یک روز یک آهنگ
(بشنوید) نوروز از حسن زیرک
فرارو- مرتضی واعظ، در داستان های کردی آمده است که چهار هزار سال پیش از میلاد مسیح شخصی به نام «کی مورس» (به فارسی کیومرث) از مردم کُرد پیدا شد و از همان ابتدای کار فردی به نام اهریمن با وی به دشمنی برخاست.
کی مورس در کوهستان‌های رواندز (منطقه ای در شمال عراق و نزدیک ایران) با اهریمن به جنگ پرداخت و در آغاز پیکار به سپاهیانش فرمان داد که در صورت پیروزی بر دشمن و کشتن اهریمن بر ستیغ کوه‌ها و بالای تپه‌ها و گردنه‌ها، برج‌هایی از آتش برافروزند تا هم نشانی بر اعلام پیروزی باشد و هم فرمانی بر بازگشت سپاه از جبهه ها به نزد وی.
سرانجام پیکار با اهریمن به پیروزی سپاه کی مورس پایان یافت و آتش ها بر بالای کوه‌ها زبانه کشید و با تابش شعله ها پیروزی حق بر باطل و شکست اهریمن به آگاهی عامه رسید. روز پیروزی بر دشمن ده روز پیش از موقع نوروز کنونی بود.
کی مورس فرمان داد نه تنها آن روز بلکه ۹ شبانه روز پس از آن را همراه با برافروختن آتش و مراسم جشن و سرور بگذرانند. بدین ترتیب در مدت برگزاری این مراسم جه‌ژنی ۹ روژ(به فارسی جشن نُه روز) از کوه ها گرفته تا مراکز شهرها را فروغ تابناک آتش همراه با آهنگ پیروزی دربرگرفته و شب تیره را به روز روشن مبدل ساخته بود. از آن هنگام جه‌ژنی نه‌روژ (بعدها جشن نوروز) شکوهی خاص یافت و هر سال همراه با مراسم ویژهٔ آتش بازی برگزار می‌شد.
حسن زیرک در ۱ آذر ۱۳۰۰ در بوکان به دنیا آمد. در پنج‌سالگی پدرش را از دست داد و زندگی را در رنج گذراند. مدتی در عراق زندگی کرد؛ «جلال طالبانی» ) رئیس‌جمهور کنونی عراق)، به طور اتفاقی صدای او را در مسافرخانه ای در عراق شنید و او را به رادیو بغداد برد.
حسن زیرک در رادیو تهران همکار استادانی چون حسین یاحقی، حسن کسایی، جلیل شهناز، جهانگیر ملک، احمد عبادی بود و با ضبط تعداد زیادی از آوازهای مردم کرد، سبب حفظ و نگهداری این آثار فرهنگی از گزند فراموشی شد. حسن زیرک از محبوبیت زیادی میان مردم کُرد برخوردار است و همه ساله در مناسبت‌های فرهنگی کردها، آوازهای وی گوش فراداده می‌شود.
