اولین چیزی که در آمار‌های تازه بانک مرکزی به چشم می‌خورد، بالا رفتن نسبت «پول به شبه پول» است. نسبت پول از نقدینگی در بهمن ماه پارسال به ۲۵.۳ درصد و نسبت شبه پول از نقدینگی به ۷۴.۷ درصد رسیده که بالاترین عدد در ۱۲ سال گذشته است.
در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۳۳۰ مطلب
اولین چیزی که در آمار‌های تازه بانک مرکزی به چشم می‌خورد، بالا رفتن نسبت «پول به شبه پول» است. نسبت پول از نقدینگی در بهمن ماه پارسال به ۲۵.۳ درصد و نسبت شبه پول از نقدینگی به ۷۴.۷ درصد رسیده که بالاترین عدد در ۱۲ سال گذشته است.
داده‌های رشد ماهانه نقدینگی در کشور نشان می‌دهد سرعت ماهانه رشد قیمت‌ها در این شاخص کمترین سطح را در بازه ۱۰ماهه ثبت کرده و از اردیبهشت ماه تا پایان بهمن بی‌سابقه بوده است. مهم‌ترین تغییری که در بهمن ماه سال گذشته در اقتصاد ایران به وقوع پیوست، اصلاح نرخ سود بانکی بود.
وزارت صنعت، معدن و تجارت در حالی پیش‌شرط ثبت‌نام در طرح‌های اخیر و آینده فروش خودرو را افتتاح حساب وکالتی و مسدود کردن حداقل ۱۰۰میلیون تومان در آن لحاظ کرده که به نظر می‌رسد یکی از اهداف و شاید اصلی‌ترین هدف این وزارتخانه، هدایت نقدینگی از سمت بازارهای ارز، سکه و طلا به بازار خودرو است.
خیلی از آمار‌های ارائه‌شده توسط بانک‌ها در خصوص شبه‌پول در واقع سپرده‌های بلندمدتی هستند که مشتریان مجاز به برداشت و واریز روزانه به آن هستند؛ بنابراین در واقع همان پول هستند و نه شبه‌پول؛ بنابراین سهم واقعی پول در نقدینگی بیش از آنی است که از آمار پولی برداشت می‌شود؛ بنابراین انتظارات تورمی بالا، موجب شده است تکانه‌های پولی بلافاصله روی تورم تخلیه شود و اثری بر رشد حقیقی اقتصاد نداشته باشد و با افزایش تورم و به تبع آن نرخ ارز، نیاز بنگاه‌ها به منابع بیش از گذشته می‌شود.
علی سعدوندی تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: راه مقابله با وضعیت موجود پذیرش واقعیت‌هاست. در واقع در چند جنبه با دولتی انکارگر رو به رو هستیم. اول اینکه مسئولان می‌گویند وضعیت نقدینگی امروز بد نیست و دولت رو به اصلاح گام برمی دارد، اما می‌دانیم که به هیچ عنوان چنین ادعایی صحت ندارد. دیگر اینکه می‌گویند رشد نقدینگی تاثیری بر تورم ندارد، این گزاره نیز جزو مهملات اقتصادی است.
کارکرد سیاست‌های پولی در مواقعی که تورم عموما ناشی از شوک‌های سمت عرضه رخ دهد محدود است، لیکن این موضوع به معنای عدم توجه به کارکرد مثبت سیاست‌های پولی ناظر بر تغییر انتظارات و محدود‌سازی سیالیت نقدینگی نیست.
آن‌گونه که مرکز آمار می‌گوید مانده نقدینگی در پایان آذر ماه نیز در یک ماه نزدیک به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان رشد کرده و به ۵۹۰۵ هزار میلیارد تومان رسیده است. در واقع طی آذر ماه، نقدینگی ۱.۷ درصد رشد کرده که البته زیاد بالا نیست و حتی نسبت به رقم رشد آبان، ۰.۶ درصد کمتر بوده است.
منابع رشد پایه پولی نیز نشان می‌دهد که کسری بودجه و مجموعه ناترازی‌‌‌‌‌‌های اقتصاد در حال تخلیه بوده و اثر خود را بر بانک‌مرکزی گذاشته است. در واقع ریشه افزایش ۱۱۰هزار میلیارد تومانی پایه پولی که ۴۱هزار میلیارد تومان از آن ناشی از رشد خالص بدهی بخش دولتی به بانک‌مرکزی و ۵۱هزار میلیارد تومان نیز ناشی از افزایش بدهی بانک‌ها به بانک‌مرکزی بوده، همین وضعیت است.
«زمینه‌های رشد تورم به طور بنیادین وجود داشته و از سال ۹۷ با وضع تحریم‌های حداکثری آمریکا تشدید شده و طی سه ماه اخیر با شروع ناآرامی‌ها افزایش یافته. دولت سیزدهم مسئولیت رشد تورم را به عملکرد نادرست دولت دوازدهم معطوف ساخته است؛ حال آنکه چاپ پول با آغاز تحریم‌های حداکثری از سال ۹۷ تا پایان ۱۴۰۰ روند افزایشی داشته. با یک محاسبه ساده می‌توان در یافت که با آغاز کار دولت سیزدهم، روزانه بطور میانگین ۳۹۷ میلیارد تومان اسکناس چاپ و به چرخه پولی کشور تزریق شده است.»
در مهرماه سال جاری چه اتفاقی برای «موتور» چاپ پول رخ داده که این‌چنین با قدرت مشغول کار بوده است؟ در مهر ماه، خالص بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی ۴۱ هزار میلیارد تومان رشد کرده است. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی نیز ۵۱ هزار میلیارد تومان افزایش یافته. این دو بخش را می‌توان به عنوان «موتور پر‌قدرت چاپ پول» دید.