تاثیر سوابق تحصیلی بر نتایج «کنکور»

محسن زارعی، رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش به بررسی نتایج کنکور و رتبه‌های برتر آن قبل و بعد از اجرای مصوبه تاثیر سوابق تحصیلی و سیاست نظام آموشی در این خصوص، پرداخت. 

به گزارش ایسنا، نگاهی به وضعیت نفرات برتر کنکور حاکی از نزدیک به صفر بودن سهم مدارس دولتی در بین برترین‌هاست که این موضوع شائبه حکمرانی نظام آموزشی در مدارس خاص و پولی را پررنگ کرده حال آنکه قرار بود با تاثیر معدل در کنکور و ایجاد سوابق تحصیلی، فاصله‌ها کاهش یافته و به سمت عدالت آموزشی گام برداریم؛ آیا وزارت آموزش و پرورش در این راستا توانسته موفق عمل کند یا خیر؟ که محسن زارعی در گفت‌وگو با ایسنا، در پاسخ به این سوال توضیحات مبسوطی ارائه کرد. 

زارعی با بیان اینکه در رقابتی که داوطلبان در آن شرکت می‌کنند برترین استعدادها باید به عنوان نفرات برتر معرفی شوند گفت: آنچه که سازمان سنجش به عنوان ۴۰ نفر برتر معرفی می‌کند، ۱۰ نفر هر گروه آزمایشی است که اگر تمرکز را به روی گروه‌های اصلی داشته باشیم (علوم تجربی، ریاضی و انسانی) طبیعتا این ۱۰ نفر باید نمونه‌ای از جامعه آماری نفرات برتر را نشان دهند که حاصل و برآیندش این باشد که استعدادهای برتر در چه محدوده‌ای قرار دارند؛ همین موضوع بیانگر این است که چرا افراد برتر صرفا در برخی از محدوده‌ها حضور دارند و سایر افراد نمی‌توانند در این رقابت جزو این دسته قرار گیرند و مشکل کجاست؟ . 

سیاست‌های نظام تعلیم و تربیت برای کاهش فاصله طبقات آموزشی

وی با تاکید بر اینکه اعمال سیاست‌ها باید این محدوده را متعادل‌تر و به نوعی به عدالت آموزشی نزدیک‌تر کند ادامه داد: باید سراغ مقایسه رفت که وضعیت قبل از اعمال مصوبه تاثیر معدل بر کنکور و بعد از آن چگونه بوده؟ آیا وضعیت بهتر و یا بدتر شده؟ یعنی این‌که استعدادها در انواع مدارسی که حضور دارند شانس انتخاب دارند و یا این‌که حتما باید در یک محدوده تعریف شده‌ای باشند تا این شانس (کسب رتبه در کنکور) برای آن‌ها اتفاق افتد. 

زارعی در ادامه به مقایسه تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور بر خروجی نتایج کنکور از زمان اعمال آن تا کنون پرداخت و اظهار کرد: طبق آماری که از خروجی سال ۱۴۰۱ به عنوان مبنای قبل از مصوبه (تاثیر سوابق تحصیلی در کنکور) بین مدارس دولتی و غیردولتی حاصل شده، باید گفت که مدارس خاص همچون استعدادهای درخشان، نمونه دولتی و شاهد، جزو مدارس دولتی هستند حال آنکه برای ارائه کارهای فوق برنامه، شهریه دریافت می‌کنند.

 وقتی بحث شهریه مطرح می‌شود شائبه ایجاد فاصله بین دانش آموزان ایجاد می‌شود چرا که مدارس دولتی نباید شهریه دریافت کنند؛ حال افرادی که جزو دهک‌های کم درآمد هستند شاید به دلیل‌عدم توانایی پرداخت شهریه نتوانند در این مدارس حضور یابند علی‌رغم این‌که جزو استعدادهای برتر هم باشند که این اشکال درستی است که به این امر وارد می‌شود. 

وی افزود: لذا اعمال سیاست باید این مساله را حل کند نه این‌که بگوید استعدادهای برتر الزاما نباید در یک مکان و مدرسه جمع باشد. مدارس برخی کشورها دارای اتاق منبع و یا فوق‌العاده برای دانش آموزان دارای استعداد برتر هستند و برای اینها برنامه‌های فوق برنامه تدارک می‌بینند و سعی می‌کنند دانش آموزان را اینگونه توانمند کنند اما برخی از کشورها همچون ایران مدارس خاص را تعبیه می‌کنند تا افراد مذکور در کنار هم، هم‌آموزی داشته باشند و بتوانند نسبت به استعدادی که دارد بهتر رشد کند. 

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش یکی از سیاست‌های اعمال شده برای رفع این مشکل را پرداخت شهریه دانش‌آموزان سمپادی ۴ دهک اول خواند و گفت: دولت قبل این موضوع را در دستور کار قرار داد و تصویب شد تا دهک‌های اول تا چهارم از پرداخت شهریه معاف باشند و به همین میزان دولت منابع مالی را تامین کرد که این سیاست در دولت چهاردهم نیز دنبال می‌شود که رشد ۳ برابری حضور دانش‌آموزان مستعد دهک‌های پایین در مدارس سمپاد موید این موضوع است که به نظر می‌رسد یکی از موانع حضور این دسته از دانش آموزان همان بحث تامین مالی بوده است. 

وی بحث دیگر در این خصوص را اینگونه عنوان کرد: برخی تلقی می‌کنند افرادی شانس قبولی در آزمون ورودی مدارس خاص و یا سمپاد را دارند که در کلاس‌ها و موسسات آزاد شرکت می‌کنند که شانس آن‌ها را در آزمون ورودی کنکور هم افزایش می‌دهد؛ این آزمون‌ها به سمت استعداد تحمیلی رفته یعنی توانایی‌های ذهنی فرد را بیشتر مورد ارزیابی قرار می‌دهد و فردی که در این کلاس‌ها شرکت نمی‌کند طبیعتا وقتی با نوع سوال برای اولین‌بار برخورد می‌کند شاید نتواند پاسخ درستی دهد و توانایی خود را نتواند بروز دهد لذا این چنین آمادگی‌هایی نیاز است. برای حل این مشکل نیز برنامه‌هایی به صورت عام در شبکه آموزش تدارک دیده شده که باعث شده افراد با دهک‌های پایین درآمدی نیز جزو دایره انتخاب این آموزش‌ها قرار بگیرند. 

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش نکته دیگر را ایجاد مدارس سمپاد و نمونه‌دولتی در همه مناطق کشور اعم از برخوردار، نیمه‌برخوردار و محروم برای حضور دانش‌آموزان دارای استعداد برتر خواند و عنوان کرد: ساختار مدارس نمونه دولتی برای مناطق محروم است یعنی مدرسه نمونه دولتی برای این مناطق و افرادی در نظر گرفته شده که در منطقه آن‌ها مدرسه استعدادهای درخشان وجود ندارد و یا تکمیل کننده این موضوع است تا افرادی که نه به عنوان استعدادهای برتر بلکه شاید یک پله پایین‌تر به نوعی می‌توان از آن‌ها به عنوان استعداد برتر نام برد و دوست دارند در سطحی دیگر در کنار یکدیگر قرار گیرند، امکاناتی فراهم کرده؛ مناطق محروم و روستایی برای شرکت در مدارس نمونه دولتی سهمیه دارند حتی خروجی مدارس نمونه دولتی در رتبه‌های برتر کنکور نشان دهنده این است که شانس این افراد برای حضور در بین رتبه‌های برتر وجود دارد. 

سیاست اعمال سوابق تحصیلی در کنکور توانسته موفق عمل کند؟ 

زارعی در ادامه نگاهی به نفرات برتر کنکور سال ۱۴۰۱ داشت و گفت: در سال ۱۴۰۱ در مجموع از ۳۰ نفر گروه‌های آزمایشی اصلی، ۲۳ نفر از مدارس دولتی و ۷ نفر از مدارس غیردولتی جزو برترین‌ها بودند که تفکیک مدارس دولتی آن بدین شکل است: این ۲۳ نفر همگی از مدارس استعدادهای درخشان بودند و مدارس نمونه دولتی و عادی دولتی هیچ سهمی را قبل از اعمال مصوبه تاثیر قطعی سوابق تحصیلی در کنکور نداشتند. 

وی افزود: بعد از اعمال مصوبه تاثیر قطعی سابقه تحصیلی، تغییر بدین صورت بود که اولا در مجموع سهم مدارس دولتی از ۲۳ به ۲۵ نفر افزایش یافت و از تعداد برترین‌های مدارس غیردولتی‌ها کمتر شد و تعداد آن‌ها به پنج نفر رسید. در خصوص این‌که این ۲۵ نفر در چه مدارسی حضور داشتند باید گفت ۲۲ نفر در مدارس استعدادهای درخشان، ۲ نفر در مدارس نمونه دولتی و یک نفر از مدارس عادی دولتی برتر شدند یعنی مدرسه عادی دولتی که هیچ کرسی در رتبه‌های برتر نداشت، صاحب کرسی شد اما سهم مدارس غیردولتی همان پنج نفر بود. 

رئیس مرکز ارزشیابی و تضمین کیفیت نظام آموزش‌وپرورش ادامه داد: در سال ۱۴۰۴ نیز سهم مدارس دولتی در رتبه‌های برتر کنکور بیشتر شده و به ۲۶ نفر رسیده، تعداد نفرات برتر از مدارس غیردولتی یک نفر کاهش یافته و به چهار نفر رسیده است. ۲۲ نفر از نفرات برتر کنکور از مدارس استعداد درخشان، دو نفر از مدارس نمونه دولتی و سهم عادی دولتی به دو نفر ارتقاء یافته است، یعنی نفرات برتر مدارس دولتی از صفر به یک و سپس به ۲ نفر افزایش یافته است. 

۲ نفر از برترین‌ها هم از مدارس نمونه دولتی هستند. تعداد نفرات برتر از مدارس غیردولتی هم از هفت نفر قبل از اعمال مصوبه تاثیر سوابق تحصیلی به چهار نفر بعد از اعمال مصوبه کاهش یافته که این نشان می‌دهد سیاست‌گذاری صورت گرفته درست بوده است. 

زارعی با تاکید بر اینکه استدادهای برتر کشور در مدارس سمپاد در حالی حضور دارند که مانعی برای حضور دانش‌آموزان مناطق محروم و دهک‌های پایین اقتصادی در این مدارس وجود ندارد گفت: این نیز نشان می‌دهد امکان حضور این افراد در رتبه‌های برتر کنکور و این مدارس فراهم است. در مجموع می‌توان گفت اعمال مصوبه تاثیر سوابق تحصیلی به سمت بهتر شدن پیش رفته است. هرچند نمی‌توان گفت در حال حاضر وضعیت مطلوب است و کفایت می‌کند، باید این سیاست دنبال و مرتبا رصد شود تا تغییرات آن مشخص شود.