به مناسبت ۱۷ بهمن پایان تحصن نمایندگان مجلس ششم
تحصن، استعفا و تحریم؛ فرجام تلخ مجلس ششم
تحصن نمایندگان مجلس ششم که در پی اعتراض به رد صلاحیت‌های گسترده در جریان انتخابات مجلس هفتم صورت گرفته بود بدون نیتجه مورد نظر متحصنین در تاریخ ۱۷ بهمن با انتشار بیانیه‌ای پایان یافت. فهرست رد صلاحیت‌شدگان که در پی رایزنی‌ها با رهبر انقلاب و اعتراضات منتشر شد نشان می‌داد تغییر چندانی در وضعیت اصلاح‌طلبان ایجاد نشده است. بنابراین متحصنین با غیرقانونی خواندن انتخابات به تحریم آن پرداختند. همچنین ۱۰۸ نفر از آنان در ۱۲ بهمن از نمایندگی استعفا دادند. اما در نهایت انتخابات در غیاب آن‌ها و با مشارکت پایین مردم به خصوص در تهران برگزار شد.
فرارو- ۱۷ بهمن ماه ۱۳۸۲ تحصن نمایندگان مجلس ششم که از ۲۱ دی ماه آغاز شده بود در اعتراض به رد صلاحیت گسترده نامزد‌های انتخابات مجلس هفتم به پایان رسید در حالی که ثمری در بر نداشت.
به گزارش فرارو، این تحصن از آنجا آغاز شد که شورای نگهبان در فرایند بررسی صلاحیت نامزد‌های انتخاباتی در هفتمین دوره مجلس بیش از ۲۰۰۰ کاندیدای انتخابات مجلس را رد صلاحیت کرد.
۸۲ نماینده مجلس ششم که عمدتا عضو فراکسیون مشارکت مجلس بودند در این دوره جز رد صلاحیت‌شدگان قرار داشتند.
در پی این امر، ۱۳۹ نماینده معترض به رد صلاحیت‌ها، رأس ساعت شانزده و چهل و پنج دقیقه روز یکشنبه ۲۱ دی ماه آن سال در راهروی مجلس، تحصن خود را آغاز کردند. در این تحصن چهره‌های تأیید صلاحیت شده‌ای نیز حضور داشتند.
تصاویری از تحصن نمایندگان مجلس ششم
سیدمحمود میرلوحی معاون پارلمانی وزارت کشور نیز در این تحصن حضور یافت تا به گفته خودش عرض سلامی به نمایندگان کرده باشد.
اعتراض به رد صلاحیت‌ها چنان جنجالی به پا کرد که پای رییس جمهور وقت، محمد خاتمی و رئیس مجلس ششم، مهدی کروبی را هم به میان کشید و آن‌ها را واداشت تا طی رایزنی‌هایی با رهبر انقلاب، اقدام شورای نگهبان در رد صلاحیت‌ها را غیرقانونی ارزیابی کرده و مساعدت جویند.
در پی درخواست رئیس جمهور و رئیس مجلس وقت از رهبری، ایشان نیز در اظهارنظری بر لزوم بررسی پرونده‌های رد صلاحیت‌شدگان تأکید کردند.
اما انتشار فهرست نهایی رد صلاحیت‌شدگان توسط شورای نگهبان آب سردی بر اصلاح‌طلبان ریخت و امید‌های آن‌ها را نومید کرد.
هر چند به دلیل تأکید رهبری برخی نامزد‌ها تأیید صلاحیت شدند، اما همچنان رد صلاحیت اکثریت اصلاح‌طلب به قوت خود باقی ماند تا اغلب چهره‌های اصلاح‌طلب از حضور در انتخابات محروم شوند.
بنابراین ۱۰۸ تن از نمایندگان معترض به رد صلاحیت‌ها در ۱۲ بهمن ۱۳۸۲ از نمایندگی مجلس استعفا کردند و بیانیه استعفای آنان در فرصت نطق پیش از دستور محسن میردامادی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و علی مزروعی، از اعضای شاخص فراکسیون جبهه مشارکت در مجلس، قرائت شد.
همچنین این نمایندگان در اقدامی با در دست داشتن استعفا نامه خود در مقابل تریبون حضور یافتند.
اما در نهایت تمامی متحصنین در زمره رد صلاحیت‌شدگان قرار گرفتند تا پس از بیست و شش روز تحصن در مجلس، ۱۷ بهمن ماه با انتشار بیانیه‌ای تحصن را پایان دهند.
این نمایندگان در روز‌های بعد از استعفا در آخرین بیانیه خود هدف از تحصن را اعتراض به رد صلاحیت‌های گسترده و غیر قانونی و بازگرداندن شورای نگهبان به قانون و تجدید نظر اساسی در این رد صلاحیت‌ها» اعلام کردند.
آن‌ها ضمن انتقاد از شورای نگهبان همچنین به تأیید صلاحیت یک سوم از رد صلاحیت‌شدگان در پی اعتراض و تحصن خود اذعان کردند.
در بخش ابتدایی بیانیه آنان آمده بود: «امروز در حالی به استقبال بیست و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌رویم که دستاورد آن یعنی استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی به مراقبت و حفاظت هوشیارانه همگان نیازمند است و همچنان آموزه‌ها و رهنمود‌های رهبر فقید انقلاب اسلامی امام خمینی (رحمت الله علیه) و حمایت‌ها و پشتیبانی‌های شما ملت نیاز اصلی برای برونرفت از بحران‌های پیش روست.»
در بخش ابتدایی بیانیه آنان آمده بود: «امروز در حالی به استقبال بیست و پنجمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران می‌رویم که دستاورد آن یعنی استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی به مراقبت و حفاظت هوشیارانه همگان نیازمند است و همچنان آموزه‌ها و رهنمود‌های رهبر فقید انقلاب اسلامی امام خمینی (رحمت الله علیه) و حمایت‌ها و پشتیبانی‌های شما ملت نیاز اصلی برای برونرفت از بحران‌های پیش روست.»
چنانچه در بیانیه پایانی متحصنین آمده بود آن‌ها قرار بود در صورتی که عملکرد هیات مرکزی نظارت بر انتخابات توسط شورای نگهبان تأیید شود در اقدامی اعتراضی به این عمل غیرقانونی از نمایندگی مجلس، استعفا دهند و از شرکت در انتخاباتی که «غیر قانونی و غیر رقابتی» می‌نامیدند، پرهیز کنند.
پیشتر هم در همان روز نخست تحصن جمیله کدیور گفته بود اگر این کار‌ها جواب ندهد، تأیید صلاحیت‌شده‌ها هم باید انصراف دهند.
همچنین متحصنین ۲۱ دی ماه اعلام کرده بودند تا زمان حصول نتیجه به تحصن خود ادامه داده و اگر به این امر رسیدگی نشود، اقدامات بعدی صورت می‌گیرد و استعفا، اقدام بعدی بود که صورت گرفت.
آن‌ها همچنین در این بیانیه با غیرقانونی خواندن انتخابات مجلس هفتم گفتند که در این انتخابات شرکت نمی‌کنند تا شریک جرمی نشوند «که در پیشگاه خداوند، ملت و تاریخ» پاسخی برای آن ندارند و به این صورت انتخابات را تحریم کردند.
اما این پایان داستان نبود. با استعفای این نمایندگان، ۱۱۷۹ تن از کسانی که صلاحیت آنان به تأیید شورای نگهبان رسیده بود نیز در اعتراض به این شورا از داوطلبی نمایندگی مجلس، اعلام انصراف کردند.
همچنین بار دیگر رئیس جمهور و رئیس مجلس در نامه‌ای به رهبر انقلاب با تأکید بر دستور «بزرگوارانه» رهبری مبنی بر این‌که «شورای نگهبان بر اساس داوری وزارت اطلاعات با تکیه بر اسناد متقن» نظر آنان را تأمین کند و تشکر از «تلاش پی‌گیر» دفتر رهبری از شورای نگهبان گلایه کردند که «بدون رعایت رهنمود جناب‌عالی، لیستی ارایه شده است که نه تنها بخش عمده‌ی تقاضای حداقلی ما را تأمین نکرده است بلکه متأسفانه همین عمل را نیز مستند به حکم حکومتی حضرت‌عالی کرده‌اند که به نظر ما جفا به مقام معظم رهبری است.»
آن‌ها همچنین در این نامه قید کردند که «نظر مؤکد حضرت‌عالی مبنی بر برگزاری انتخابات در روز اول اسفندماه سال جاری توسط وزارت کشور و همه‌ی همکاران دولت در سراسر کشور برگزار خواهد شد.»
رهبری نیز در پاسخ «تلاش‌های مجدانه» خاتمی و کروبی «برای انتخابات شکوهمند مجلس هفتم و عزم جدی بر انجام دادن این فریضه‌ی ملی و انقلابی در وقت مقرر» را «موجب خرسندی و تشکر» دانستند و با اشاره به حیاتی بودن «انتخابات برای مصالح کشور و ملت» و «لزوم برگزاری سالم، بانشاط و پرشور آن» تأکید کردند باید «برخی گلایه‌های دستگاه‌ها از یکدیگر نادیده گرفته شود» و همه «دست در دست، این گونه وظایف بزرگ را به بهترین و سالم‌ترین وجه به انجام رسانند.»
همچنین از رئیس جمهور، رئیس مجلس و «نیز از شورای محترم نگهبان و دیگر دست‌اندرکاران و مجریان انتخابات» تشکر کردند.
آن‌ها همچنین در این نامه قید کردند که «نظر مؤکد حضرت‌عالی مبنی بر برگزاری انتخابات در روز اول اسفندماه سال جاری توسط وزارت کشور و همه‌ی همکاران دولت در سراسر کشور برگزار خواهد شد.»
رهبری نیز در پاسخ «تلاش‌های مجدانه» خاتمی و کروبی «برای انتخابات شکوهمند مجلس هفتم و عزم جدی بر انجام دادن این فریضه‌ی ملی و انقلابی در وقت مقرر» را «موجب خرسندی و تشکر» دانستند و با اشاره به حیاتی بودن «انتخابات برای مصالح کشور و ملت» و «لزوم برگزاری سالم، بانشاط و پرشور آن» تأکید کردند باید «برخی گلایه‌های دستگاه‌ها از یکدیگر نادیده گرفته شود» و همه «دست در دست، این گونه وظایف بزرگ را به بهترین و سالم‌ترین وجه به انجام رسانند.»
همچنین از رئیس جمهور، رئیس مجلس و «نیز از شورای محترم نگهبان و دیگر دست‌اندرکاران و مجریان انتخابات» تشکر کردند.
در نهایت انتخابات هفتمین دوره مجلس در غیاب اصلاح‌طلبان و در فضایی سرد از حضور و شور مردمی در اول اسفند ۱۳۸۲ با مشارکت کمی بیش از پنجاه درصد از واجدان شرایط برگزار شد. چنانچه انگار نه خانی آمده نه رفته باشد.
در این انتخابات از مجموع ۴۶ میلیون و ۳۵۱ هزار نفر واجد شرایط رأی دادن در انتخابات مجلس هفتم، ۲۳ میلیون و ۴۳۸ هزار نفر در انتخابات شرکت کردند. میزان مشارکت در شهر تهران نیز کمتر از ۳۴ درصد بود. این در حالی بود که در انتخابات ششمین دوره مجلس بیش از ۶۶ درصد واجدان شرایط شرکت کرده بودند.
تعداد نمایندگان مستعفی هم آن قدر بود که مجلس ششم فرصت رسیدگی به آن را پیدا نکند و تنها جلسه استعفای بهزاد نبوی، محسن آرمین و فاطمه حقیقت‌جو، از نمایندگان تهران و میرمحمود یگانلی، نماینده ارومیه، برگزار شود.
تعداد نمایندگان مستعفی هم آن قدر بود که مجلس ششم فرصت رسیدگی به آن را پیدا نکند و تنها جلسه استعفای بهزاد نبوی، محسن آرمین و فاطمه حقیقت‌جو، از نمایندگان تهران و میرمحمود یگانلی، نماینده ارومیه، برگزار شود.
پس از این دوره، کم نبودند داوطلبانی که در جریان انتخابات مجلس هشتم، شورای نگهبان آن‌ها را به دلیل شرکت در تحصن مجلس ششم رد صلاحیت کرد.
چنانچه سخنگوی شورای نگهبان در آستانه انتخابات مجلس هشتم در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۶ در چرایی تأیید صلاحیت عده‌ای از رد صلاحیت‌شدگان اولیه گفت که این عده توانسته‌اند حضور نداشتن خود را در تحصن نمایندگان مجلس ششم ثابت کنند.
به گفته کدخدایی، خیلی از این داوطلبان اعلام کردند که نام‌شان به اشتباه به عنوان تحصن کننده در رسانه‌ها مطرح شده است.
پس از گذشت هجده سال از این ماجرا، گروهی از اصلاح‌طلبان هنوز هم از آن تحصن دفاع می‌کنند و بیشتر بر چرایی تحصن و پاسخ آن یعنی رد صلاحیت‌ها تأکید دارند. اما برخی دیگر همچون رسول منتجب‌نیا نیز با سرزنش ۱۳۹ نماینده متحصن مجلس ششم، تحصن را نمود عینی تمکین نکردن به قانون می‌دانند.
حالا در آستانه یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی باز هم داستان رد صلاحیت‌ها تکرار شده و زخم کهنه سرباز کرده است. ولی این بار اصلاح‌طلبان به گونه‌ای دیگر و نه با تحصن و استعفا به فرجام مجلس دهم می‌اندیشند.
سه‌شنبه شب بود که تصمیم شورای عالی اصلاح‌طلبان مبنی بر دعوت مردم به انتخابات، ارائه نکردن فهرست و دادن فهرست احزاب به صورت جداگانه در تهران منتشر شد تا نشان دهند این بار اصلاح‌طلبان خواهند آمد حتی اگر دست‌های‌شان خالی و پر از هیچ باشد.
