چگونه فناوری واکسن کووید به جنگ HIV می‌رود؟
این اولین بار است که تحویل mRNA به سلول‌های سفید خون، که پیش‌تر به دلیل عدم جذب نانوذرات لیپیدی غیرممکن به نظر می‌رسید، با موفقیت انجام شده است.
فرارو- فناوری mRNA، که در ساخت واکسن‌های کووید-۱۹ به شهرت رسید، اکنون امیدی تازه برای درمان ویروس HIV ایجاد کرده است. مطالعه‌ای جدید که توسط محققان استرالیایی در مؤسسه دوهرتی ملبورن انجام شده، نشان می‌دهد که این فناوری می‌تواند ویروس HIV را از مخفیگاه‌هایش در سلول‌های بدن بیرون بکشد؛ گامی حیاتی برای حذف کامل ویروس از بدن. این پژوهش، که در مجله Nature Communications منتشر شده، هنوز در مراحل اولیه است و تنها در آزمایشگاه موفقیت‌آمیز بوده، اما پتانسیل mRNA را فراتر از واکسن‌ها، به‌عنوان ابزاری برای درمان بیماری‌های مقاوم مانند HIV نشان می‌دهد.
چالش درمان HIV
به گزارش فرارو به نقل از The New York Times، داروهای ضدویروسی قدرتمند امروزی می‌توانند HIV را تا سطوح غیرقابل‌تشخیص سرکوب کنند، اما مقادیر ناچیزی از ویروس همچنان در مخازن مخفی، به‌ویژه در سلول‌های ایمنی غیرفعال موسوم به سلول‌های CD4 خفته، باقی می‌مانند. این ویروس‌های خفته در انتظار فرصتی برای بازگشت هستند. درمان کامل HIV نیازمند استراتژی‌ای به نام «شوک و نابودی» است که شامل بیرون کشیدن ویروس از این مخازن و نابودی آن می‌شود.
مشکل اصلی این است که سلول‌های CD4 خفته به داروها پاسخ نمی‌دهند، زیرا غیرفعال هستند. داروهای قبلی که برای فعال‌سازی ویروس در این سلول‌ها استفاده می‌شدند، اختصاصی HIV نبودند و عوارض جانبی ناخواسته‌ای داشتند. به گفته برد جونز، ایمونولوژیست ویروس‌شناس در پزشکی ویل کورنل، که در این پژوهش مشارکت نداشته، این محدودیت‌ها باعث شده بود که پیشرفت در این زمینه متوقف شود.
نقش mRNA در این پیشرفت
محققان استرالیایی، به رهبری دکتر پائولا سوال، روشی نوآورانه را آزمایش کردند که از mRNA برای هدف‌گیری دقیق سلول‌های حاوی HIV استفاده می‌کند. در این روش:
- mRNA در نانوذرات لیپیدی (چربی‌های کوچک) بسته‌بندی می‌شود، مشابه فناوری استفاده‌شده در واکسن‌های کووید-۱۹ مدرنا و فایزر/بیوان‌تک.
- این نانوذرات mRNA را به سلول‌های سفید خون، جایی که HIV مخفی شده، منتقل می‌کنند.
- mRNA به سلول‌ها دستور می‌دهد تا ویروس را «آشکار» کنند، به‌طوری‌که قابل‌شناسایی و هدف‌گیری توسط سیستم ایمنی یا داروها شود.
این اولین بار است که تحویل mRNA به سلول‌های سفید خون، که پیش‌تر به دلیل عدم جذب نانوذرات لیپیدی غیرممکن به نظر می‌رسید، با موفقیت انجام شده است. دکتر سوال این دستاورد را «پیشرفتی بزرگ» در تحویل mRNA برای اهداف درمانی توصیف کرد.
اهمیت این کشف
این پژوهش نشان‌دهنده پتانسیل mRNA برای حل یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های درمان HIV است: هدف‌گیری مخازن مخفی ویروس. برخلاف روش‌های قبلی که عوارض جانبی گسترده‌ای داشتند، mRNA می‌تواند به‌طور اختصاصی ویروس HIV را فعال کند، بدون اینکه به سلول‌های سالم آسیب برساند. این روش همچنین نشان‌دهنده کاربردهای گسترده‌تر فناوری mRNA در درمان بیماری‌هایی است که به هدف‌گیری دقیق سلولی نیاز دارند.
بااین‌حال، این مطالعه هنوز در مرحله آزمایشگاهی است و آزمایش‌های بالینی انسانی هنوز انجام نشده‌اند. محققان تأکید دارند که برای تبدیل این روش به درمانی عملی، سال‌ها تحقیق و آزمایش بیشتر لازم است.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
در حالی که این پیشرفت امیدوارکننده است، موانعی نیز وجود دارد:
- تحویل مؤثر: اگرچه نانوذرات لیپیدی در آزمایشگاه موفق بودند، تحویل mRNA به سلول‌های خفته در بدن انسان پیچیده‌تر است.
- ایمنی و مقیاس‌پذیری: باید اطمینان حاصل شود که این روش در انسان‌ها ایمن است و می‌تواند در مقیاس بزرگ تولید شود.
- مخازن چندگانه: HIV در انواع مختلفی از سلول‌ها مخفی می‌شود، و این روش باید برای همه آنها مؤثر باشد.
بااین‌حال، برخی کارشناسان، مانند پروفسور توماش هانکه از مؤسسه جنر دانشگاه آکسفورد، معتقدند که تحویل mRNA به سلول‌های سفید خون چالش بزرگی نبوده و اهمیت این مطالعه را در کاربرد خاص آن برای HIV می‌دانند.
زمینه گسترده‌تر و نگرانی‌ها
این پیشرفت در زمانی رخ داده که تحقیقات mRNA با چالش‌هایی مواجه است. گزارش‌هایی از عوارض جانبی مانند کهیر مزمن در برخی آزمایش‌های واکسن HIV مبتنی بر mRNA (با نرخ 7 تا 18 درصد) باعث توقف موقت این تحقیقات شده است. علاوه بر این، تصمیمات اخیر دولت آمریکا برای کاهش بودجه برنامه‌های تحقیقاتی HIV، از جمله لغو قراردادهای مرتبط با فناوری mRNA، نگرانی‌هایی را درباره آینده این پژوهش‌ها ایجاد کرده است.
بااین‌وجود، موفقیت این مطالعه نشان می‌دهد که mRNA همچنان ابزاری قدرتمند برای مقابله با بیماری‌های پیچیده است. همان‌طور که جنیفر نوزو، مدیر مرکز پاندمی دانشگاه براون، تأکید کرده، کنار گذاشتن mRNA به دلیل نگرانی‌های غیرعلمی می‌تواند فرصت‌های نجات‌بخش را به خطر بیندازد.
