با وام خودرو چه باید کرد؟

حسین رزاق‌نژاد؛ تیم اقتصادی دولت چندی پیش در ادامه ارائه بسته‌های اقتصادی قبلی، بسته جدیدی ارائه کرد و آن را مکمل بسته‌های قبلی دانست. این بسته را از جنبه‌های مختلفی می‌توان تحلیل کرد؛ در این یادداشت به یک نکته مغفول در حوزه تخصیص منابع اشاره خواهد شد:

مهم‌ترین بخش بسته جدید تسریع رونق اقتصادی دولت، سیاست‌های انبساطی پولی از مسیر ضریب فزاینده و افزایش پایه پولی است.

بر این اساس یکی از مهم‌ترین اجزای بسته جدید دولت که بیش از سایر اجزا جلب توجه کرده است، تسهیلات ارزان‌قیمت خرید خودروی داخلی با نرخ ۱۶ درصد از محل افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و افزایش پایه پولی است.

اینکه آیا چنین سیاستی در شرایط فعلی برای ایجاد رونق مناسب است یا خیر، موضوع مهمی است که به صورت جداگانه باید به آن پرداخته شود.

در این وضعیت پیشنهاد می‌شود حال که قرار است با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت، خودروهای داخلی به فروش برسد، در درجه اول باید این تسهیلات در راستای اسقاط خودروهای فرسوده و نوسازی ناوگان تاکسیرانی مورد استفاده قرار گیرد.

در این صورت، علاوه بر حل مشکل خودروسازها به دو هدف کاهش آلایندگی و افزایش بهره‌وری انرژی (که از اجزای دیگر این بسته اقتصادی هستند) نیز دست یافته‌ایم؛ علاوه بر این، تخصیص رانت به نفع اقشار ضعیف‌تر جامعه بوده است.

در ادامه به برخی از این سیاست‌ها که به‌طور خاص لازم است در کلان‌شهرها به‌طور جدی‌ مورد توجه قرار گیرد، اشاره می‌شود:

۱- اولویت دادن به متقاضیان اِسقاط «تاکسی‌های فرسوده»
با توجه به اینکه پرترددترین وسایل نقلیه، ناوگان حمل‌ونقل عمومی است، لازم است در اختصاص وام خرید خودرو، جایگزینی تاکسی‌های فرسوده، با تاکسی‌های صفر در اولویت قرار گیرد.

به‌عبارت دیگر می‌توان برای افرادی که در ازای دریافت وام یک تاکسی فرسوده را از رده خارج می‌کنند امتیازاتی قائل شد. این شیوه در نهایت منجر به نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی می‌شود و به دلیل زمان زیاد تردد تاکسی‌ها نسبت به سایر خودورهای سواری، تاثیر بیشتری بر کاهش مصرف سوخت و آلاینده‌های هوا دارد.

۲- اولویت دادن به متقاضیان اِسقاط «خودروی فرسوده»
پس از اولویت دادن به اِسقاط تاکسی‌های فرسوده، می‌توان به افرادی که حاضرند در ازای خرید خودروی صفر یک خودروی فرسوده -با هر نوع کاربری- را اِسقاط کنند مزایای ویژه‌ای اختصاص داد.

با این تدبیر به همان میزانی که خودوری صفر وارد ناوگان حمل‌ونقل کشور می‌شود، خودروی فرسوده نیز از رده خارج می‌گردد و درنتیجه، مصرف سوخت و میزان تولید آلاینده‌ها کاهش می‌یابد.

به‌علاوه، با ورود یک خودروی جدید و اسقاط یک خودروی فرسوده، تعداد کل خودروها ثابت می‌ماند و درنتیجه بار ترافیک بیشتر نمی‌شود.

۳- اولویت دادن به خوردوهای کم‌مصرف
ساده‌ترین اقدامی که می‌توان انجام داد این است که به‌جای برخورد یکسان با خودروهای کم‌مصرف و پرمصرف، خودروهای کم‌مصرف تولید داخل، در اولویت دریافت وام قرار گیرند و یا مزایایی در مدت بازپرداخت و سود تسهیلات برای آن‌ها در نظر گرفته شود.

در این حالت حتی می‌توان پرمصرف‌ترین خودورهای هر کدام از گروه‌های خودروسازی را به‌طور کامل از شمول وام خودرو خارج کرد و یا شرایط سخت‌گیرانه‌تری برای تخصیص وام به آن‌ها وضع نمود.

درصورت اجرای این طرح و تداوم این گونه سیاست‌ها در آینده، به‌تدریج بازار خودروهای کم‌مصرف بر خودروهای پرمصرف پیشی‌ خواهد گرفت و خودروسازان به تولید خودروهای کم‌مصرف تشویق می‌شوند.

با توجه به آنچه گفته شد، با خارج کردن سیاست اعطای وام خودرو از حالت «تک‌بعدی» و تبدیل آن به یک سیاست‌ «چندمنظوره» می‌توان علاوه بر رکودزدایی، گامی مثبت در راستای کاهش مصرف انرژی و آلاینده‌های هوا برداشت.