رازهای چهار دندان پر دردسر؛ چرا «دندان عقل» داریم؟
فرارو- افرادی که دندان‌های عقل خود را کشیده‌اند می‌دانند که این دندان‌ها واقعا غیر از مزاحمت اثری ندارند.
به گزارش پایگاه اینترنتی لایوساینس، اکنون مطالعه‌ای که جزئیات آن در شماره ۲۷سپتامبر مجله "نیچر" منتشر شده است، نشان میدهد که این دندان‌های آزاردهنده احتمالا به تنها به دلیل ضعف در یک مکانیسم تکاملی که به آن‌ها اجازه میدهد به انتهای فک راه پیدا کنند، وجود دارند.
دندان‌های آسیا عقب‌ترین دندان‌ها در دهان بیشتر پستانداران هستند.
انسان‌های بزرگسال ۱۲دندان آسیا دارند (سه دندان آسیا در هر طرف فک بالا و پایین) و آخرین دندان هر گروه دندان عقل نامیده می‌شود.
دندان‌های آسیا معمولا به ترتیب از جلو به عقب درمی‌آیند و دندان عقل آخرین دندانی است که در سنین بین ۱۶تا ۲۴سالگی نمایان می‌شود.
اگر به اندازه کافی در فک جایی برای رویش دندان‌های عقل نباشد و رویش آن‌ها موجب بروز نامنظمی در دندان‌های دیگر شوند در آن موقع زمان انجام رویه دردناک دندانپزشکی که همانا کشیدن دندان عقل است فرا می‌رسد.
یک موضوع درباره دندان‌های آسیاب که دانشمندان را گیج و متحیر کرده این است که چرا برخی افراد دندان‌های عقل بسیار بزرگی دارند درحالیکه سایر افراد (که در واقع شانس آورده‌اند) ممکن است اصلا دندان عقلی نداشته باشند.
مطالب مرتبط با دندان درد و دندان عقل را بخوانید:
دندان عقل، ماجرای یادگاری از انسان‌های باستان!
همه چیز درباره دندان عقل
دندان قروچه (بروکسیم) چیست؟
آیا کشیدن دندان عقل ضروری است؟
برای کمک به پاسخ به این سوال، محققان در "دانشگاه هلسینکی" در فنلاند دندان‌های موش را در محیط آزمایشگاهی کشت دادند.
محققان دریافتند که توازن میان دو مکانیزم مولکولی یعنی "فعال‌سازی" و "بازداری"، تعداد دندان‌هایی را که از ریشه دندان (جوانه کوچکی از بافت که بعدا به دندان تبدیل می‌شود) می‌رویند و اندازه این دندان‌ها را کنترل می‌کند.
زمانیکه این دو مکانیزیم در توازن هستند هر سه این دندان‌ها درمی‌آیند و اندازه آن‌ها تقریبا یکسان است.
اما اگر این دو مکانیزم در توازن نباشند، اندازه این دندان‌ها متفاوت می‌شود. اگر مکانیزم فعال‌سازی برنده شود، هر دندان به ترتیب بزرگتر می‌شود بطوریکه دندان عقل، در نقش قلدر گروه عمل می‌کند و دردی واقعی را در دهان ایجاد می‌کند. در مواردی بسیار استثنایی نیز ممکن است که سر و کله چهارمین دندان آسیا نیز پیدا شود.
از طرف دیگر اگر مکانیزم بازداری برنده شود، این دندان‌ها به ترتیب کوچکتر می‌شوند بنابراین دندان عقل از همه آن‌ها کوچکتر می‌شود که در نهایت این وضعیت، ممکن است اصلا دندان عقلی نروید.
"یوکا یرنوال" یکی از اعضای گروه محققان گفت، بیشتر انسان‌های اولیه هر چهار دندان عقل خود را داشتند و همه آن‌ها تقریبا به یک اندازه بودند بنابراین در آن زمان احتمالا این دو نیرو در توازن بودند.
یرنوال به لایوساینس گفت، اما اکنون دندان‌های عقل ما معمولا کوچکتر از بقیه دندان‌های آسیاب هستند که این بدین معناست که نیروی بازداری احتمالا از نظر تکاملی برنده می‌شود. هرچند در تمام اشخاص به این صورت نیست.
یرنوال گفت، حتی با وجود اینکه دندان‌های عقل کوچکتر می‌شوند، اما هنوز می‌توانند مشکلاتی بوجود آورند زیرا فک انسان نیز با گذشت زمان کوچکتر شده است که این موضوع می‌تواند به این دلیل باشد که انسان‌ها آشپزی یاد گرفته‌اند و غذای ما اکنون نرمتر شده است و به نیروی کمتری برای جویدن نیاز دارد.
بنابراین دندانپزشکان تا مدت‌ها بعد کارشان همچنان رونق خواهد داشت.
چرا دندان عقل داریم؟
اینکه دندان‌های عقل پس از رسیدن به سن بلوغ شروع به رشد میکنند به این علت است که اگر طی گذر زمان دندان‌های خود را از دست دادید در صورت نیاز بتوانید از دندان‌های عقلتان استفاده کنید. داشتن یک دست دندان آماده که در عقب فک شما قرار گرفته باشند خود امتیازیست که تکامل برایتان فراهم آورده است. به گزارش فرارو، در همین حال ما انسان‌ها کم کم شروع به خوردن غذا‌های نرمتر کردیم و به آن‌ها رو آوردیم و کم کم بهتر و بیشتر از دندان هایمان مراقبت کردیم. با گذر هزاره‌ها نتیجه این شد که اکنون دیگر به کمک این دندان‌ها نیاز نداریم. اما اگر دیگر نیازی به این دندان‌ها نداریم چرا طی تکامل بشر این دندان‌ها از میان نرفتند؟ پاسخ این است که فک انسان از زمان کشف آتش و عدم استفاده از دندان‌های عقل هنگام اطعام کوچکتر یا به عبارتی جمع‌تر شده است، اما متاسفانه ژن‌هایی که اندازه فک را تعیین میکنند با ژن‌هایی که تعداد دندان‌ها را مشخص میکنند متفاوتند. در نتیجه فک‌های جمع‌تر ما باید بستر ۳۲ عدد دندان باشند، اما از آنجایی که دندان‌های عقل دیرتر از همه رشد میکنند، باید به نحوی در کنار این ۳۲ دندان جا خوش کنند که اغلب باعث ایجاد دردسر می‌شوند.
رشد نامناسب دندان عقل چه مشکلاتی را به وجود می‌آورد؟
۱. آسیب به سایر دندان‌ها
۲. ایجاد تورم و کیست
۳. پوسیدگی
۴. بیماری‌های لثه
آیا باید دندان عقل را بکشیم؟
۱. چه موقع لازم نیست دندان عقل خود را بکشیم؟
ــ کاملاً رشد کرده باشند.
ــ به درستی قرار گرفته و در عملکرد طبیعی دندان‌های دیگر دخالت نکند.
ــ تمیز کردن آن‌ها در حین بهداشت روزانه دهان آسان است.
۲. چه موقع لازم است دندان عقل خود را بکشیم؟
ــ دندان‌ها کاملاً در زیر لثه پنهان شده اند، اما نمی‌توانند جوانه بزنند. در این حالت، آن‌ها می‌توانند در تشکیل کیست نقش داشته باشند، که می‌تواند ریشه دندان‌های همسایه را از بین ببرد.
ــ دندان کاملاً بیرون نزده باشد. مشکلات بهداشتی آن‌ها و در نتیجه انباشت زیاد باکتری‌ها می‌تواند منجر به بیماری‌های مختلف حفره دهان شود.
ــ اگر فضای کافی برای دندان وجود نداشته باشد (دندان‌های مجاور خیلی محکم در جای خود قرار گرفته)، رشد دندان عقل باعث آسیب دیدن دندان‌های مجاور می‌شود.
ــ اگر در ناحیه دندان عقل احساس درد می‌کنید.
ــ آلوده شدن مکرر بافت‌های نرم کنار دندان عقل.
ــ شکل گیری تومورها.
ــ ملتهب شدن لثه ها.
ــ پوسیدگی دندان‌های مجاور دندان عقل و ایجاد شکستگی در آن ها.
وقتی به طور منظم به دندان پزشک مراجعه کنید و دندان‌های خود را مرتب چک کنید، به احتمال زیاد پیش از بروز چنین حالاتی می‌توانید مسئله دندان عقل ناسالم خود را با مشکلات کمتری درمان کنید. در واقع چنانچه بتوانید قبل از ۲۵ سالگی دندان عقل نامناسب خود را درمان کنید، با مشکلات و عوارض کمتری مواجه خواهید شد. موکول نمودن درمان دندان عقل نامناسب به دوران سالمندی می‌تواند دردسر‌های بزرگی ایجاد کند. با افزایش سن، ریشه دندان‌های عقل نیز قطورتر می‌شود و این امر ممکن است عوارضی همچون التیام دیرتر، کاهش تحمل بیماری و حتی شکستی فک در افراد سالمند ایجاد کند.
کشیدن دندان عقل
عوارض کشیدن دندان عقل
مراقبت‌های بعد از کشیدن دندان عقل
ــ برای جلوگیری از خونریزی در طول ۲۴ ساعت اول، بعد از کشیدن دندان عقل می‌توانید یک گاز استریل را کمی مرطوب کرده و به مدت ۴۵ دقیقه روی محل دندان کشیده شده، فشار دهید تا خونریزی متوقف شود.
ــ چای کیسه‌ای به دلیل داشتن اسید تانیک باعث لخته شدن خون و توقف خونریزی می‌شود که می‌تواند گزینه‌ی مناسبی به جای استفاده از گاز باشد.
ــ در جراحی دندان عقل نهفته به دلیل برش دادن لثه برای بهبودی سریع‌تر، جراح آن را بخیه می‌زند. در صورت جذب نشدن بخیه‌ها برای بیرون کشیدن آن‌ها باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید.
ــ یکی دیگر از عوارض کشیدن دندان عقل ورم کردن صورت است. برای کاهش دادن آن می‌توانید یک کمپرس یخ را به مدت ۱۰ دقیقه در محل ورم کرده قرار دهید. این عمل را در طول ۲۴ ساعت اول به دفعاتی که لازم است، انجام دهید.
ــ استفاده از آنتی بیوتیک قبل و بعد از جراحی جهت از بین بردن هر گونه باکتری و عفونت در اطراف دندان توصیه می‌شود. همچنین برای تسکین درد پس از کشیدن دندان، با تجویز دندانپزشک می‌توان از دارو‌های مسکن استفاده کرد.
