مارپیچ دریافت خسارت؛ چهار اقدام اساسی و فوری که دولت باید انجام دهد
بیت‌الله ستاریان، کارشناس بازار مسکن با اشاره به خسارات وارد شده به منازل مسکونی میگوید: دولت باید چهار اقدام اساسی و فوری را برای جبران این خسارات در اولویت قرار دهد. اول، تامین بودجه مشخص برای جبران خسارات است. دوم، اسکان موقت خانوارهایی است که خانه‌هایشان تخریب شده و پرداخت اجاره‌بهای آن‌ها بر عهده دولت است.
پس از جنگ دوازده روزه، روند ارزیابی خسارت‌ها و بازسازی مناطق آسیب‌دیده با سرعت آغاز شد و مسوولان دولتی از تدوین طرح جامع بازسازی و ارایه خدمات رایگان مهندسی خبر دادند.
به گزارش اعتماد، چندی پیش وزارت راه و شهرسازی اعلام کرد: حدود ۳۳۲ ساختمان و بیش از سه هزار و ۵۰۰ واحد آسیب‌دیده تنها در شهر تهران شناسایی شده است.
به گفته مجید اخون، سخنگوی وزارت راه و شهرسازی، کارشناسان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی پس از دریافت درخواست خسارت‌دیدگان، در اسرع وقت به محل اعزام می‌شوند و ارزیابی‌های میدانی را انجام می‌دهند، در شهرستان‌ها نیز افراد می‌توانند با مراجعه حضوری به شعب بنیاد مسکن نسبت به تشکیل پرونده خود اقدام کنند. البته این روند در تهران صرفا با تماس تلفنی یا پیامکی انجام می‌شود تا تسهیل و تسریع بیشتری در خدمات‌رسانی صورت گیرد.
سخنگوی وزارت راه و شهرسازی با اشاره به تدوین بسته‌های حمایتی بازسازی اعلام کرده است که بسته پیشنهادی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با توجه به نوع آسیب‌دیدگی واحدها (اعم از تعمیری، احداثی یا مقاوم‌سازی) تهیه و از طریق وزارت راه و شهرسازی به هیات دولت ارسال شده است.
این بسته شامل کمک‌های بلاعوض و همچنین تسهیلات بانکی ارزان‌قیمت است که طبق نظر کارشناسان، رضایت آسیب‌دیدگان را جلب خواهد کرد، البته موضوع تامین اعتبار یکی از دغدغه‌های جدی وزارتخانه است، بخشی از منابع مالی به صورت کمک بلاعوض، بخشی به صورت تسهیلات بانکی و بخشی دیگر به صورت وام قرض‌الحسنه ودیعه مسکن در نظر گرفته شده، چراکه بسته به میزان آسیب‌دیدگی، ممکن است روند بازسازی برخی واحدها تا چند ماه یا حتی یک‌سال به طول انجامد.
سخنگوی وزارت راه و شهرسازی با اشاره به تشکیل ستاد بازسازی در ساعات اولیه پس از حملات نیز گفته است؛ طبق تاکیدات رییس بنیاد مسکن، از همان لحظات ابتدایی، ستاد بازسازی آغاز به کار کرد. وزیر راه و شهرسازی در این ستاد حاضر هستند و هفتگی و روزانه موارد دنبال می‌شود و این اطمینان به مردم عزیز داده می‌شود که تا پایان بازسازی، بنیاد مسکن و مجموعه وزارت راه و شهرسازی در کنار آن‌ها خواهند بود.
بررسی خسارت‌های وارده به مردم از سوی مجلس
ولی‌الله بیاتی، سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس نیز درباره جلسه اعضای این کمیسیون در خصوص بررسی وضعیت اتفاقات اخیر و خسارت‌های وارده به مردم اعلام کرده است که رییس ستاد مدیریت بحران کشور و معاونانش به منظور بررسی خسارت‌های وارده به بخش‌های مختلف کشور از جمله منازل مسکونی و تجاری مردم بر اثر حملات موشکی و پهپادی دشمن در روزهای اخیر در جلسه کمیسیون حضور یافته بود و مسوولان مربوطه که در کمیسیون حضور داشتند گزارشی از میزان خسارت‌های وارده به بخش‌های مختلف از جمله منازل مسکونی و واحدهای تجاری مردم ارایه کردند، اما به دلیل اینکه در روزهای اخیر نیز حملاتی اتفاق افتاد و در نتیجه تخریب‌هایی به وجود آمد، بنابراین قرار شد تا گزارشات در این زمینه کامل و به اعضای کمیسیون ارایه شود.
سخنگوی کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس بیان کرده که در این جلسه در خصوص ساختمان‌ها و واحدهای تجاری که تخریب شده، مقرر شد که با حضور صاحبان اموال آواربرداری و میزان خسارت مشخص و پس از تامین اعتبار، خسارت‌ها به مردم پرداخت شود.
بیاتی با بیان اینکه دولت متعهد است که به واحدهای تجاری و مسکونی که آسیب‌های جزیی و کلی دیده‌اند، خسارت پرداخت کند و اقداماتی در این زمینه انجام دهد، گفته است: مجلس نیز از بعد نظارتی پیگیری‌ها را ادامه می‌دهد تا پس از تکمیل شدن برآوردها، اقدامات لازم برای تامین خسارت صورت گیرد و انتظار است که پرداخت خسارت‌ها به خانه‌های مردم بدون پیچیدگی‌های اداری و در کوتاه‌ترین زمان ممکن پرداخت شود تا مشکلات مردم در این بخش حل شود.
تیم‌های ارزیابی فنی برای هر ساختمان تشکیل شده‌اند
لهون اسدی، مدیرکل دفتر توسعه مهندسی ساختمان وزارت راه و شهرسازی درباره اقدامات وزارت راه و بنیاد مسکن و روند پیگیری خسارت‌ها و اقدامات صورت گرفته میگوید: تاکنون بازدیدهایی از تمام بناهای آسیب‌دیده، اعم از خصوصی و عمومی، در سراسر کشور انجام شده، همچنین تیم‌های ارزیابی فنی برای هر ساختمان تشکیل شده است.
او توضیح می‌دهد: ارزیابی‌ها در دو بخش صورت گرفته؛ اولین بخش ساختمان‌هایی است که مستقیما آسیب دیده‌اند و دیگری ساختمان‌های مجاوری است که بر اثر حادثه دچار خسارت شده‌اند. این خسارات از شکستگی شیشه‌ها شروع می‌شود و تا آسیب‌های جدی‌تر ادامه دارد. پس از بررسی‌ها، ساختمان‌ها به سه دسته تقسیم شده‌اند، ساختمان‌هایی که نیاز به نوسازی کامل دارند، ساختمان‌هایی که باید مقاوم‌سازی شوند و ساختمان‌هایی که صرفا نیازمند تعمیرات جزیی مانند تعویض پنجره، در یا شیشه هستند.
مدیرکل دفتر توسعه مهندسی ساختمان وزارت راه و شهرسازی تاکید می‌کند: پس از مراجعه مالکان و ساکنان، اقدامات اجرایی آغاز می‌شود و در برخی موارد باید وسایل از ساختمان خارج شود یا آواربرداری انجام گیرد. در مورد مقاوم‌سازی هم عمدتا مردم خودشان کار را انجام می‌دهند و دولت از طریق حمایت‌های فنی و مالی پشتیبانی می‌کند.
شدت آسیب‌ها پلاک به پلاک متفاوت است
اسدی در خصوص میزان خسارات نیز توضیح می‌دهد: بر اساس برآوردهای انجام شده و به دلیل شدت آسیب‌ها پلاک به پلاک میزان خسارت‌ها متفاوت و هنوز عدد دقیق و نهایی مشخص نشده است، البته برخی ساختمان‌ها خالی از سکنه بوده‌اند و امکان ارزیابی دقیق داخل آن‌ها فراهم نشده، بنابراین جمع‌بندی نهایی هنوز در دست بررسی است و پس از نهایی شدن اطلاع‌رسانی خواهد شد.
مدیرکل دفتر توسعه مهندسی ساختمان وزارت راه و شهرسازی درباره منابع مالی جبران خسارت نیز میگوید: طبق قانون مدیریت بحران، سرفصل‌هایی برای تامین بودجه این نوع خسارات پیش‌بینی شده است و دولت باید مصوبه‌ای داشته باشد تا بتواند منابع لازم را اختصاص دهد.
اسدی با بیان اینکه بیشترین پلاک‌های خسارت دیده در تهران بود، می‌افزاید: همکاران ما در بنیاد مسکن که طبق قانون متولی مدیریت این‌گونه حوادث هستند، از روز نخست حادثه، کار خود را آغاز کرده‌اند و مستندسازی و بازدیدها انجام شده است و اکنون در تهران چهار ستاد مستقر شده‌اند تا مردم با مراجعه به آن‌ها کارهای خود را پیگیری کنند. تیم‌هایی از نظام مهندسی نیز در حال ارزیابی اولیه هستند. ابتدا ایمنی ساختمان برای اسکان مجدد بررسی می‌شود که اگر ایمنی تایید شد، انشعابات وصل می‌شود و سپس بنیاد مسکن خسارت نهایی را برآورد می‌کند. این فرآیند از ۲۷ خرداد ماه آغاز شده است و تاکنون تعداد زیادی از املاک شناسایی و ارزیابی شده‌اند.
الزام چهار اقدام فوری از سوی دولت
بیت‌الله ستاریان، کارشناس بازار مسکن با اشاره به خسارات وارد شده به منازل مسکونی میگوید: دولت باید چهار اقدام اساسی و فوری را برای جبران این خسارات در اولویت قرار دهد. اول، تامین بودجه مشخص برای جبران خسارات است. دوم، اسکان موقت خانوارهایی است که خانه‌هایشان تخریب شده و پرداخت اجاره‌بهای آن‌ها بر عهده دولت است. سوم، بازسازی خانه‌هایی است که قابل تعمیر هستند و چهارم، ساخت مجدد واحدهایی است که به‌طور کامل تخریب شده‌اند.
او توضیح می‌دهد: این فشار ناگهانی برای بسیاری از خانواده‌ها غیرقابل پیش‌بینی بود و وظیفه دولت است که با تامین بودجه و برنامه‌ریزی، پاسخگوی شرایط پیش‌آمده باشد. بار اصلی مدیریت این موضوع بر دوش سازمان برنامه و بودجه است.
ستاریان با اشاره به وضعیت فعلی ارزیابی‌ها ادامه می‌دهد: در حال حاضر آمارهای متفاوتی درباره میزان تخریب منتشر شده است، اما هنوز برآورد دقیقی صورت نگرفته و سازمان نظام مهندسی در حال بررسی‌های فنی است تا تخمین درستی از میزان آسیب‌ها ارایه دهد.
این کارشناس بازار مسکن درباره سامانه ثبت خسارات توضیح می‌دهد: سامانه‌ای برای ثبت درخواست‌ها و اعلام خسارات راه‌اندازی شده است که امکان ثبت همه نوع خسارت، از تخریب واحد مسکونی گرفته تا خسارت به تجهیزات یا آسیب به کارگاه‌ها و کارخانه‌ها را فراهم می‌کند، البته این نکته مهم است که استفاده از این سامانه باید ساده، شفاف و در دسترس مردم باشد.
بازسازی‌های دوران جنگ ایران و عراق طولانی شد
ستاریان در ادامه به تجربه دوران جنگ ایران و عراق اشاره می‌کند و میگوید: وضعیت فعلی با آن دوران بسیار متفاوت است. آن زمان توان دولت برای جبران خسارات محدود بود و مردم با فداکاری‌های گسترده، بار اصلی مشکلات را به دوش می‌کشیدند و بسیاری از خانواده‌ها بدون دریافت خسارت، شهید هم می‌دادند و در مدارس یا حسینیه‌ها اسکان داده می‌شدند.
او تاکید می‌کند: بازسازی عمدتا پس از پایان جنگ آغاز شد و شهرهایی مانند مهران و آبادان با موفقیت بازسازی شدند، اما این فرآیند در برخی شهرها سال‌ها طول کشید.
این کارشناس بازار مسکن درباره خسارت‌های وارده به ساختمان‌های بلندمرتبه نیز توضیح می‌دهد: در برخی برج‌ها ممکن است فقط یک یا دو واحد دچار آسیب شده باشند، اما تنش وارد شده به سازه می‌تواند تمام ساختمان را از نظر ایمنی در معرض خطر قرار دهد، بنابراین ارزیابی فنی دقیق ضروری است.
ستاریان میگوید: اگر بررسی‌ها نشان دهد که استحکام ساختمان کاهش یافته است و امکان مقاوم‌سازی وجود ندارد، باید تخریب کامل صورت گیرد. در این صورت، تمام ساکنان آن ساختمان مشمول حمایت دولت خواهند بود و می‌توانند برای پیگیری وضعیت خود به وزارت راه و شهرسازی مراجعه کنند.
