صادق زیباکلام در گفتگو با فرارو تحلیل می‌کند
چشم انداز مذاکرات هسته‌ای
به گفته یک تحلیل گر مسائل سیاست خارجی، غرب هم همچون جمهوری اسلامی به دنبال مصالحه در خصوص مناقشه هسته‌ای با ایران است چرا که تهدید‌ها و تحریم‌ها برای طرفین سودی به دنبال نداشته است و بر همین اساس هردو طرف می خواهند در مسیر کاهش اختلافات حرکت کنند و بر عکس گذشته بیشتر تمایلشان بر روی اعتمادسازی است.
فرارو- به گفته یک تحلیل گر مسائل سیاست خارجی، غرب به دنبال مصالحه در خصوص مناقشه هسته‌ای با ایران است چرا که تهدید‌ها و تحریم‌ها برای طرفین سودی به دنبال نداشته است و بر همین اساس هردو طرف می خواهند در مسیر کاهش اختلافات حرکت کنند و بر خلاف گذشته، بیشتر تمایلشان بر روی اعتمادسازی است.
صادق زیباکلام، استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران، با بیان این مطلب در گفتگو با فرارو گفت: «تحریم‌ها قطعا بر روی اقتصاد خرد و کلان ایران تاثیر گذاشته است و این تاثیر امروزه دیگر غیرقابل کتمان است؛ به خصوص تحریم‌هایی که از اواخر سال گذشته و ابتدای سال جاری در دستور کار اروپا و آمریکا قرار گرفته است؛ یعنی تحریم خرید نفت و بانک مرکزی.»
وی افزود: «تحریم‌هایی که پیش از این علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال می‌شد تحریم‌هایی بودند که آثار آنها بیشتر در بلند مدت پدید می آمد. به طور مثال آثار تحریم سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز ایران که حدود ۵ الی ۶ سال گذشته اعمال می شده را تازه امروز می‌توان مشاهده کرد.»
این تحلیلگر مسائل بین الملل گفت: «کاهش تولید نفت ایران، کند شدن توسعه میادین نفتی و گازی مان، روند رو به رشد استخراج نفت و گاز میادین مشترک توسط کشورهای منطقه به خصوص قطر از جمله اثرات تحریم سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز ایران در سال‌های گذشته بوده است.»
وی تصریح کرد: « بخش دیگر آثار تحریم ها بر اقتصاد خردمان در هزینه های بالای تولید در ایران در مقایسه با کشورهای دیگر بوده.کالای وارداتی به ایران بطور متوسط ۲۰ تا ۳۰ درصد گرانتر از قیمت جهانی آن به دلیل اعمال تحریم‌ها وارد کشور می شود. یعنی بواسطه تحریم ها و هزینه های دور زدن آن، تولیدات و بسیاری از کالاها 20 تا 30 در صد گرانتر بدست مصرف کننده ایرانی می رسد. به همین خاطر بود که خیلی ها به غربی ها اعتراض می کردند که بهای تحریم ها را مردم ایران دارند می پردازند.»
زیباکلام ادامه داد: «اما تحریم‌هایی که از اواخر سال گذشته شروع شد این وضعیت را تا حدود زیادی بر هم زد. تحریم بانک مرکزی و تحریم خرید نفت از ایران یا محدودیت در زمینه حمل نفت ایران و سخت گیری هایی که در مورد بیمه تانکرها و سایر موارد این چنینی از سوی آمریکا صورت گرفت باعث شد تا دولت و دستگاه های اجرایی هم برای اولین بار با مشکلات جدی روبرو شوند. تحریم بانک مرکزی یعنی ایران نه می تواند چیزی را بخرد و نه بفروشد و نه اساسا پولی را از خارج به داخل و یا از داخل به خارج منتقل نماید.»
وی افزود: «اینکه مقامات کشور و یا وارد کنندگان با کیف پر از دلار به ترکیه، عراق، ترکمنستان و... سفر کنند تا پول خرید کالا را به فروشندگان پرداخت کنند شاید برای چند ماه و برای کشوری با جمعیتی حدود ۴ تا ۵ میلیون نفر شیوه مناسب برای دور زدن تحریم‌ها باشد اما برای کشوری همچون ایران با جمعیت بیش از ۷۰ میلیون نفر و حجم وارداتی به میزان میلیارد‌ها دلار شیوه ای مناسب برای مقابله با تحریم‌ها نیست.»
این استاد دانشگاه سپس به مسئله تحریم خرید نفت از ایران پرداخت و تصریح کرد: «شاید جمهوری اسلامی بتواند تحریم نفت توسط اتحادیه اروپا را به دلیل سهم تنها ۱۸ درصدی از صادرات دو و نیم میلیون بشکه‌ای نفت ایران به این کشور‌ها، تحمل کند اما مشکل تحریم نفت ایران از آنجا شروع می‌شود که زمزمه‌ها مبنی بر همراهی کشورهای آسیایی همچون چین، ژاپن، کره جنوبی و هند با تحریم‌های نفتی غرب آن هم در شرایطی که این کشور‌ها سهم ۷۵ درصدی از صادرات نفت ایران را در اختیار دارند افزایش یافته است.»
وی با تاکید بر اینکه تحریم نفت ایران در شرایط کنونی مشکلات جبران ناپذیری برای اقتصاد کشور به وجود می‌آورد گفت: «امروز یعنی در اردیبهشت سال ۹۱ کشور نسبت به اردیبهشت۱۰ سال پیش یا۲۰ سال پیش وابستگی به مراتب بیشتری به نفت و درآمدهای نفتی پیدا کرده است.»
زیباکلام گفت: «شاید در سال های ۶۰، ۷۰ و یا حتی ۸۰ ایران می‌توانست با عدم فروش نفت و توقف درآمد حاصل از فروش تولیدات نفتی برای دورانی روی پای خود بایستد اما اکنون اداره کشور بدون کسب درآمدهای نفتی امکان ناپذیر است چرا که عمده ی درآمد دولت از طریق فروش نفت است. در دوران آقای هاشمی بودجه کشور بر اساس نفت بشکه ای 25 دلار بسته می شد و در دوران آقای خاتمی رسید به 35 دلار در حالیکه در دوران آقای احمدی نژاد به بالای 80 دلار رسیده.»
این تحلیل گر مسائل خارجی با بیان اینکه شاید تاثیرگذار بودن تحریم‌ها تنها دلیل برای از سرگیری مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ پس از حدود ۱۴ ماه توقف مذاکره آن هم با رویکرد جدید به منظور دستیابی به یک تفاهم نباشد گفت: «به نظر می‌رسد که دولت دهم به این نتیجه رسیده است که مسئله هسته‌ای بعنوان یک ابزار سیاسی دیگر نمی‌تواند مثل گذشته برایش کارکرد تبلیغاتی و یک ابزاری باشد برای استفاده علیه مخالفین سیاسی اش در داخل کشور.»
وی افزود: «از سال ۸۴ که اصولگرایان زمام امور را در دست گرفتند مسئله هسته‌ای را به ابزار تبلیغاتی برای حمله به اصلاح طلبان تبدیل کردند و آنها را به زبونی و تسلیم در برابر دشمنان متهم کردند.»
وی با تاکید بر اینکه غرب نیز همچون ایران به دنبال مصالحه بر سر مناقشه هسته‌ای است گفت: «همانطور که تحریم‌ها به اقتصاد ایران ضربه زده است، این تحریم‌ها منجر به کاهش درآمد شرکت‌های اروپایی و آمریکایی نیز شده است. از طرف دیگر تحریم‌ها قیمت جهانی نفت را نیز افزایش داده است و همین موضوع نیز صدای مصرف کنندگان در اروپا و آمریکا را نیز بلند کرده است.»
زیباکلام گفت: «بنابراین، نه جمهوری اسلامی و نه غرب از تحریم‌ها سود نبردند و تنها سود حاصل از اعمال این تحریم‌ها به جیب روس‌ها، چینی‌ها، ترک‌ها، اماراتی‌ها، هندی‌ها و... رفت. مثلا هندی‌ها میلیارد‌ها دلار نفت از ایران خریداری کرده‌اند اما به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت آن را ندارند و پیشنهاد می دهند که ایران در ازای آن یا روپیه دریافت کند و یا کالاهای ساخت هند بگیرد.»
وی با بیان اینکه دو طرف مناقشه هسته‌ای ایران در چنین شرایطی چاره‌ای جز مصالحه ندارند گفت: «غرب هیچوقت نگفته است که با برنامه صلح آمیز هسته‌ای ایران مخالف است یا اینکه ایران نباید اصلا برنامه هسته‌ای داشته باشد یا حتی نگفته که ایران حق ندارد که غنی سازی انجام دهد. حالا برخی جریانات سیاسی برای بهره برداری سیاسی و تبلیغات این مسئل را الغا می کنند مسئله دیگری است.»
این تحلیلگر مسائل خارجی با تاکید براینکه مشکل غرب نه وجود برنامه هسته‌ای ایران بلکه اعتمادسازی درباره آینده برنامه هسته‌ای است گفت: «غرب معتقد است که ایران باید این اعتماد سازی را ایجاد کند تا وقتی به چرخه کامل تکنولوژی هسته‌ای دست یافت از این تکنولوژی صرفا در راستای مصارف صلح آمیز استفاده کند. و به نظر من می شود و می توان اعتماد سازی نمود که ضمن اینکه ایران دارد برنامه های هسته ای اش را به پیش می برد و تحریم ها هم بتدریج دارند لغو می شوند غرب هم اطمینان های لازم را داشته باشد که هیچ خطری از ناحیه برنامه های هسته ای ایران وجود ندارد. این هنر مذاکره کنندگان است در صورتی که البته نخواسته باشیم از برنامه هسته ای مان بهره برداری سیاسی و تبلیغاتی نماییم.»
وی تاکید کرد: «آنچه که در مذاکرات استانبول اتفاق افتاد تلاش دو طرف برای حرکت در مسیر اعتمادسازی بود و جمهوری اسلامی نیز در جریان مذاکرات آمادگی خود را برای گام برداشتن در این مسیر اعلام کرد.»
زیباکلام در خاتمه گفت: «حرکت شانه به شانه ایران و غرب در جاده اعتمادسازی قطعا منجر به دور شدن تهدید‌ها و تحریم‌ها خواهد شد و تکنولوژی هسته‌ای را که جمهوری اسلامی به دنبال آن است خیلی خیلی کم هزینه‌تر به دست خواهد آورد.»
