افکار عمومی در انتظار معرفی و محاکمه عاملان کهریزک
سرانجام تراژدی "کهریزک"؟
بیش از 110 روز از آغاز ماجراهای کهریزک می گذرد، اما همچنان داستان باقی است؛ مرگ پزشک بازداشتگاه مخوف کهریزک و شایعاتی که پیرامون این مرگ شکل گرفته است؛ نشان از عطشی است که در افکار عمومی برای بگشوده شدن راز جنایات کهریزک وجود دارد. به حتم افکار عمومی در انتظار معرفی و محاکمه عاملان جنایات کهریزک است.
آغاز ماجرا
5 مرداد ماه زمانی بود که کهریزک بر سر زبان ها افتاد، اما پیش از آن تنها شایعاتی در مورد این بازداشتگاه وجود داشت. آیت الله خامنه ای رهبر عالی مقام جمهوری اسلامی ایران در این تاریخ فرمان تعطیلی بازداشتگاه را صادر کرد، در آن روز سعید جلیلی نماینده مقام رهبری در شورای عالی امنیت ملی اعلام کرد رهبری به دلیل شرایط نا مناسب و نداشتن استاندارد های لازم برای تامین حقوق زندانیان دستور تعطیلی این بازداشتگاه را صادر کرده است.
آن روزها اخبار بازداشتگا ه ها داغ بود از یک سو کهریزک و از سوی دیگر اوین و... اما کهریزک وضعیت ویژه ای داشت چرا که گفته می شد چند تن از بازداشت شدگان، آنجا جان خود را از دست داده اند تا این که این گمانه زنی با اعلام خبر مرگ محسن روح الامینی فرزند یکی از فرماندهان سابق سپاه در این بازداشتگاه، کهریزک را زیر ذره بین برد.
محسن روح الامینی فرزند مشاور محسن رضایی در 18 تیر ماه در حوالی منزلش در خیابان نصرت دستگیر شده بود بنا به گفته پدرش به مدت چند روز از او هیچ خبری نداشته اند تا این که در 2 مرداد ماه پیکر این جوان 25 ساله به خانواده اش تحویل داده می شود.
وعده برای برخورد با خاطیان
پیش از فرمان مقام عالی رهبری و پس از تعطیلات تابستانی مجلس آغاز به کار کرد و در اولین گام خود کمیته ویژه ای برای پیگیری وضعیت زندانیان حوادث پس از انتخابات تشکیل داد و قرار شد که این کمیته گزارش خود را به مجلس ارائه کند. دو روز پس از فرمان رهبری گزارشی در باره وضعیت زندانیان در مجلس قرائت شد که در آن هیچ اشاره ای به کهریزک نشده بود.
در 13 مرداد ماه دبیرخانه شورای امنیت اعلام کرد که با پیشنهاد این شورا افراد و "مسئولان خاطی" مرتبط با این بازداشتگاه از سمت خود برکنار و تحت تعقیب قضایی قرار می گیرند. دبیر خانه شورای عالی امنیت ملی در این باره همچنین مکلف کرد علاوه بر جبران خسارات وارده به افرادی که مورد تعدی قرار گرفته اند شرایط رسیدگی به شکایت آنها نیز فراهم شود.
در همان روز سردار احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی ایران از ساخت بازداشتگاه جدید در کهریزک خبر داد و درباره وضعیت آن گفت: «پس از دستگیری های روز 18 تیر ماه تعدادی افراد بازداشتی در بازداشتگاه کهریزک بیش از حد مجاز افزایش یافت و همین مسئله باعث به وجود آمدن شرایطی نامناسب در این بازداشتگاه شده بود و علت تعطیلی بازداشتگاه هم همین موضوع است.»
در همان زمان گزارشهایی مبنی بر حضور سردار احمد رادان نیروی انتظامی کشور در کهریزک و اعمال بد رفتاری و حتی شکنجه از سوی وی منتشر شده بود که احمدی مقدم آن گزارشها را کذب خواند و گفت: «شایعات این چنینی علیه سردار رادان واقعیت ندارد و شان ایشان اجازه نمی دهد که در بازداشتگاه حضور یافته و اقداماتی این چنینی انجام دهد.»
ناجا با خاطیان برخورد کرد
اداره بازرسی ناجا در 15 مرداد برای تنویر افکار عمومی در باره بازداشتگاه کهریزک اطلاعیه ای صادر نمود و اعلام کرد با خاطیان این ماجرا برخورد کرده است در اطلاعیه بازرسی ناجا آماده بود: «تعدادی از دستگیرشدگان اغتشاشات 18 تیر به زندان اوین اعزام می‌شوند، ولی به جهت محدود پذیرش، تعدادی از آنها به صورت موقت به بازداشتگاه کهریزگ منتقل می‌شوند که با توجه به شرایط یادشده اصولا اعزام بازداشتی‌ها به این بازداشتگاهها صحیح نبوده است.»
بازرسی ناجا دلیل وقایع کهریزک را سهل انگاری و تخلف تعدادی از مسئولین بازداشتگاه عنوان کرد و از تشکیل پرونده قضایی و برخورد درون سازمانی با متخلفان سخن گفت و ادعا کرد با خاطیان سازمانی برخورد خواهد کرد و از حقوق مردم گذشت نمی کند.
اما نیروی انتظامی در اطلاعیه خود برخورد درون سازمانی با خاطیان را این گونه بیان کمی کند:
- عزل و تنبیه مسوولان بازداشتگاه به دلیل پذیرش بازداشت‌شدگان بیش از ظرفیت بازداشتگاه، عدم انعکاس محدودیت‌ها و مشکلات به سلسله مراتب، بی‌توجهی و عدم نظارت و کنترل بر زیرمجموعه و عدم توجه به تدابیر ابلاغ در خصوص نحوه‌ی نگهداری و مراقبت از بازداشت‌شدگان.
- عزل و تنبیه دو تن از مسوولانی که در انجام وظایف نظارتی و کنترلی کوتاهی و سهل‌انگاری داشته‌اند.
- برخورد و تنبیه دو تن از افسران نگهبان وقت به دلیل اقدام خودسرانه در تنبیه بدنی بازداشت‌شدگان
- تنبیه انضباطی تعدادی دیگری از مسوولان و مامورانی که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در ایجاد شرایط به وجود آمده نقش داشته‌اند.
مجلس: فرمانده ناجا مسئول است
در 18 مرداد ماه حمید رضا کاتوزیان عضو کمیته حقیقت یاب برای بررسی این پرونده فرمانده ناجا را مسئول وقایع کهریزک دانست. وی با انتقاد شدید از نیروی انتظامی گفت: «اينكه مي‌گويند ما اطلاعي از اين مسائل نداشته‌ايم درست نيست. براساس بررسي‌هاي ما گزارش‌هاي روزانه‌اي به اين مسوولان داده شده از اين رو رفتارهاي خودسرانه در بازداشتگاهها را خيلي بعيد مي‌دانم.»
عضو كميته حقيقت‌ياب مجلس با تاكيد بر اينكه مسوولان مربوطه تاكنون پاسخ مشخصي به سوالات نمايندگان نداده‌اند، تشر زدن به دو نفر مامور جزء را كافي ندانست و گفت: «پدر آقاي روح‌الاميني خواستار قصاص شده‌اند چون جنايتي صورت گرفته كه منجر به مرگ شده است. با جاني بايد مطابق قوانين جزايي و كيفري عمل شود. تشر زدن به دو نفر، نه فرزندان كسي را زنده مي‌كند و نه توهين‌هايي كه به نظام زده شده را پاك مي‌كند.»
کاتوزیان درباره نقش احتمالی رادان در این پرونده گفت: «معتقدم كه بايد در اين زمينه مطالعه شود تا افرادي كه در اين مسائل نقش موثري نداشته‌اند، بيخود هتك حرمت نشوند. اما متاسفانه اطلاعات مستقيم و شفافي به ما داده نمي‌شود.»
در همان روز فرمانده ناجا دوباره خبرساز شد و در حاشیه مراسم تودیع سردار رویانیان از بازداشت سه تن از ماموران کهریزک خبر داد و گفت: «در اين پرونده سه ماموري كه به صورت خودسرانه نسبت به تنبيه بدني شديد تعدادي از بازداشت شدگان اقدام كرده بودند، بازداشت شده و افرادي كه توسط اين ماموران مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند، مي‌توانند شكايت كنند.»
اما احمدی مقدم درباره علت مرگ بازداشت شدگان در کهریزک نظری دیگری را مطرح نمود وی علت مرگ و میر دراین بازداشتگاه را بیماری دانست نه شکنجه و ضرب شتم، فرمانده نیروی انتظامی در این باره اظهار کرد: «در اين پرونده سه ماموري كه به صورت خودسرانه نسبت به تنبيه بدني شديد تعدادي از بازداشت شدگان اقدام كرده بودند، بازداشت شده و افرادي كه توسط اين ماموران مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند، مي‌توانند شكايت كنند.»
در 21 مرداد ماه کمیته سیاسی فراکسیون خط امام مجلس خواستار عزل و محاکمه اسماعیل احمدی مقدم شد. انصاری دبیر سیاسی فراکسیون خط امام در این باره نوشت: «بازداشتگاه کهریزک که چندی پیش به دستور آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، به دلیل "غیراستاندارد بودن" تعطیل شد، مستقیما زیر نظر سرتیپ احمدرضا رادان اداره می شده که قائم مقام آقای احمدی مقدم است.»
خبرسازترین نامه
18 مرداد نامه ی حجه الاسلام مهدی کروبی به آیت الله هاشمی رفسنجانی از سوی وب سایت حزب اعتماد ملی منتشر شد، نامه ای که تاریخ 7 مرداد یعنی 12 روز پیش از آن را داشت و پسر کروبی در توضیح آن نوشته است به دلیل این که 10 روز از ارسال این نامه گذشته است اما جوابی دریافت نکرده اند آن را منتشر نمودند.
ادعای کروبی در نامه بهت همگان را برانگیخت و مسئولین دولتی از همان ابتدا آن را به شدت تکذیب نمودند، امامان جمعه هم خواستار برخورد با کروبی شدند چرا که اصل نظام را زیر سوال برده بود. علی لاریجانی رییس مجلس در 21 مرداد اولین واکنش را به نامه کروبی نشان داد و گفت که اظهارات کروبی کذب محض است. وی از کروبی خواست هر سندی را که دارد ارائه کند.
نامه خبرساز کروبی از سوی مسئولین دولتی تکذیب شد و گزارشهای قوه قضائیه از بررسی این ماجرا هم نشان می داد که تجاوزی صورت نگرفته است، کروبی نیز مسئله را این گونه مطرح نمود که برخی از مراجعه کنندگان به وی این ادعا را مطرح کردند و او هم خود از صحت آنها کاملا مطلع نیست بلکه در خواست دارد که این مسائل بررسی شود.
در 20 مرداد ماه کمیسیون حقوقی مجلس اعلام کرد که محتوای نامه کروبی را تایید نمی کنیم محمد حسین رحیمی سخنگوی این کمیسیون درباره نامه کروبی اظهار کرد: «تمام تخلفات در بازداشتگاهها را بررسی می کنیم اما آقای کروبی در نامه‌شان‌این اتفاقات راتائید نکرده و آنها را فقط به نقل از افراد بازداشت شده اعلام کرده است، ماهم چنین اتفاقاتی را تائيد نمی کنیم.»
در تاریخ 9 شهریور ماه آیت الله صادق لاریجانی رییس جدید قوه قضائیه دستور داد که هیئت سه نفره ای برای بررسی ادعاهای کروبی تشکیل شود. ابراهیم رییس معاون اول لاریجانی در این باره می گوید: «دغدغه ما در اين هيات سه نفره همان دغدغه‌اي است كه همه دلسوزان نظام دارند و آن اين است كه به حق و عدالت عمل شود و يك داوري عادلانه صورت گيرد.»
در 22 شهریور ماه کمیته سه نفره ادعا های کروبی را کذب خواند و در گزارشی اعلام کرد: «هیأت به این جمع‌بندی رسید که نه تنها هیچ گونه مدرکی دال بر تجاوز جنسی به افراد مورد ادعای آقای کروبی وجود نداشته و ادعاهای مطرح شده بدون مستند و عاری از حقیقت می‌باشد بلکه ادعاها و مدارک ارائه شده کاملاً ساختگی و برای انحراف افکار عمومی تنظیم شده که مراتب ازطریق مراجع قضایی و امنیتی برای ریشه‌یابی موضوع در دست بررسی بوده که نتیجه نهایی آن متعاقباً جهت تنویر افکار عمومی اعلام خواهد شد.»
فرمانده نیروی انتظامی نیز در ادامه اظهاراتش درباره کهریزک تجاوز در کهریزک را تکذیب کرد و در 15 مهر ماه در این باره گفت: «اثبات شده است که هرگز تجاوزی در کهریزک صورت نگرفته، اما تخلف صورت گرفته است." اما باز هم احمدی مقدم ضرب و شتم را عامل مرگ و میر در کهریزک ندانست.»
این در حالی بود که در 9 شهریور پزشکی قانونی اعلام کرده بود که عامل مرگ در کهریزک بیماری نبوده است، پزشکی قانونی در مورد مرگ روح الامینی اعلام کرد؛ مرگ ناشی از استرس های فیزیکی، شرایط بد نگهداری، ضربات متعدد و نیز اصابت جسم سخت به سر و بدن عنوان شده و قویا ابتلای آن مرحوم و فوت به علت بیماری و مننژیت نفی شده است.
ادامه وعده ها برای برخورد با خاطیان
مهر، ماه وعده در مورد برخورد با متخلفین کهریزک بود، متخلفینی که هنوز کسی از نامشان هم خبر ندارد، مصطفی پور محمدی رییس سازمان بازرسی کل کشور 4 مهر ماه در این مورد گفت: «نسبت به برخي مقامات قضايي كه نظارت‌هاي لازم را اعمال نكرده بودند شكايت‌هايي مطرح شده است و در همين راستا نيز گزارشاتي به دادسراي انتظامي قضات رسيده و در آنجا اين مسائل بررسي مي‌شود.»
در 5 مهر ماه معاون قوه قضائیه از دستگیری عوامل کهریزک خبر داد رییسی در این باره گفت: «سازمان قضایی نیروهای مسلح افرادی را بازداشت کرده است که تحقیقات از آنان ادامه دارد تا اگر لازم باشد از افراد دیگر نیز تحقیقات به عمل آید.»
این در حالی بود که فرمانده نیروی انتظامی در 8 مهر ماه ادعا کرد در مورد کهریزک بزرگ نمایی شده است وی در این باره گفت: «در موضوع كهريزك حادثه‌اي كه رخ داد بسيار بزرگنمايي شد و حوادث و اخبار ديگر رانيز ما قبول نداريم و هيچ كدام صحت نداشت. البته نارسايي‌هايي را هم قبول داريم كه در مورد آنها نيز بزرگنمايي شد.»
فرهاد تجری عضو کمیته ویژه مجلس در18 مهر از معرفی متخلفین کهریزک خبر داد، این در حالی بود که مجلس از قرائت گزارش کمیته ویژه طفره می رفت و او در مورد معرفی متهمان گفت که "در شان ما نیست متهمان را معرفی کنیم چرا که ممکن است تبرئه شوند" وی درباره به تعویق افتادن قرائت گزارش مجلس گفته بود که هیچ فشار بیرونی عامل این تعویق نیست.
تجری در چگونگی قرائت گزارش گفت: «اينكه قرائت اين گزارش علني و يا غيرعلني باشد، بسته به نظر رئيس مجلس است. به عبارت ديگر آقاي لاريجاني بايد تشخيص بدهند كه قرائت اين گزارش به صورت علني به مصلحت است يا نه»
در کوران وعده ها برای برخورد با متخلفان سعید مرتضوی دادستان اسبق تهران در گفت و گو با سایت پرچم خود را تبرئه کرد و گفت: «اگر هم تخلفي رخ داده در صلاحيت دادسراي شهرستان شهرري است و ارتباطي به تهران ندارد. فقط به دليل ضرورت در آن مقطع زماني برخي از بازداشتي ها به اين زندان منتقل شدند.»
وی در باره کشته شدن سه تن از بازداشتی های کهریزک گفت: «حتي اين سه تني که در کهريزک جان باخته اند نيز در درگيري ها و اغتشاشات مجروح شده و به کهريزک برده شدند که دو تن از آنها به بيمارستان منتقل شدند و يک تن نيز در راه جان باخت.»
چنین است که افکار عمومی و مراجع تقلید و فعالان سیاسی منتظر برخورد با مجرمان کهریزک هستند، آیت الله مکارم شیرازی در ديداري كه با حجت‌الاسلام گركاني ریاست دیوان عالی کشور داشت به وي گفت: «سلام مرا به آیت الله آملی لاریجانی برسانید و بگویید که مردم در انتظار محاکمه مجرمان کوی دانشگاه و زندان کهریزک و مجتمع سبحان هستند. لازم است هر چه زودتر اقدام فرمایید تا اعتماد مردم خدای نکرده به دستگاه کم نشود، به یقین اینگونه محاکمات شجاعت می خواهد که در جنابعالی و ایشان سراغ داریم.»
گویی با مرگ پزشک کهریزک تراژدی این بازداشتگاه بار دیگر برای اذهان جامعه بازتولید شده است و این گونه است که اذهان جامعه با خیره شدن بر افق پیش رو سر انجام تراژدی کهریزک را انتظار می کشد.
