اگر نفت فروش رفته در ۵ ماه ابتدایی سال جاری میانگین ۲ میلیون بشکه در روز باشد طبق محاسبات ایران نفت خود را با قیمت ۲۱ دلار و اگر میانگین فروش نفت (طبق گفته‌های منظور) ۱.۴ میلیون بشکه در روز بوده باشد؛ قیمت نفت فروخته شده ۳۰ دلار بوده است. در صورتی که حالت سوم را فروش میانگین یک میلیون بشکه در روز در نظر بگیریم در خوشبینانه‌ترین حالت دولت سیزدهم نفت خود را میانگین با نرخ ۴۲ دلار به فروش رسانده است. به عبارت دیگر در خوشبینانه‌ترین حالت ۲۰ دلار معادل ۳۰ درصد تخفیف روی هر بشکه نفت به مشتریان نفت ایران داده شده است.
بر اساس گزارش شرکت‌های رصدکننده محموله‌های نفتی در سراسر دنیا، تولید و صادرات نفت ایران در ماه آگوست با وجود ادامه تحریم‌های امریکا افزایش یافته است، زیرا تهران به خریداران مختلف از جمله چین نفت می‌فروشد.
به گزارش اعتماد، بر اساس گزارشی که رویترز منتشر کرده، طبق برآورد یکی از موسساتی که محموله‌های نفتی را رصد و عملکرد آنها را ارزیابی می‌کند، صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران از ابتدا تا بیست و هفتم ماه آگوست ۱.۹۲ میلیون بشکه در روز بوده است. بر اساس ارقام این شرکت، صادرات نفت در ماه آگوست بالاترین نرخ ماهانه در امسال میلادی بوده است.
یکی دیگر از شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها گفت: صادرات نفت خام ایران در ماه آگوست بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز بوده است. شرکت کپلر، انتظار دارد میانگین صادرات نفت خام ایران در ماه آگوست به حدود ۱.۲ میلیون بشکه در روز برسد که از بالاترین میزان ۱.۵۴ میلیون بشکه در روز از سال ۲۰۱۸ که در ماه مه به ثبت رسیده بود، کمتر است، این شرکت اغلب ارقام خود را اصلاح می‌کند.
برخی تحلیلگران عقیده دارند افزایش فروش نفت ایران به‌رغم تحریم‌های امریکا به این دلیل است که امریکا با هدف عرضه کافی نفت به بازار فشار چندانی به ایران وارد نمی‌کند.
این میزان رشد صادرات نفتی ایران در حالی اتفاق می‌افتد که اوپک پلاس، شامل اوپک، روسیه و سایرین، تولید خود را برای حمایت از بازار نفت کاهش می‌دهد، جایی که انتظارات مبنی بر اینکه ضعف اقتصادی باعث کاهش تقاضا می‌شود بر قیمت‌ها تاثیر گذاشته است.
آمار رسمی برای صادرات نفت ایران وجود ندارد و شرکت‌های ردیابی نفتکش‌ها از داده‌های ماهواره‌ها و بارگیری بندر‌ها برای نظارت بر جریان‌ها جابه‌جایی نفت استفاده می‌کنند. اما از میان اظهارنظر‌ها و برخی برآورد‌ها می‌توان به نتایج جالب توجهی رسید.
به تازگی رییس سازمان برنامه و بودجه گفته است که «دولت در پنج ماهه ابتدایی سال جاری توانسته ۵۰ درصد از درآمد نفتی قانون بودجه را با بشکه‌ای ۶۵ دلار محقق کند.» این آمار به چه معناست و میزان تخفیف‌هایی که ایران برای خریداران نفت در نظر گرفته چقدر است؟
در صورت صحت داده‌های اعلام شده از سوی داود منظور، رییس سازمان برنامه و بودجه، دولت در پنج ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲، احتمالا حدود ۷۰۰ هزار بشکه نفت در روز فروخته است؛ اما «ترفند تخفیف» فروش نفت موجب شده تا میزان فروش نفت بالا برود. در واقع، دولت سیزدهم قیمت فروش نفت را فدای حجم صادرات آن کرده است؛ به‌طوری که در خوشبینانه‌ترین حالت نفت ایران در بازار‌های جهانی با ۳۰ درصد تخفیف به فروش می‌رسد. «اکوایران» که این «سناریو» را بررسی کرده، می‌نویسد: طبق پیش‌بینی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس ۱۲ میلیارد دلار از درآمد فروش نفت در سال ۱۴۰۲ با نرخ ارز ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان صرف خرید کالا‌های اساسی می‌شود و باقیمانده آن از کل رقم ۴۰۹ همتی بودجه که برای فروش نفت در نظر گرفته شده معادل یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار است که با نرخ ارز ۳۸ هزار تومان برای مصارف دیگر هزینه خواهد شد.
طبق قانون باید ۴۲ درصد از درآمد‌های نفتی ایران در سال ۱۴۰۲، به صندوق توسعه ملی واریز شده و ۱۴.۵ درصد نیز متعلق به شرکت ملی نفت است. بنابراین عایدی دولت از مجموع فروش امسال نفت، تنها معادل ۴۳.۵ درصد از درآمد‌های نفتی است که در بودجه برآورد شده است.
طبق ارقام بودجه، برآورد درآمد امسال دولت از صادرات نفت، حدودا ۴۰۹ هزار میلیارد بوده که برابر با ۱۳ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار است. (مجموع ۱۲ میلیارد دلار با احتساب دلار ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی و ۱.۷ میلیارد دلار با احتساب دلار ۳۸ هزار تومانی)
از آنجا که رقم درج شده در بودجه، ۴۳.۵ درصداز کل درآمد‌های نفتی ایران بوده که سهم دولت است، محاسبات نشان می‌دهد احتمالا ارزش کل صادرات نفتی ایران طبق پیش‌بینی‌ها برای دوازده ماه سال ۱۴۰۲، برابر با ۳۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار باشد.
در نتیجه طبق برآورد‌های بودجه، باید در ۵ ماه ابتدایی امسال (یعنی پنج دوازدهم کل سال) درآمد نفتی ایران در حدود ۱۳ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار محقق می‌شده که طبق گفته داود منظور، تنها ۶.۵ میلیارد دلار آن عملی شده است؛ یعنی همان ۵۰ درصد اعلام شده از سوی رییس سازمان برنامه و بودجه.
حال اگر نرخ دلار صادراتی نفت را بشکه‌ای ۶۰ دلار در نظر بگیریم، در خوشبینانه‌ترین حالت، به صورت میانگین ۷۰۰ هزار بشکه نفت ایران در روز به فروش رسیده است و اگر قیمت فروش نفت را بشکه‌ای ۶۵ دلار در نظر بگیریم، ایران در ۵ ماه نخست امسال، به صورت میانگین حدود ۶۵۰ هزار بشکه نفت در روز فروخته است.
یعنی اگر تمام ارقام اعلام شده از سوی رییس سازمان برنامه و بودجه صحت داشته باشد، باید میزان بشکه صادراتی ایران حدودا ۶۵۰ هزار بشکه می‌بود.
این در حالی است که طبق گفته‌های رسانه‌های بلومبرگ و موسسه کپلر، ایران در ماه‌های اخیر رکورد فروش نفت در سال‌های اخیر را زده است. این رسانه‌ها ادعا می‌کنند ایران روزانه بیش از ۲ میلیون بشکه صادرات نفت داشته است. حتی در جای دیگر داود منظور در بیان فروش نفت در تاریخ ۲۳ مرداد ماه امسال با حضور در صحن علنی مجلس خبر داد بر اساس اعلام وزارت نفت، اکنون میزان صادرات نفت از ۱.۴ میلیون بشکه عبور کرده است.
اگر طبق ادعای این رسانه‌ها و گفته‌های داود منظور، قیمت فروش نفت با نرخ ۶۰ دلار را در نظر بگیریم ایران باید تنها در ۵ ماه اخیر ۱۸ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار درآمد نفتی می‌داشته. حال سوال اینجاست این عدم تقارن اطلاعات به چه دلیل ممکن است ایجاد شده باشد؟
دو سناریو برای این اتفاق می‌توان در نظر گرفت: اولین سناریو عدم تحقق پول نفت فروش رفته در این بازه زمانی است. به عبارت دیگر درآمد نفتی که فروخته شده هنوز به ایران داده نشده است. احتمال این سناریو به دلیل اظهارات مقامات رسمی کمتر قابل اتکاست، زیرا داود منظور از مجلس شورای اسلامی به دلیل بیش‌برآوردی درآمد‌ها در بودجه گله کرده است. در حالی که اگر نفت با نرخ دلار گفته شده ایشان فروش رفته باشد در نهایت این درآمد محقق می‌شود و دلیلی بر اظهار بیش‌برآوردی نرخ دلار در بودجه نیست.
دومین سناریو این است که ایران نفت خود را بسیار پایین‌تر از ۶۰ دلار فروخته است و این موضوع سبب شده دولت در ۵ ماهه ابتدایی سال جاری نتوانسته ۵۰ درصد درآمد‌های نفتی را محقق کند. چنانچه طبق گزارش‌های بلومبرگ و رویترز ایران حداقل ۱۰ تا ۱۲ دلار روی هر بشکه نفت اقدام به تخفیف دادن در بازار‌های اصلی خود کرده است، دلیل این اقدام نیز قیمت نفتی است که روسیه به دلیل از دست دادن بازار‌های غربی به چین و بازار‌های شرق آسیا پیشنهاد می‌دهد. در همین رابطه گفته شده روسیه نفت خود را در بازار‌های قدیمی ایران با نرخ ۶۰ دلار عرضه کرده و ایران برای از دست ندادن بازار‌های خود تخفیف‌های قیمتی حداقل ۱۰ تا ۱۲ دلاری در این بازار‌ها داده است؛ لذا می‌توان گفت اظهارات داود منظوردرباره فروش نفت در نرخ ۶۰ تا ۶۵ دلار دقیق نبوده و احتمالا ایران هر بشکه نفت خود را با بیش از ۱۲ دلار تخفیف در بازار‌های شرقی عرضه می‌کند.
برای سناریوی دوم سه حالت می‌توان در نظر گرفت: اگر نفت فروش رفته در ۵ ماه ابتدایی سال جاری میانگین ۲ میلیون بشکه در روز باشد طبق محاسبات ایران نفت خود را با قیمت ۲۱ دلار و اگر میانگین فروش نفت (طبق گفته‌های منظور) ۱.۴ میلیون بشکه در روز بوده باشد؛ قیمت نفت فروخته شده ۳۰ دلار بوده است. در صورتی که حالت سوم را فروش میانگین یک میلیون بشکه در روز در نظر بگیریم در خوشبینانه‌ترین حالت دولت سیزدهم نفت خود را میانگین با نرخ ۴۲ دلار به فروش رسانده است. به عبارت دیگر در خوشبینانه‌ترین حالت ۲۰ دلار معادل ۳۰ درصد تخفیف روی هر بشکه نفت به مشتریان نفت ایران داده شده است.
