حمله به فرهنگ در تلویزیون؛ جنجالی که خندوانه به پاکرد

فرارو- چند ثانیه کوتاه از برنامه خندوانه کافی بود که صدای اعتراض فعالان فرهنگی به عملکرد صداوسیما بلند شود. فعالانی که پیشتر به خاطر برخی اظهار نظرها در برنامه کتاب باز به صداوسیما انتقاد کرده بودند.

به گزارش فرارو پیش از این فعالان فرهنگی در ماجرای شاهنامه خوانی پر اشتباه مسعود فراستی در برنامه کتاب باز و سخنان عجیب اردشیر رستمی درباره حذف کلمه مرد از شعر مشهور سعدی از عملکرد صداوسیما انتقاد کرده بودند، اما به تازگی در برنامه خندوانه شوخی خداداد عزیزی و فیروز کریمی با نویسندگان سروصدای زیادی به پا کرده است.

برنامه خندوانه شامگاه چهارشنبه، ۲۲ اردیبهشت و در ویژه برنامه «عید فطر» از خداداد عزیزی و فیروز کریمی پیشکسوتان نامدار فوتبال دعوت کرده بود. در بخشی از برنامه رامبد جوان با آن‌ها بازی‌هایی را ترتیب داد. در یکی از بازی‌ها از عزیزی و کریمی سوال شد نام سه نویسنده ایرانی را بگویند، خداداد عزیزی در پاسخ به این سوال گفت نویسنده از کجایم بیاورم و فیروز کریمی در تکمیل جواب خداداد عزیزی، عنوان کرد: «نویسنده‌های ایرانی بیکارند و از بیکاری می‌نویسند و ما با آن‌ها کاری نداریم.»

شوخی این دو پیشکسوت فوتبال با خنده‌های رامبد جوان مجری برنامه همراه شد که سخنان آن‌ها و قهقه‌های جوان با انبوهی از انتقادات مواجه شد.

علاوه بر آن‌ها کنایه‌هایی نیز به واکنش رامبد جوان هم زده شد، چراکه او بعنوان مجری به جملات و شوخی‌های مهمانانش واکنش مثبت نشان داده بود که همین امر باعث شد تا نوک پیکان انتقاد‌ها به سمت او نیز بچرخد که در نهایت با عذرخواهی جوان همراه شد، اما عذرخواهی او پایان ماجرا نبود.

از طرف دیگر خداداد عزیزی نیز نسبت به انتقادات وارد شده به سخنان او واکنش نشان داده و گفته که اگه شخصی تو برنامه تلویزیونی راجع به نویسنده و نویسندگی نظری می‌دهد خودش جوابگوی گفتارش است، من هیچ‌گاه توهینی انجام ندادم و نخواهم داد و همه مشاغل برای من عزیز می‌باشند.

اما منتقدان خندوانه چه می گویند؟ صدای انتقاد حتی در صداوسیما هم بلند بود. کارشناس برنامه‌ی در انتهای الوند که صبح‌ها از شبکه دوم سیما پخش می‌شود، نسبت به این سخنان واکنش نشان داده و گفته است که این شوخی خداداد و فیروز کریمی تلخ بود، خنده‌های رامبد جوان نیز تلخ بود، آن‌ها که الگوی نوجوانان هستند اگر نام سه نویسنده را می‌گفتند، شاید نوجوان امروزی سراغ این نویسنده‌ها می‌رفت و کتاب شان را مطالعه می‌کرد. این کارشناس علاوه بر گلایه از خنده‌های رامبد، از تلویزیون هم انتقاد کرده بود که این شوخی تلخ و توهین به نویسنده‌های ایرانی را در بازبینی حذف نکرده اند.

نویسندگان زیادی نیز در شبکه های اجتماعی به اتفاق رخ داده اعتراض کردند. مهدی یزدانی خرم، نویسنده، به انتقاد از شوخی‌های این دو بازیکن قدیمی فوتبال پرداخت و در صفحه خود اینستاگرام نوشت که تاسف عمیق من نه برای آن دو شخص که برای رامبد جوانی‌ست که از هر فرصتی برای سلفی‌گرفتن با کتاب این بی‌کاران استفاده می‌کند و چنین به پهنایِ صورت به تُرهاتِ این دو شخص می‌خندد.

اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران هم با بیان اینکه «وای به روزی که به بهانه خنداندن، ریشه خود زنیم!» نسبت به این سخنان واکنش نشان داده و در بیانیه‌ای نوشته است: "متاسفانه در یک برنامه تلویزیونی صداوسیمای ملی خندوانه در حضور مجری و تهیه کنندگان مدعی اهل فرهنگ، توسط میهمانان این برنامه در معرض هزاران بیننده حرمت نویسنده ایرانی! شکسته شده و مجری محترم نه تنها تذکری نمی‌دهد بلکه قهقهه می‌زند. این اتحادیه دغدغه این را دارد که درآینده، امید و انگیزه زنده نگهداشتن فرهنگ ملی به کجا خواهد رفت.»

دامنه اعتراض‌ها به هنرمندان هم رسید. نیوشا ضیغمی، بازیگر سینما و تئاتر نیز با انتشار تصویر مصاحبه فیروز کریمی و خداداد عزیزی آن را «زوال فرهنگی» نامید. او همچنین یادداشتی از پژند سلیمانی را استوری کرده که در آن نوشته شده هر هفته باید یکی از دسته‌گل‌های صدا و سیما را پست کنیم و با هزار حرص و غصه از فرهنگی که دارد می‌میرد حرف بزنیم.

او معتقد است که صدای خنده‌ی رامبد جوان، خنده‌ی یک تفکر سطح پایین است به ریش تمام کسانی که یک تنه جان می‌کنند برای زنده نگه‌داشتن فرهنگ و ادب. سلیمانی می‌گوید که تمام کسانی که چشمشان، وقتشان، جانشان را گذاشته‌اند برای اینکه نسل بعد امثال شما را نداشته باشد. نسل بعد بهتر شود. نسل بعد نسوزد و از بین نرود.

پس از بازتاب گسترده این ماجرا در فضای مجازی و سرازیر شدن سیل انتقادات، رامبد جوان در صفحه اینستاگرامش ضمن عذرخواهی از اهالی فرهنگ و مخاطبان، مسئولیت اشتباهش را پذیرفت. او نوشت: «در برنامه خندوانه چهارشنبه شب در کنار دو مهمان محترم، لحظه‌ای پیش آمد که برای من غیر قابل کنترل شد و متاسفانه واکنش من تنها خندیدن بود. واقعاً از پخش این لحظه هم بسیار متاسفم و این هم به خاطر بی‌دقتی و بی‌ملاحظگی من و تیم خندوانه و تیم پخش شبکه نسیم است.»

جوان در ادامه قول داد که در اولین ضبط برنامه «خندوانه» در برابر این قشر بزرگ و اندیشمند و دردکشیده عذرخواهی کند و تاکید کرد که هیچوقت چنین اتفاقی نخواهد افتاد.

سپس نیما حسنی نسب منتقد سینما و تلویزیون در واکنش به اتفاقات این برنامه خندوانه و همچنین عذرخواهی رامبد جوان، در صفحه اجتماعی خود نوشته است که تعمداً روی نام برنامه و بیش از آن روی مجری تاکید می‌کنم، چون مشکل اصلی در این فقره هم نادانی و بلاهت فوتبالی‌ها نیست که اصلاً بهشان حرجی نیست در نفهمیدن؛ آن‌چه به‌حق این‌همه واکنش منفی ایجاد کرده، همراهی و همدلی کامل و قهقهه‌های رامبد جوان است که با هر معیاری هیچ نشانی از ناراحتی یا مشکل در چهره و رفتارش نیست و همین باعث شده کسی عذرخواهی از سر ناچاری او را باور نکند.

البته برخی از منتقدان و رسانه‌ها نیز عملکرد صداوسیما انتقاد کرده و گفته اند که برنامه خندوانه به شکل زنده پخش نمی‌شود و از قبل ضبط شده است و بااین حال که این برنامه از زمان ضبط تا زمان پخش، از فیلتر و نظارت صداوسیما عبور می‌کند بازهم کسی نباید متوجه سخنان این دو پیشکسوت درباره نویسندگان می‌شد؟

اما در مقابل برخی از منتقدان بر این باورند که این سخنان تنها شوخی این بزرگواران بوده و نباید درگیر سخنانی شد که در برنامه‌ی طنز گفته می‌شود، چرا که این برنامه‌ها با تمامی قشر‌های جامعه شوخی می‌کنند.

این اولین باری نبود که به عملکرد صداوسیما انتقاد شده است. مدتی پیش هنگامی که اردشیر رستمی، بازیگر و شاعر در برنامه کتاب باز که به اجرای سروش صحت از شبکه نسیم پخش می‌شود شرکت کرده بود، گفته بود که واژه "مرد" را باید از ادبیات کلاسیک حذف کنیم و به‌جایش کلمه "فرد" بذاریم مثلا به جای "تا مرد سخن نگفته باشد؟" بگوییم "تا فرد سخن نگفته باشد."

کاربران و فعالان فرهنگی نسبت به سخنان این بازیگر واکنش نشان داده بودند. دکتر اسماعیل امینی، شاعر و نویسنده از اولین کسانی بود که نسبت به این سخن واکنش نشان داد و گفت: «تحریف متن دیگران، چه متن جدید، چه متن کهن، کاری جاهلانه است. ضمن اینکه اثر ادبی، متن حقوقی و علمی نیست. اثر ادبی، متن عاطفی و اسطوره‌ای است.»

همچنین کاربری در شبکه‌های اجتماعی نوشته بود که آقای رستمی نیتش خیر، ولی کارش اشتباه بود و متاسفانه تلویزیون هم چیز‌هایی رو که نباید سانسور می‌کنه و این حرف که غلط بوده رو سانسور نمی‌کنه.

پیش از این اتفاق نیز سال مهر سال ۹۹ مسعود فراستی منتقد سینما وتلویزیون در این برنامه شرکت کرده و اقدام به شاهنامه خوانی کرد که برخی بر اشتباه خواندن او اشکال گرفته بودند.