برنامه پزشکیان – عراقچی برای مقابله با اتهام جنگ‌طلبی
برخی رسانه‌ها و چهره‌های رسانه‌ای خارجی، فرصت‌های مناسبی برای انعکاس پیام‌های یک کشور هستند. یک طرف خط رسانه‌ای خاصی در خارج از کشور وجود دارد که هدف آن، تهدیدنمایی از ایران است. خط مشابه در داخل کشور نیز به صورت مکمل این جریان عمل می‌کند. به همین دلیل طی روزهای جنگ و پس از آن دیدیم که حضور رسانه‌ای مقامات ارشد کشور در عرصه بین‌المللی پررنگ‌تر از قبل شد.
فرارو- جنگ ۱۲ روزه در حوزه نظامی متوقف شد اما در حوزه دیپلماسی عمومی ادامه دارد. نشانه آن نیز پیشبرد یک برنامه تنظیم‌شده و مشخص در حوزه گفتگوهای مطبوعاتی با رسانه‌های مطرح خارجی و انعکاس صدای ایران در جوامع خارجی و اظهارنظرهای مجازی وزیر خارجه است.
به گزارش فرارو، در فضای سیاسی داخلی، موضوع سیاست خارجی یکی از دستورکارهای درگیری دو طرف است. نگاهی که تحلیلگران بارها بر آسیب‌زا بودن آن، فارغ از این که چه گروهی در دولت و چه گروهی خارج از آن است، تاکید کرده‌اند. تحرکات تیم دولت چهاردهم در حوزه دیپلماسی عمومی هم از سوی مخالفان با همین نگاه دنبال می‌شود، اما به نظر می‌رسد فارغ از این که نتیجه‌ای به دست بیاید، هدف دیگری را تعقیب می‌کند. این برنامه بر اصل «صلح‌طلبی ایران» بنا شده است.
پیام پزشکیان به ایرانیان خارج از کشور
موضوع ایرانیان خارج از کشور، یکی از موضوعات عمیق و چندوجهی حوزه سیاست در ایران است. آمارها در این حوزه متفاوت است و اعدادی مانند ۴، ۵ و ۷ میلیون نفر درباره تعداد ایرانیان مهاجر شنیده می‌شود. این مسئله پیچیده، گاهی به مناسبتی در معرض توجه قرار می‌گیرد و گاهی درباره آن سکوت می‌شود. چرا که علت به وجود آمدن این جمعیت چند میلیونی ایرانی خارج از کشور و تحولاتی که طی پنج دهه گذشته رخ داده، نیازمند بررسی و نگاهی موشکافانه و جدی‌ست. علت‌ها در این موضوع بسیار مهم هستند. از دریچه همین نگاه، پیامی که اخیراً از سوی مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان خطاب به ایرانیان خارج از کشور منتشر شد، حائز اهمیت است.
نیاز به اندیشه‌های نو، نگاه انتقادی به گذشته، اقتدار نظامی و وحدت اجتماعی در راستای امنیت ملی، باز بودن پنجره دیپلماسی در کنار بازخوانی روایت تجاوز اسرائیل و آمریکا در میانه پیگیری مذاکرات محورهایی بودند که در این پیام برجستگی بیشتری داشتند.
هرم گفتگوهای بین‌المللی
برخی رسانه‌ها و چهره‌های رسانه‌ای خارجی، فرصت‌های مناسبی برای انعکاس پیام‌های یک کشور هستند. یک طرف خط رسانه‌ای خاصی در خارج از کشور وجود دارد که هدف آن، تهدیدنمایی از ایران است. خط مشابه در داخل کشور نیز به صورت مکمل این جریان عمل می‌کند. به همین دلیل طی روزهای جنگ و پس از آن دیدیم که حضور رسانه‌ای مقامات ارشد کشور در عرصه بین‌المللی پررنگ‌تر از قبل شد. رئیس‌جمهور علاوه بر پیامی که اخیراً منتشر کرد، گفتگویی نیز با تاکر کارلسون چهره رسانه‌ای مشهور حامی ترامپ داشت که هدف آن نیز مشخص بود. با توجه به سلسله مراتب، رئیس‌جمهور را نوک هرم در نظر می‌گیریم.
در یک لایه پایین‌تر، سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه نیز در این بازه زمانی خاص حضور معمول خود در رسانه‌های خارجی را بیشتر کرد. عراقچی در این بازه زمانی گفتگوهایی با شبکه CBS و همچنین سایت العربی الجدید و همچنین روزنامه فرانسوی لوموند انجام داد. وزیر امور خارجه یک یادداشت در روزنامه انگلیسی فایننشنال تایمز و یادداشتی دیگر در روزنامه لبنانی النهار منتشر کرد.
در یک لایه پایین‌تر، معاونان وزیر خارجه بودند که در رسانه‌های بین‌المللی حضور پیدا کردند که این پیام منعکس شود. اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت امور خارجه گفتگوهایی با راشاتودی، بی‌بی‌سی جهانی، اسکای‌نیوز و العربی انجام داد. مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی این وزارتخانه گفتگوهایی با شبکه ARD آلمان، NBC News، بی‌بی‌سی جهانی و CNN داشت که مواضع ایران را منعکس می‌کرد. سعید خطیب‌زاده، رئیس مرکز مطالعات بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز گفتگوهایی با بی‌بی‌سی جهانی و المیادین انجام داد. در یک لایه پایین‌تر، سفرای ایران در کشورهای مختلف بودند که جلسات مطبوعاتی آف د رکورد یا نشست‌های خبری برگزار و مواضع ایران را انعکاس دادند.
مجموع این گفتگوها بر چند محور استوار بوده است: ایران از حقوق مسلم خود چشم‌پوشی نمی‌کند، حمله به ایران در میانه مذاکرات صورت گرفت، اسرائیل در حال تاثیرگذاری بر سیاست‌های آمریکاست و آن‌ها را درگیر جنگ می‌کند، ایران از فرصت آتش‌بس برای پایان دادن به جنگ استفاده کرد و پنجره دیپلماسی به دلیل صلح‌طلبی جمهوری اسلامی، به رغم بی‌اعتمادی‌ها باز است.
پیام‌های توئیتری
شبکه اجتماعی ایکس که هنوز هم بیشتر با نام پیشینش یعنی توئیتر شناخته می‌شود، یکی از ابزار پرکاربرد در عرصه سیاست است. این ابزار در حال حاضر به غیر از کارکردهایی که در حوزه جنگ روانی برای هر دو طرف دارد، از سوی مقامات رسمی نیز استفاده می‌شود. همان خطوط مشخص شده در گفتگوهای مقامات ایرانی، در فضای توئیتر با لحن و محتوایی دیگر منتشر می‌شود و بازتاب پیدا می‌کند که آخرین نمونه آن توئیت عراقچی خطاب به مقامات اسرائیل است. این نیز بخشی از دیپلماسی محسوب می‌شود.
همانطور که اخیراً یکی از کارشناسان مطالعات آمریکا در گفتگویی مطرح کرده بود: «دیپلماسی الزاماً این نیست که نماینده‌های دو کشور بروند در هتل ملاقات کنند. همین که مقامات ایرانی و آمریکایی توئیت می‌زنند، سخنرانی دارند، مصاحبه می‌کنند و برای هم خط و نشان می‌کشند یا مذاکره انجام نمی‌دهند، بخشی از دیپلماسی است. فعال بودن واسطه‌ها بخشی از این روند است. این که دیپلماسی به نتیجه برسد یا نه، بحثی دیگر است.»
