خواب زمستانی اجداد بشر!

انسان‌های نخستین چگونه با زمستان‌های سرد دست‌وپنجه نرم می‌کردند و زنده می‌ماندند؟ فسیل‌های استخوانی که در اسپانیا پیدا شده، نشان می‌دهد نئاندرتال‌ها و اسلاف آنان همان استراتژی خرس‌های غار را دنبال کرده‌اند. به گفته کارشناسانِ فسیل، آنان به خواب زمستانی فرو می‌رفته‌اند!

به گزارش شهروندآنلاین به نقل از گاردین، خواب زمستانی اجداد بشر! خرس‌ها این کار را انجام می‌دهند؛ خفاش‌ها هم؛ حتی جوجه‌تیغی‌های اروپایی هم این کار را می‌کنند؛ و اکنون معلوم شده است انسان‌های نخستین هم ممکن است این کار را انجام داده باشند. به گفته کارشناسانِ فسیل، آنان به خواب زمستانی فرو می‌رفته‌اند.

شواهد موجود از استخوان‌های یافت‌شده در یکی از پایگاه‌های مهم فسیلی جهان حاکی از آن است که پیشینیان ما ممکن است صد‌ها هزار سال پیش با خوابیدن در زمستان، سرمای شدید را تاب آورده باشند!

دانشمندان استدلال می‌کنند که همان صدمات و آسیب‌هایی که در استخوان‌های فسیل‌شده انسان‌های اولیه مشاهده شده، در استخوان‌های حیوانات دیگر هم که به خواب زمستانی فرومی‌روند، وجود داشته است.

این‌ها نشان می‌دهد نیاکان ما در آن زمان با کاهش متابولیسم و ماه‌ها خوابیدن بر زمستان‌های وحشی چیره شده‌اند.

این نتیجه‌گیری‌ها بر اساس کاوش در غاری به نام Sima de los Huesos (گودال استخوان) در آتاپورکا، نزدیک بورگوس در شمال اسپانیا به دست آمده است.

طی سه دهه گذشته، بقایای فسیل‌شده چندین انسان از قسمت مرکزی «گودال استخوان» در آتاپورکا جمع شده است.

محققان که هزاران دندان و تکه استخوان پیدا کرده‌اند، که به نظر می‌رسد عمدا در آنجا ریخته شده است، می‌گویند این غار در واقع گور جمعی است.

قدمت این فسیل‌ها به بیش از ۴۰۰ هزار سال قبل برمی‌گردد و احتمالا مربوط به نئاندرتال‌های اولیه یا اجداد آنان بوده است.

این پایگاه یکی از گنجینه‌های باارزش دیرین‌شناسی این سیاره است و دیدگاه‌های مهمی درباره روند پیشرفت تکامل تدریجی انسان در اروپا ارایه داده است، اما اکنون محققان چرخش غیرمنتظره‌ای در این داستان ایجاد کرده‌اند.

در مقاله‌ای که در نشریه L’Anthropologie منتشر شد، خوان لوئیس آرسواگا -که هدایت تیمی را که برای نخستین‌بار در این مکان حفاری می‌کرد بر عهده داشت- و آنتونیس بارتسیوکاس، از دانشگاه دموکریتوسِ تراکیا در یونان استدلال می‌کنند که فسیل‌های یافت‌شده در آنجا بیانگر تغییرات فصلی است که نشان می‌دهد رشد استخوان برای چندین ماه از هر سال مختل شده است.

آنان می‌گویند «وضعیت متابولیکی این انسان‌های نخستین به آنان کمک کرد برای مدت طولانی در شرایط بسیار سرد با ذخایر محدود مواد غذایی و ذخیره کافی چربی بدن زنده بمانند.»

آنان به خواب زمستانی فرو رفتند و این به عنوان اختلال در رشد استخوان ثبت می‌شود.

محققان اذعان می‌کنند: «این عقیده ممکن است به نظر علمی- تخیلی برسد، اما خاطرنشان می‌کنند که بسیاری از پستانداران از جمله پستانداران نخستین‌پایه مانند «بوش‌بِیبی» و «لمور» این کار را انجام می‌دهند.»

آرسواگا و بارتسیوکاس گفتند این نشان می‌دهد که پایه ژنتیکی و فیزیولوژی چنین هیپومتابولیسمی (کاهش میزان فعالیت متابولیکی) می‌تواند در بسیاری از گونه‌های پستانداران از جمله انسان حفظ شود.

آنان همچنین به این واقعیت اشاره می‌کنند که پیدا شدن بقایای خرسی که در غار به خواب زمستانی فرو رفته است در گودال استخوان به این ایده اعتبار بیشتری می‌بخشد که انسان هم همان کار را برای زنده ماندن در شرایط سرد و کمبود مواد غذایی انجام می‌داده است.

محققان چندین استدلال مخالف این نظر را بررسی می‌کنند. اینوییت‌های مدرن (اسکیموها) و سامی‌ها (مردمان بومی ساکن منطقه قطبی موسوم به ساپمی «Sápmi» که امروزه شامل بخش‌هایی از مناطق شمالی سوئد، نروژ، فنلاند و شبه‌جزیره کولا در روسیه است) با وجودی که در شرایط سرد و به همان سختی زندگی می‌کنند، خواب زمستانی ندارند. پس چرا مردم در غار Sima این کار را کردند؟

آرسواگا و بارتسیوکاس در پاسخ به این پرسش می‌گویند ماهی‌های روغنی و چربی گوزن‌های شمالی، مواد غذایی را برای اینوییت‌ها و سامی‌ها در طول زمستان فراهم می‌کند، بنابراین نیازی به خواب زمستانی ندارند. از طرف دیگر، نیم میلیون سال پیش در ناحیه اطراف پایگاه Sima غذای کافی پیدا نمی‌شده است.

آرسواگا و بارتسیوکاس اضافه می‌کنند: «در خشکی ایبری (Iberia) غذای کافی غنی از چربی برای مردم Sima در زمستان سخت فراهم نبود، بنابراین آنان به خواب زمستانی متوسل شدند.»

پاتریک راندولف کوینی، مردم‌شناس از دانشگاه نورثومبریا در نیوکاسل گفت: «این استدلالی بسیار جالب است و مطمئنا بحث را داغ خواهد کرد. با این حال، توضیحات دیگری در مورد تغییرات دیده شده در استخوان‌های موجود در Sima وجود دارد و باید قبل از نتیجه‌گیری واقع‌بینانه به طور کامل مورد توجه قرار گیرد. معتقدم که هنوز این کار انجام نشده است.»

کریس استرینگر از موزه تاریخ طبیعی لندن خاطرنشان کرد که پستانداران بزرگ مانند خرس در حقیقت خواب زمستانی ندارند، زیرا بدن بزرگ آن‌ها نمی‌تواند به اندازه کافی درجه حرارت اندام‌های داخلی بدن مانند قلب، مغز، خون و … آن‌ها را کاهش دهد. در عوض آن‌ها وارد خواب کمتر عمیقی می‌شوند که به آن «تورپور» می‌گویند. در چنین شرایطی، انرژی مورد نیاز مغز انسان‌های Sima برای بقا هنگام تورپور مشکل ایجاد می‌کند.

او افزود: «با وجود این، این ایده جالبی است که می‌شود با بررسی ژنوم‌های مردم Sima، نئاندرتال‌ها و دنیسوان‌ها از نظر وجود علایم تغییرات ژنتیکی مرتبط با فیزیولوژی تورپور، آن را آزمایش کرد.»