فرارو- "شفافیت اطلاعاتی تنها راه اصلاح نظام مالیاتی است." یک کارشناس مسائل اقتصادی نگرانی از خروج منابع بانکی به خاطر قرار گرفتن اطلاعات حساب‌ها در اختیار سازمان مالیاتی را بی‌مورد دانست و گفت: هیچ راهی غیر از سازمان‌دهی امور مالیاتی و ایجاد یک مکانیسم کارآمد وصول مالیات نیست.
بعد از سه سال بررسی بالاخره اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم از سوی رئیس‌جمهوری ابلاغ شد حال باید دید که این اصلاحیه چقدر اعمال می‌شود و از پس حل‌وفصل مشکلات نظام مالیاتی کشور بر خواهد آمد.
این اصلاحیه که باهدف افزایش شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی و یکپارچه کردن نظام اطلاعات مالیاتی و تغییر روش مالیاتی از نظام مبتنی بر حدس و گمان و علی‌الراس به‌نظام مبتنی بر تشخیص قطعی تدوین‌شده است و بر اساس آن مقررشده یک پایگاه اطلاعاتی در سازمان امور مالیاتی ایجاد شود و وزارتخانه‌ها، مؤسسات دولتی، شهرداری‌ها، مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، نهادهای انقلاب اسلامی، بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری، سازمان ثبت‌اسناد و املاک کشور و سایر اشخاص حقوقی اعم از دولتی و غیردولتی اطلاعات موردنیاز پایگاه فوق ازجمله اطلاعات معاملاتی اشخاص و همچنین اطلاعات مالی، پولی و اعتباری و سرمایه‌ای اشخاص را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.
به‌این‌ترتیب بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری موظف شدند، اطلاعات مربوط به جمع گردش و مانده سالانه انواع حساب‌های بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی را در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار دهند.
همین بند موجب شده است که برخی از کارشناسان نسبت به اصلاحیه مذکور انتقاداتی را وارد کنند. این گروه اعتقاددارند که قرار دادن اطلاعات حساب‌ها به سازمان مالیاتی سبب می‌شود تا صاحبان حساب برای فرار از مالیات پول‌های خود را از بانک‌ها خارج کنند و روانه شدن این پول‌های به بازارهای سوداگرانه همچون ارز، سکه و طلا، مسکن و ... پیامدهای اقتصادی خواهد داشت.
این در حالی است که بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز باور ندارند که هیچ راهی غیر از دستیابی به اطلاعات صحیح و شفاف برای داشتن یک اقتصاد سالم قابل‌تصور نیست. مهدي تقوي كارشناس اقتصادي در گفت‌وگویی در این خصوص گفته است «براي داشتن نظام مالياتي شفاف مطمئناً يكي از راه‌حل‌ها آن است كه اطلاعاتي كه موديان به سازمان امور مالياتي ارائه مي‌دهد از يك محل مستند راستی آزمایی شود، لذا تا مادامی‌که امكان اين راستی آزمایی وجود نداشته باشد، نمی‌توان انتظار توقف فرارهاي مالياتي را داشت».
به گفته وی براي آنكه اين امكان به‌درستی فراهم شود، دولت بايد الزاماتي را رعايت كند. يكي از الزامات آن است كه دولت اين شفافيت را در مورد تمام اشخاص حقيقي و حقوقي به‌طور يكسان رعايت كند و افراد خاص را از اين قاعده مستثنا نكند، همچنين دولت بايد اين اطمينان را البته در بلندمدت به مردم بدهد كه ماليات‌ها براي خود مردم به‌صورت ارائه خدمات شهري مصرف مي‌شود. تا زماني كه مردم به چنين باوري نرسند؛ پرداخت ماليات را یک‌بار مالي تحمیل‌شده می‌بینند.
مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی نیز
در گفت‌وگو با فرارو این نگرانی را کاملاً بیهوده دانست و گفت: حساب‌های قرض‌الحسنه یا اوراق مشارکت از مالیات معاف هستند لذا نباید این گمانه را جدی گرفت زیرا تنها کسانی اقدام به خروج خود از بانک‌ها خواهند کرد که به فعالیت‌های اقتصادی ناسالم مشغول هستند و باید جلوی فعالیت آنها گرفته شود.
وی در رابطه با ضرورت اصلاح در نظام مالیاتی و کارآمدی اصلاحیه اخیر نیز گفت: توجه داشته باشید که مالیات به دو صورت مستقیم – مانند مالیات بر درآمد، مشاغل، ارث و ... – و غیرمستقیم – مالیات بر مصرف – اخذ می‌شود و هرچه مالیات مستقیم بیشتر باشد، سیستم اقتصادی به عدالت اجتماعی نزدیک‌تر خواهد بود چون از کسانی که درآمد بیشتر دارند مالیات گرفته خواهد شد.
این کارشناس سازمان برنامه در ادامه گفت: من نمی‌گویم که قوانین مالیاتی در کشور ما مشکل ندارد اما اعتقاد عمیق دارم که اصلی‌ترین مشکل ما در عدم سازمان‌دهی اجرایی مناسب برای وصول مالیات است.
به گفته وی بعد از توافق هسته‌ای و نتیجه دادن سیاست برد- برد در عالم سیاست ضروری است که در مسائل اقتصادی نیز باسیاست برد- برد با جهان تعامل کنیم و از تکنولوژی و تجربیات آنان استفاده کنیم.
پازوکی با تأکید بر اینکه ضرب‌المثلی در آمریکا می‌گوید "از مرگ می‌توان فرار کرد اما از مالیات نه" گفت: سیستم مالیاتی در ایالات‌متحده کارا است و باید از این تجربه‌ها استفاده کنیم. متأسفانه کشور ما بهشت پولداران است زیرا مالیات نمی‌دهند. مشکل از جایی است که یک کارمند، معلم و ... قبل از دریافت حقوق مالیات خود را به دولت می‌پردازد اما کسانی که درآمدهای کلان دارند از مالیات فرار می‌کنند و همه این‌ها به خاطر عدم وجود شفافیت اطلاعات است.
وی افزود: مسئله اصلی ما این است که سعی داریم یک جامعه صنعتی را با یک مدیریت سنتی اداره کنیم و به همین خاطر دچار تناقض می‌شویم. اکنون نیاز داریم که از تجارب و دستاوردهای کشورهای توسعه‌یافته غرب بهره گیریم. برای حل مشکلات نظام مالیاتی چاره این نیست غیرازاینکه از اطلاعات و تکنولوژی جدید مانند it و آمار و اطلاعات استفاده کنیم.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر یک سیستم شفاف اطلاعاتی داشتیم شخصی مثل بابک زنجانی ظهور نمی‌کرد. اکنون مهم‌ترین کار ایجاد یک سازمان‌دهی مالیاتی و داشتن مکانیم وصول مالیات مناسب هستیم. حتماً اصلاحاتی در این خصوص کارا است و اگر با همکاری نهادها و سازمان‌های دیگر همراه شود به نتیجه می‌رسد. به‌شرط آنکه تبعیضی در میان نباشد هیچ نهادی حتی آستان قدس و ... شامل معافیت مالیاتی نشوند.
