جواب آن را هم محکم می‌گیرد.
اینکه تصور شود از بطن مکانیسم‌ماشه، دستور حمله به ایران صادر شود، به نظرم درست نیست. اما نمی‌توان انکار کرد که باعث افزایش انتظارات تورمی و برخی مشکلات اینچنینی می‌شود. بنابراین مسوولان سیاسی، راهبردی، اقتصادی و… باید از همین امروز همه احتمالات را در نظر گرفته و برای مقابله با آن برنامه‌ریزی کنند.»
