نسل جدید سیاستمداران خاورمیانه‌

فرارو- ديويد ايگناتياس در تحلیلی در واشنگتن پست از افول قدرت آمریکا در ساختار جدید خاورمیانه نوشته است.

وی با بیان این که نسل جدید سیاستمداران خاورمیانه‌ای رابطه گرمی با آمریکا ندارند؛ نوشته است: «پسران در عربستان و مصر جایگزین پدران می‌شوند این در حالی است که قدرت آمریکا در منطقه رو به افول است.»

وی با بیان این سوال «آیا خارمیانه در انتظار روزهایی غیرآمریکایی است؟» می‌نویسد: «روسای دول جدید در خاورميانه ارتباط مبهمی با آمریکا دارند این در حالی است که اساسا در روند غیر دموکراتیک حاکم بر خاورمیانه پدران حاکم یا سیاستمدران نسل قبل روابط تنگاتنگی با آمریکا داشتند. روند انتقال قدرت به هیچ وجه به نفع غرب نیست.»

وی در ادامه می نویسد که روند تحول به اشکال مختلفی در سعودی، مصر و عراق، به عنوان سه کشوری که به طور سنتی در جهان عرب صاحب قدرت هستند، قابل مشاهده است. هر سه کشور ياد شده تحت الشعاع روند به راه افتاده توسط حکومت‌های اسلامی و نيز شبه نظاميان القاعده قرار گرفته اند و اين دو جريان، مخالفان را به واکنش در برابر حاکمان تشويق می کنند. اسلامخواهی پلی برای اعتراض به سیاستمدارن آمریکایی در منطقه شده است.

ديويد ايگناتياس می‌نویسد: «عربستان سعودی به عنوان ثروتمندترين و قديمی ترين حامی آمريکا در ميان حکومت های عربی نشاندهنده این تحول است. سرخط اخبار هفته گذشته به سفر ملک عبدالله به آمریکا برای درمان بيماری ديسک کمر و بازگشت شاهزاده سلطان وزير دفاع به عربستان سعودی اختصاص داشت. انتشار خبر سفر اين شاهزاده های پا به سن گذاشته در پادشاهی اسرار آميز سعودی، خود نشانه ای از بروز تغيير است.»

این نویسنده در ادامه شرح می‌دهد که خبر واقعی از عربستان به انتصاب ميطب پسر ملک عبدالله به سمت رياست گارد ملی، يکی از مهمترين مقامات نظامی کشور، مربوط می شود. اين رويداد، نشانه ای از انتقال قدرت به "نسل سوم" و نوه پسری ملک عبدالعزيز بنيانگذار پادشاهی عربستان است. پيش از آن نيز شاهزاده منصور بن مطيب در مقام وزير شهرداری ها برمسند پدرش قرار گرفته بود.

تحليلگران سعودی می گويند به نظر می رسد اين تغييرات، تبيين روند انتخاب گزینه های جدید است: «پسران بر طبق يک توافق کهن در بدنه قدرت، جای پدران خود را می گيرند. احتمال زيادی وجود دارد که انتصاب محمد بن نايف، فرمانده ارشد ضد تروريست سعودی، در مقام پدرش به عنوان وزير کشور، راه را برای ارتقای پدر وی به عنوان ولیعهد بعدی عربستان باز می کند.»

تحلیلگر واشنگتن پست می‌نویسد: «که اين الگوی انتخاب جايگزين از نظم خاصی برخوردار است اما سبب بروز تنش در درون خانواده سلطنتی بر سر انتخاب مشی پادشاهی در هنگام مناقشات منطقه ای و جهانی می شود.»

ايگناتياس با بیان این که وراثت قدرت در مصر به سن و سال و سلامتی حسنی مبارک رئيس جمهور اين کشور بستگی پيدا می کند، -کسی که کشور را از زمان ترور انور سادات در سال 1981 رهبری کرده است- می نویسد: «مبارک ثابت کرده که به قيمت صدمه به اصلاحات دموکراتيک نوپا در کشور، يک سپر محکم عليه بنيادگراهای مسلمان است. تغيير و تحول در اين گوشه از منطقه با انتظار جايگزينی جمال فرزند حسنی مبارک بر مسند پدر گره خورده است. انتظار می رود حزب دموکراتيک ملی حسنی مبارک به دليل اعمال کنترل شديد بر مخالفان، به راحتی در انتخابات پارلمانی روز يکشنبه پيروز شود.»

در ادامه این تحلیل می‌خوانیم: «نظير همين الگوی جانشينی پسر به جای پدر در سوريه نيز مشاهده شده است و بشار اسد جای حافظ اسد را گرفت. بشار اسد چندين سال پيش برای تحکيم قدرت کمی جوان به نظر می رسيد اما وی نقش خود رابا هوشياری و اقتدار ايفا کرد و اکنون يکی از قدرتمندترين رهبران هم نسل خود در جهان عرب محسوب می شود؛ کسی که مرتب سر راه آمريکا قرار می گيرد و مشکلی هم برايش پيش نمی آيد.»

نویسنده با بیان این که سعد حريری نخست وزير لبنان که پدرش رفيق حريری مدت کوتاهی پس از قرار گرفتن بر مسند نخست وزيری لبنان در سال 2005 ترور شد، می‌نویسد: «سعد کمی بدشانس تر است.»

تحلیلگر واشنگتن پست می‌نویسد: «عراق نيز در اوج تنش قرار دارد و سخت ترين کشور برای پيش بينی آينده محسوب می شود. در مورد اين کشور، کسی که نقش قيم را ايفا می کرد و اکنون در آستانه خروج از صحنه است، نه يک فرد بلکه کشوری به نام ايالات متحده است. ارتش آمريکا از زمان اشغال عراق در سال 2003 و سرنگونی چهارچوب سنتی قدرت در آن کشور، کنترل اوضاع را در دست گرفته بود. اما سرانجام کار به تشکيل يک دولت ائتلافی با رياست نوری المالکی ختم شد.»

در انتها نویسنده با بیان این که جو بايدن معاون رئيس جمهور آمريکا هفته گذشته در جمع کوچکی از خبرنگاران در کاخ سفيد از کمک خود برای تشکيل دولت جديد سخن گفت. نوشت: «هرچند اين دولت شامل تمامی جناح های عمده سياسی می شود، اما نظير ماهيت سياسی عراق، شکننده نیز هست. همانطور که بايدن در پاسخ به سؤالی به طور شفاف توضيح داد، اگر اين نقطه ضعيف در منطقه نتواند سر پا بايستد و کشور مجدداً به ورطه جنگ داخلی بيفتد، آمریکا برای نجات آن وارد صحنه نخواهد شد.»