یبوست، علت و درمان آن

فرارو- یبوست عارضه‌ای است که شاید همه انسان‌ها برای یک بار هم که شده در طول زندگی خود به آن مبتلا می‌شوند و حس بسیار بدی را در انسان ایجاد می‌کند. این عارضه شایع برای بسیاری از انسان‌ها معمولاً با سفت شدن مدفوع و مشکل در دفع آن به وجود می‌آید؛ اما باید دانست که این عارضه فقط با این علائم ظاهر نمی‌شود و ممکن است علائم دیگری نیز به همراه داشته باشد که خود می‌تواند حاکی از بیماری یا عارضه دیگری باشد.

به گزارش فرارو، به همین دلیل بسیاری از کارشناسان علم پزشکی معتقدند که یبوست به‌ویژه وقتی برای مدت طولانی (بیش از دو هفته) ادامه داشته باشد، باید جدی گرفته شود؛ چراکه می‌تواند عوارض ناگواری را به همراه داشته باشد. اما یبوست دقیقاً چه نوع عارضه‌ای است و چرا افراد به این عارضه مبتلا می‌شوند؟ علائم و نشانه‌های این بیماری چیست و چه عوارضی ممکن است به همراه داشته باشد؟ برای درمان یبوست چه زمان باید به پزشک مراجعه کرد و آیا این عارضه درمان‌های خانگی نیز دارد؟ اگر شما نیز به دنبال یافتن پاسخ این سوالات هستید، با ما همراه شوید تا در این نوشته اطلاعات مفیدی را درباره عارضه یبوست در اختیار شما قرار بدهیم.

برای درک بهتر اینکه چگونه یک فرد دچار یبوست می‌شود، در ابتدا لازم است که با روند طبیعی چگونگی ایجاد مدفوع و چگونگی دفع آن از بدن آشنا شویم. بدن ما برای ساخت و ساز و رشد به غذا نیاز دارد و این نیاز به غذا را ما معمولا با احساس گرسنگی و تشنگی درک می‌کنیم. در این حالت انسان شروع به خوردن و آشامیدن می‌کند و این غذای خورده شده به معده منتقل می‌شود. در معده ما این غذا از طریق فرآیندی هضم و به ذرات بسیار کوچک‌تر تقسیم می‌شود.

در مرحله بعد این ذرات ریز به روده کوچک هدایت می‌شوند تا پروتئین‌ها و چربی‌ها به وسیله آنزیم‌های خاصی شکسته و جذب بدن شوند. در افراد سالم در حدود شش ساعت طول می‌کشد تا غذا از روده کوچک عبور کند. پس از این فرآیند ترکیبی از فیبرها، باکتری‌ها، چربی‌های هضم نشده و مخاطی که از مسیر گوارشی باقی مانده است، به طرف روده بزرگ حرکت می‌کند تا در آنجا با گرفتن آب موجود در آن مدفوع جامد حاصل شود.

وجود میلیون‌ها باکتری در روده بزرگ است که سبب ایجاد رنگ و بوی مدفوع می‌شود. این مدفوع جامد در ادامه مسیر خود به انتهای یا همان پایین روده بزرگ هدایت می‌شود که به «راست روده» معروف است. وظیفه این بخش فشرده کردن مدفوع و آماده‌سازی آن برای خروج است. هنگامی که ظرفیت راست روده کامل شود، این بخش سیگنالی را به مغز ارسال می‌کند تا نسبت به خروج مدفوع اقدام کند. وقتی فرد آماده بیرون راندن مدفوع می‌شود، عضلات شکم و رکتوم فعال می‌شوند، درحالی که عضلات اسفنکتر در حال استراحت هستند. این فرآیند طبیعی از هنگام غذا خوردن تا خروج مدفوع از بدن به طور معمول از ۲۴ تا ۷۲ ساعت طول می‌کشد.

«یبوست» کلمه‌ای عربی به معنای «خشکی» است که به خشک بودن مزاج و مدفوع اشاره دارد. عارضه یبوست شرایطی است که طی آن مدفوع از حالت نرمال و طبیعی خود سفت‌تر می‌شود و حرکت آن در روده‌ها به سختی و کندی صورت می‌گیرد؛ درنتیجه دفع آن می‌تواند به‌شدت آزار دهنده باشد و توأم با فشار زیادی از مقعد خارج شود.

در واقع هنگامی که حرکات روده به‌درستی انجام نشود و یا تعداد حرکات از حالت طبیعی کمتر شود، یبوست اتفاق می‌افتد. متوسط زمان هر حرکت روده‌ای از فردی به فرد دیگر متفاوت است، برای همین فردی ممکن است سه بار در روز دفع داشته باشد و شخص دیگری دو بار در هفته دفع کند. به طور کلی اگر فردی در طول مدت ۳ روز دفعی نداشته باشد، مدت زمان زیادی حساب می‌شود؛ زیرا پس از این زمان مدفوع سخت و دفع آن مشکل می‌شود.

براساس برآوردها در حال حاضر مبتلایان به یبوست هر ساله ۲٫۵ میلیون بار به پزشک مراجعه می‌کنند که در این میان تعداد زنان بزرگ‌سال بیشتر از بقیه افراد است. همین‌طور در ایران روزانه حدود ۱ درصد از افراد جامعه به خاطر یبوست از چرخه فعالیت‌های عادی و روزانه زندگی خود خارج می‌شوند. با این حال باید توجه داشت که گاه ابتلا به مشکل گوارشی و یبوست طبیعی است، به‌خصوص وقتی دچار استرس یا در سفر هستید؛ اما یبوستی که ما از آن صحبت می‌کنیم، مشکلی جدی است که سبب کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود.

علائم یبوست در همه بیمار‌ها یکسان نیست و از فردی به فرد دیگر متفاوت ظاهر می‌شود. در صورتی که موقع دفع مدفوع احساس کردید مدفوعتان سفت و سخت شده و دفع آن سخت است، بدانید که به یبوست مبتلا شده‌اید. این علائم در واقع شایع‌ترین نشانه ابتلا به یبوست است که برای همه آشناست، با این حال علائم و نشانه‌های دیگری نیز وجود دارد که می‌توانید با مشاهده آن‌ها ابتلا به یبوست را با اطمینان بیشتری تشخیص بدهید. این علائم و نشانه‌ها عبارت‌اند از:
۱. سفت بودن مدفوع و دفع سخت آن
۲. ناقص دفع شدن مدفوع
۳. کم شدن دفعات دفع تا سه بار در هفته
۴. کم شدن مقدار مدفوع
۵. درد داشتن در ناحیه معده و گرفتگی معده
۶. داشتن حس سوزش معده
۷. کم اشتها شدن در روز
۸. داشتن تهوع و نفخ
۹. فشار آمدن به ناحیه شکم
۱۰. فشار آوردن در زمان دفع مدفوع
۱۱. گرفتگی مقعد

بسیاری از پزشکان و متخصصان معتقدند که یبوست یکی از شایع‌ترین بیماری‌های فعلی حال حاضر دنیاست که میلیون‌ها نفر به آن مبتلا هستند. بیشترین زمینه‌های ایجاد آن به ترکیبی از عوامل مختلف زندگی ماشینی و شهرنشینی باز می‌گردد. در این میان ۲ عامل اصلی تغذیه و سبک زندگی افراد بیشترین تاثیر را در این زمینه دارند. برخی عادات رفتاری و غذایی در نهایت به این امر منجر می‌شوند که سیستم گوارشی دچار اختلال شود و حرکات روده‌ها کاهش یابد؛ درنتیجه شرایط برای به وجود آمدن یبوست مهیا می‌شود. از شناخته شده‌ترین علل ایجاد یبوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. کم آبی بدن
۲. رژیم غذایی فاقد فیبر
۳. کم تحرکی
۴. مصرف شیر و لبنیات
۵. مصرف غذا‌های چرب و فست فود‌ها
۶. عوارض ناشی از مصرف برخی دارو‌ها
۷. بارداری
۸. پیری
۹. سندروم روده‌ی تحریک پذیر (IBS)
۱۰. استفاده بیش از حد از ملین‌ها
۱۲. تغییر روال عادی زندگی مثل سفر کردن
۱۳. به تعویق انداختن دستشویی
۱۴. مشکلات و بیماری‌های گوارشی و روده‌ای
۱۵. اختلالات عصبی مانند بیماری MS
۱۶. پارکینسون
۱۷. سکته مغزی
۱۸. سرطان
۱۹. بیماری‌های سیستیک
۲۰. دیابت
۲۱. کم کاری تیروئید
۲۲. استرس
۲۳. افسردگی

شاید در ظاهر فقط ببینید که مدفوع شما کمی سفت‌تر شده است و احتمالا برای دفع آن به انرژی بیشتری احتیاج دارید. بسیاری از افراد با عوارض یبوست آشنایی ندارند و از این موضوع مطلع نیستند که یبوست می‌تواند زمینه‌ساز چه مشکلات بزرگی باشد. مشکل کوچکی که با نوشیدن آب بیشتری در طول روز یا مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه به‌راحتی قابل برطرف شدن است؛ ولی توجه نکردن به درمان آن می‌تواند مشکلات و عوارضی را به وجود بیاورد که شما را تا زیر تیغ جراحی ببرد. اگر یبوست مزمن شود و یا طول بکشد، عوارض زیر را به همراه خواهد داشت:

۱. گیرافتادگی مدفوع: این عارضه به معنای ناتوانی در فشار دادن مدفوع است، به دلیل اینکه به سختی در روده بزرگ و راست روده چسبیده است.
۲. بواسیر یا هموروئید: تورم، التهاب سیاه‌رگ‌های راست روده یا اطراف مقعد که ممکن است باعث درد راست روده و خونریزی شود.
۳. شقاق مقعدی یا فیشر: این عارضه مربوط به شیار‌های کوچکی در پوست اطراف مقعد است که معمولا همراه با خارش، درد و خونریزی هستند.
۴. بیرون زدگی راست روده: این عارضه که به پرولاپس رکتوم نیز مشهور است، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن راست روده از مقعد بیرون زده است.

برخی افراد با شرایط خاصی که دارند، ممکن است بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به یبوست قرار داشته باشند. این افراد عبارت‌اند از:

۱. سن ۶۵ سال یا بالاتر: بزرگ‌سالان فعالیت بدنی کمتری دارند، دارای بیماری‌های خاص هستند و بیشتر در معرض یبوست قرار دارند.
۲. زنان یا کودکان: زنان نسبت به مردان بیشتر در معرض یبوست هستند؛ همچنین کودکان بیشتر از بزرگ‌سالان به یبوست مبتلا می‌شوند.
۳. زنان باردار: تغییرات هورمونی و فشار کودک بر روده‌ها می‌تواند به یبوست منجر شود.
۴. بیمارانی که در رخت‌خواب هستند: کسانی که شرایط پزشکی خاص مانند صدمات نخاعی دارند، باید در رخت‌خواب بمانند و به همین دلیل غالباً در حرکات روده مشکل دارند.
۵. مصرف کنندگان دارو‌های خاص: مصرف دارو‌هایی که کارکرد روده را کم می‌کند، مانند دارو‌های ضد افسردگی، دارو‌های فشار خون و مخدرها معمولا مصرف کنندگان این دارو‌ها را دچار یبوست می‌کند.
۶. افراد با رژیم غذایی نامناسب: بسیاری از افرادی که در رژیم غذایی آن‌ها میزان اندکی از فیبر وجود داشته باشد، دچار یبوست می‌شوند.

یبوست می‌تواند علامتی از یک بیماری گوارشی دیگر در فرد باشد. تشخیص حاد (شروع اخیر) یا مزمن (طولانی‌مدت) بودن یبوست بسیار مهم است. یبوست حاد به دلیل احتمال وجود یک بیماری جدی با علت زمینه‌ای (برای مثال تومور‌های روده بزرگ) نیاز به ارزیابی فوری دارد. یبوست مزمن نیز در صورت همراهی با نشانه‌های نگران‌ کننده مانند خونریزی مقعدی، درد شدید شکمی و گرفتگی عضلات، تهوع و استفراغ، از دست دادن غیر ارادی وزن، درد شدید هنگام اجابت مزاج و یبوست طولانی‌تر از دو هفته به بررسی اورژانسی نیاز دارد. پزشک ابتدا با کنکاش علائم و نشانه‌های بیمار شدت بیماری را بررسی می‌کند و براساس آن اقدام به درمان یا تصمیم به تست‌های تشخیصی دیگر می‌گیرد. شرح حال دقیق باید در تمام بیماران مبتلا به یبوست گرفته و معاینه فیزیکی انجام شود.

اطلاعات دقیق از سوابق سایر بیماری‌ها، مصرف دارو‌ها و دیگر نشانه‌ها می‌تواند به تشخیص سریع‌تر علت یبوست کمک کند. بسیاری از آزمون‌های تشخیصی می‌تواند برای ارزیابی یبوست استفاده شود. بسیاری از بیماران تنها به چند آزمایش اساسی نیاز دارند و آزمون‌های تخصصی‌تر دیگر برای افرادی که یبوست شدید دارند یا اختلال یبوست‌شان به آسانی به درمان جواب نمی‌دهد، استفاده می‌شود. در کمتر از پنج درصد بیماران مبتلا به یبوست بیماری آن‌قدر شدید می‌شود که دفع مدفوع خیلی طولانی می‌شود و فرد برای دفع آن هم نیاز به کمک پزشک دارد. این افراد باید تحت بررسی دقیق‌تر و تست‌های تخصصی‌تری مانند اندازه‌گیری زمان عبور مواد درون روده، تست‌های بررسی عملکرد عضلات کف لگن با شیوه‌های مختلف قرار بگیرند. این تست‌ها و بررسی‌ها شامل:

۱. معاینه انگشتی: پزشک ممکن است طی یک معاینه بالینی بیماری عامل یبوست (برای مثال اسکلرودرمی) را شناسایی کند. معاینه مقعد با انگشت می‌تواند به کشف تنگی مقعد کمک کند؛ همچنین پری مقعد نشان‌ دهنده مشکلی در عضلات کف لگن و اطراف مقعد است. احساس پری شکم طی لمس اثبات می‌کند که یبوست فرد شدید است. در صورت پیشرفت یبوست ممکن است فرد از علائم دیگری مانند درد و خونریزی مقعدی نیز شکایات کند که در آن صورت به معاینات دقیق‌تر مقعدی و سیگموئیدوسکوپی و کولونوسکوپی برای بررسی انسداد در روده بزرگ و حتی بیوپسی روده نیاز می‌شود.

۲. آزمایش خون: با وجود دور از ذهن بودن؛ ولی آزمایش خون در ارزیابی بیماران مبتلا به یبوست مناسب است. در موارد خاص آزمایش خون هورمون تیروئید (برای تشخیص کم‌کاری تیروئید) و کلسیم (برای کشف اختلال پاراتیروئیدی) ممکن است مفید باشد.

۳. باریم انما با رادیوگرافی اشعه ایکس: رادیوگرافی با اشعه ایکس شکم به تشخیص وجود مقادیر زیادی مدفوع در روده بزرگ و بررسی شدت یبوست کمک می‌کند. باریم انما یک روش تشخیصی با اشعه ایکس است که در آن باریم مایع را از طریق مقعد وارد راست روده و روده‌ی بزرگ می‌کند. پس از عکس‌برداری طبیعی یا غیر طبیعی بودن تمام قسمت‌های روده را از روی عکس گرفته شده بررسی می‌کنند. تومور و تنگی دریچه از جمله اختلالاتی است که می‌تواند با این آزمون شناسایی شود.

۴. آزمون سرعت حرکت روده: برای بررسی سرعت حرکت روده از اشعه ایکس استفاده می‌شود. در این روش می‌توان زمان حرکت مواد غذایی از بلع تا دفع را تخمین زد. برای این آزمایش فرد کپسول دارای تکه‌های کوچک پلاستیکی‌ای را که با اشعه ایکس دیده می‌شود، می‌بلعد. کپسول ژلاتینی در دستگاه گوارش حل و قطعات پلاستیکی در روده کوچک پخش می‌شود. بعد از ۵ الی ۷ روز با عکس‌برداری اشعه ایکس از شکم تکه‌های پلاستیکی موجود در نقاط مختلف روده‌ی بزرگ شمارش می‌شوند. در افراد سالم تمام قطعات پلاستیکی با مدفوع دفع و هیچ تکه‌ای در روده بزرگ باقی نمی‌ماند. مکان رویت شدن قطعات پلاستیکی می‌تواند به تشخیص نوع مشکل کمک کند. به این صورت که تکه‌های موجود در سراسر روده بزرگ نشان می‌دهد که عضلات یا اعصاب روده بزرگ به‌درستی کار نمی‌کنند که نمونه‌ای از اینرسی کولون است. تجمع تکه‌های پلاستیکی در راست‌ روده نشان‌ دهنده‌ی اختلالی در عضلات کف لگن است.

۵. دفکوگرافی: دفکوگرافی یک روش اصلاح شده آزمون باریم انماست. در این روش یک خمیر ضخیم باریم را از طریق مقعد وارد راست روده می‌کنند؛ سپس هنگام دفع باریم خمیری از شکم فرد عکس‌برداری با اشعه ایکس می‌کنند تا روند حرکتی مدفوع در راست روده و مقعد را کامل بررسی کنند. این روش به تشخیص اختلالات ساختاری موجود در روده بزرگ یا مشکلات عضلانی مقعد کمک می‌کند.

۶. دفکوگرافی MRI: دفکوگرافی MRI جدیدترین آزمون برای ارزیابی دفع مدفوع و اختلالات آن است. این روش شباهت زیادی به دفکوگرافی باریم دارد، با این تفاوت که هنگام دفع و اجابت مزاج به جای استفاده از اشعه ایکس از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی MRI استفاده می‌شود؛ اما این روش به دلیل پر هزینه بودن فقط در مراکز درمانی خاصی انجام می‌شود.

۷. تست آنورکتوم: بررسی آنورکتوم که یک آزمون تکمیلی دفکوگرافی است، برای ارزیابی عملکرد عضلات و اعصاب مقعد و راست روده انجام می‌شود. در این روش یک لوله قابل انعطاف با قطر حدودی یک هشتم اینچ را از طریق مقعد وارد راست روده می‌کنند. سنسور داخل لوله میزان فشاری را که با عضلات مقعد و رکتوم تولید می‌شود، اندازه‌گیری می‌کند. در این حین از بیمار خواسته می‌شود تا به صورت ارادی عضلات مقعد خود را منقبض کند تا میزان فشار وارده هنگام دفع مدفوع تخمین زده شود. هنگامی که عملکرد این عضلات دچار اختلال شود، جریان مدفوع مسدود شده؛ درنتیجه باعث یک وضعیت مشابه به اختلال عملکرد اعضاب کف لگن ایجاد می‌شود.

یکی از راه‌کار‌های درمان یبوست شدید مصرف دارو‌هایی با خاصیت ملین و نرم کننده مدفوع است و شما می‌توانید آن را از طریق مصرف دارو‌های شیمیایی یا مواد طبیعی تامین کنید. برخی از مهم‌ترین دارو‌هایی که برای رفع این بیماری موثرند، عبارت‌اند از:

۱. ملین‌ها: این دارو به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار می‌گیرد و شامل دسته‌های زیر است:

ــ تحریک کننده‌ها: انقباضات روده را افزایش می‌دهند و شامل senokot, Dulcolax, Correctol
ــ روان کننده‌ها: این قرص یبوست حرکات کولون را کاهش می‌دهد.
ــ نرم کننده مدفوع: این دارو مدفوع را شل و مرطوب می‌کند، از جمله موارد این قرص یبوست می‌توانیم به Surfok و Colace
اشاره کرد.
۲. مکمل فیبر: مصرف این مکمل‌ها کمک موثری برای رفع یبوست به شمار می‌رود. ازجمله این دارو‌ها می‌توانیم به این موارد اشاره کنیم: Fibercon و Citrucel و Konsyl. بهتر است همراه این دارو‌ها آب زیادی را مصرف کنید.

۳. اسموتیک: این قرص یبوست موجب تسهیل حرکت مایعات در روده می‌شود و برای رفع این بیماری موثر است، این دارو شامل Cephulac, Miralax, Sorbital
است.
۴. ملین‌های سالین: این دارو تاثیر زیادی برای رفع یبوست دارد و قادر است آب را به داخل روده جمع کند؛ همچنین این دارو حاوی منیزیم است و این عارضه را فورا درمان می‌کند.

شما می‌توانید علاوه‌بر درمان‌های دارویی برای عارضه یبوست با روش‌های خانگی نیز این عارضه را درمان کنید. همان‌گونه که اشاره شد، یک عامل اصلی ابتلا به یبوست سبک زندگی و تغذیه نادرست است. نبود مایعات کافی و غذا‌های حاوی فیبر و ملین‌های طبیعی در سبد غذایی ما سبب می‌شود تا سریع‌تر به یبوست مبتلا شویم؛ بنابراین گاه می‌توان به‌راحتی و با استفاده از روش‌های خانگی نسبت به درمان عارضه یبوست اقدام کنیم. کاربردی‌ترین درمان‌های خانگی برای عارضه یبوست عبارت‌اند از:

۱. استفاده از غذا‌های فیبردار: شامل میوه‌ها و سبزیجات خام، لوبیا، آجیل و دانه‌هاست که باید در رژیم غذایی روزانه قرار بگیرند. وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا بهترین منابع فیبر غذایی را انواع لوبیا، حبوبات، سیب زمینی شیرین، سیب، گلابی، انواع توت، آلو، آووکادو، چیا و تخم کتان، غلات ۱۰۰ درصد فرآوری نشده، کلم بروکلی، سبزیجات پخته و کدو حلوایی معرفی کرده است.

۲. خوردن مایعات کافی: فیبر برای عبور از دستگاه گوارش و تشکیل مدفوع به آب نیاز دارد. فیبر را کم‌کم به رژیم غذایی خود اضافه کنید تا بدن به آن عادت کند. اگر به مصرف بالای فیبر عادت ندارید، حتما آن را با مقدار زیاد آب مصرف کنید تا جذب و عبور آن از دستگاه گوارش آسان شود؛ به‌خصوص اگر تصمیم دارید از مکمل‌های فیبر استفاده کنید. مصرف زیاد فیبر بدون نوشیدن آب کافی یبوست و درد شکمی را بدتر می‌کند. اگر تصمیم گرفتید فیبر بیشتری مصرف کنید، هر دو ساعت یک بار ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌لیتر یا یک تا دو فنجان آب بنوشید. در طول روز نیز مصرف آب را افزایش بدهید.

۳. خوردن سبزیجات با برگ سبز: سبزیجات با برگ سبز نه‌تنها حاوی فیبر هستند، منیزیم فراوانی نیز دارند که می‌تواند به بهبود یبوست کمک کند. این سبزیجات کم‌کالری و حاوی مقدار زیادی آب هستند؛ بنابراین بهتر است روزانه مصرف شوند.

۴. خاکشیر: یکی از راه‌کار‌های درمان یبوست در طب سنتی مصرف خاکشیر است. خوردن دو قاشق غذاخوری خاکشیر با یک لیوان آب گرم صبح و شب برای انواع مزاج‌ها مناسب و درمان مفیدی برای یبوست‌های خفیف است.

۵. گشنیز: این گیاه علفی در تمام مناطق ایران رشد می‌کند. ساقه گیاه کوتاه و نازک و برگ‌های آن بسیار لطیف هستند. تقویت کننده معده و ضد باکتری معده و روده است. برای جلوگیری از یبوست روزی ۲۰ گرم سبزی گشنیز را خُرد و میل کنید. برای رفع یبوست روزی یک استکان آب گشنیز صبح ناشتا یا شب موقع خواب با یک قاشق روغن زیتون مصرف شود.

۶. رازیانه: برای رفع یبوست یک قاشق چای‌خوری رازیانه را بو بدهید و با یک لیوان آب در هنگام خواب بخورید؛ همچنین از رازیانه بو داده نیز می‌توان به عنوان یک ملین خفیف استفاده کرد.

۷. آلوئه‌ورا: مشخصات ظاهری این گیاه درختچه با برگ‌های ضخیم گوشتی است. در داخل این برگ‌ها مایع ژل‌های ذخیره شده و در مناطق گرم و شرجی رشد می‌کند. آلوئه‌ورا بهبود دهنده آرتروز، تقویت کننده معده و اثنی‌عشر و روده، برطرف کننده یبوست و سرشار از ویتامین A، B ۱، B ۲، B ۶، B ۱۲، C؛ و E است. این گیاه ضد استرس و ضعف اعصاب معده است، تقویت کننده سیستم دفاعی بدن، تنظیم کننده هضم غذاست و دفع مواد زائد را از روده بسیار آسان می‌کند. آب درون برگ گیاه را روزی یک فنجان قبل از غذا میل کنید.

۸. بادرنجبویه: این گیاه از خانواده نعناع‌ست و عطر مخصوص به خود را دارد. برگ‌های آن پنج‌های بریده و ریزی است و ظاهری شبیه گشنیز دارد، با این تفاوت که برگ‌های آن پهن‌تر و بریدگی در آن بیشتر است. این گیاه دارای ویتامین‌های A، B؛ و C و تقویت کننده معده و روده است و صفرا را از بین می‌برد. ۱۰ گرم برگ بادرنجبویه را در یک لیوان بجوشانید و با یک قاشق پودر گل سرخ و یک قاشق روغن زیتون یک شربت غلیظ تهیه و روزی یک استکان میل کنید.

۹. کاهو: کاهو سرشار از ویتامین‌های K، B و P همراه با مواد معدنی، ید، کلسیم، منیزیم و مواد قندی، سلولز، کمی نشاسته، کلروفیل، آهن، پتاسیم، فسفر و گوگرد است. کاهو تقویت کننده معده و روده و ضد یبوست است، البته برگ‌های تیره آن خاصیت بیشتری دارند.

۱۰. روغن زیتون و روغن کرچک: زیتون و روغن آن خاصیت ملین دارند و برای درمان و رفع یبوست بسیار مفید هستند؛ اما روغن کرچک را شاید بتوان آخرین راه حل درمان خانگی یبوست با کمک طب سنتی دانست. به این منظور یک قاشق چای‌خوری روغن کرچک را بعد از غذا بخورید. استفاده از روغن کرچک بهتر است در خط آخر درمان یبوست مصرف شود.