ژاپن هم راهی «ماه» شد

ژاپن در ماموریتی تاریخی، فرودگر قمری خود موسوم به SLIM را به همراه تلسکوپ پرتوی ایکس XRISM به فضا پرتاب کرد.

به گزارش ایسنا و به نقل از اسپیس، ژاپن بامداد امروز دو مأموریت بلندپروازانه را به آسمان فرستاد که شامل یک فرودگر ماه و یک تلسکوپ فضایی پرتوی ایکس قدرتمند است.

موشک ژاپنی H-۲A حامل ماموریت کاوش ماه موسوم به SLIM و همچنین تلسکوپ فضایی XRISM روز ۶ سپتامبر ساعت ۱۹:۴۲ به وقت منطقه زمانی شرقی (بامداد ۷ سپتامبر ساعت ۰۳:۱۲ به وقت ایران) از مرکز فضایی تانگاشیما بلند شد. البته این پرتاب به دلیل شرایط آب و هوایی نامساعد، حدود ۱۰ روز دیرتر از برنامه‌ریزی اولیه انجام شد.

هر دو فضاپیما طبق برنامه، به طور متوالی کمتر از یک ساعت پس از بلند شدن موشک، از آن جدا شدند.

اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، چند ماه دیگر SLIM که از اول کلمات عبارت «کاوشگر هوشمند برای بررسی ماه» گرفته شده است، تلاش خواهد کرد تا اولین فرود نرم ژاپن روی ماه را رقم بزند که شامل یک فرود دقیق خواهد بود که راه را برای موفقیت‌های بلندپروازانه‌تر این کشور هموار می‌کند.

مقامات آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن (JAXA) در شرح ماموریت خود نوشتند: SLIM به دنبال دستیابی به یک سیستم کاوشگر سبک وزن در مقیاس کوچک و استفاده از فناوری فرود دقیق لازم برای کاوشگر‌های ماه آینده است.

آن‌ها افزودند: این پروژه با هدف کاهش وزن تجهیزات رصدی با عملکرد بالاتر و فرود بر روی سیارات با منابع کمیاب، با توجه به کاوشگر‌های تحقیقاتی منظومه شمسی آینده خواهد بود.

هدف‌گیری ماه

کاوشگر SLIM یک فضاپیمای کوچک است که فقط ۲.۴ متر ارتفاع، ۲.۷ متر طول و ۱.۷ متر عرض دارد.

همچنین این ماموریت در هنگام پرتاب حدود ۷۰۰ کیلوگرم وزن داشت که تقریباً ۷۰ درصد از آن را پیشران تشکیل می‌داد.

ماموریت SLIM یک مسیر طولانی، چرخشی و کم‌مصرف از نظر مصرف سوخت به ماه را طی خواهد کرد و در نهایت سه تا چهار ماه دیگر به مدار ماه خواهد رسید. سپس به مدت یک ماه به سطح ماه چشم می‌دوزد و در نهایت در دهانه شیولی (Shioli) که یک دهانه برخوردی با عرض ۳۰۰ متر در سمت نزدیک ماه است، فرود خواهد آمد.

هدف این کاوشگر، فرود در فاصله ۱۰۰ متری نقطه هدف در دهانه شیولی است و می‌خواهد فرود دقیق‌تری نسبت به فرودگر‌های قمری قبلی داشته باشد. هدف این ماموریت، نشان دادن فناوری فرود دقیق است که می‌تواند اکتشاف گسترده‌تر را در ماه و سایر اجرام آسمانی در دسترس قرار دهد.

مقامات آژانس فضایی ژاپن در شرح ماموریت خود نوشتند: با ساخت فرودگر SLIM، انسان‌ها تغییری کیفی به سمت این خواهند داشت که بتوانند در جایی که می‌خواهند فرود بیایند، نه فقط در جایی که فرود آمدن در آن آسان باشد. با دستیابی به این امر، فرود بر روی سیاراتی که منابع کمیاب‌تر از ماه دارند نیز امکان‌پذیر خواهد شد.

ماموریت SLIM همچنین دو کاوشگر کوچک را با خود حمل می‌کند که پس از فرود روی سطح ماه رها می‌شوند. این دو کاوشگر کوچک به تیم ماموریت کمک خواهند کرد تا بر وضعیت فرودگر بزرگتر نظارت کنند، از محل فرود عکس بگیرند و یک سیستم ارتباطی مستقل برای ارتباط مستقیم با زمین ارائه کنند.

گفتنی است که SLIM اولین فرودگر ماه نیست که آژانس فضایی ژاپن ساخته است. فرودگر کوچک اوموتناشی (OMOTENASHI) یکی از ۱۰ تاسواره‌ای بود که با ماموریت «آرتمیس ۱» ناسا در نوامبر ۲۰۲۲ پرتاب شد. در حالی که «آرتمیس ۱» موفق شد، اوموتناشی موفق نشد، چرا که کنترل‌کنندگان آن نتوانستند به‌موقع با این کاوشگر کوچک ارتباط برقرار کنند تا تلاش برای فرود برنامه‌ریزی شده آن انجام شود. البته تعدادی از تاسواره‌های «آرتمیس ۱» نیز در ماموریت‌های خود شکست خوردند.

ضمن این‌که یک فرودگر ژاپنی دیگر نیز پیش از این با شکست مواجه شد. فرودگر هاکوتو-آر (Hakuto-R) شرکت خصوصی آی‌اسپیس (ispace) با وجود این که با موفقیت به مدار ماه رسید و موفقیت بزرگی برای یک فضاپیمای خصوصی محسوب می‌شد، در ماه آوریل گذشته در تلاش برای فرود روی ماه بر سطح آن سقوط کرد؛ بنابراین موفقیت SLIM تاریخی خواهد بود. تاکنون تنها چهار کشور موفق به فرود آوردن یک کاوشگر بر روی سطح ماه شده‌اند که شامل اتحاد جماهیر شوروی، ایالات متحده، چین و هند است. هند ماه گذشته نام خود را در این فهرست انحصاری قرار داد، زمانی که ماموریت چاندرایان-۳ آن در نزدیکی قطب جنوب ماه فرود آمد.

همانطور که ماموریت SLIM هیجان‌انگیز است، یک محموله ثانویه نیز در این پرتاب جدید ژاپن وجود دارد و آن، یک تلسکوپ فضایی پرتوی ایکس موسوم به XRISM است که در مدار نزدیک زمین مستقر می‌شود.

XRISM مخفف «ماموریت تصویربرداری و طیف‌سنجی پرتوی ایکس» است که با همکاری آژانس فضایی ژاپن، ناسا و آژانس فضایی اروپا ساخته شده است و همانطور که از نام آن پیداست، این تلسکوپ، جهان را با عینک نور پرانرژی پرتوی ایکس مطالعه خواهد کرد.

متیو گینازی، دانشمند پروژه XRISM از آژانس فضایی اروپا می‌گوید: نجوم پرتوی ایکس، ما را قادر می‌کند تا پرانرژی‌ترین پدیده‌های جهان را مطالعه کنیم. این کلید پاسخگویی به سؤالات مهم در اخترفیزیک مدرن را در خود دارد مشتمل بر این که بزرگ‌ترین ساختار‌های جهان چگونه تکامل می‌یابند، ماده‌ای که ما در نهایت از آن تشکیل شده‌ایم، چگونه در کیهان توزیع شده است و چگونه کهکشان‌ها توسط ابرسیاه‌چاله‌های واقع در مرکزشان شکل می‌گیرند.

این رصدخانه به‌طور ویژه بر روی گاز فوق داغ اطراف خوشه‌های کهکشانی تمرکز خواهد کرد.

مقامات آژانس فضایی اروپا می‌گویند: ژاپن ماموریت XRISM را برای تشخیص نور پرتوی ایکس متصاعد از این گاز‌ها طراحی کرده است تا به ستاره شناسان کمک کند جرم کل این منظومه‌ها را اندازه‌گیری کنند. این کار، اطلاعاتی را در مورد شکل‌گیری و تکامل کیهان آشکار می‌کند.

تلسکوپ XRISM تنها تلسکوپ پرتوی ایکس نخواهد بود که آسمان‌ها را از مدار زمین مطالعه می‌کند. برای مثال، رصدخانه پرتوی ایکس چاندرا متعلق به ناسا و همچنین XMM-نیوتن متعلق به آژانس فضایی اروپا که هر دو در سال ۱۹۹۹ به فضا پرتاب شدند و همچنین تلسکوپ NuSTAR ناسا که در سال ۲۰۱۲ به فضا پرتاب شد، به انجام همین کار مشغول هستند.