اردوغان چه در سر دارد؟

فرارو- محمد حسن خلیلی؛ چند وقت است که در خبرها می‌خوانیم و می‌شنویم که شماری از گفت‌وگوهای صلح میان کشورهای درگیر در جهان به میزبانی ترکیه انجام می‌شود؛ مسأله‌ای که نگاه‌ها را به ظرفیت ترکیه برای برقراری صلح میان طرفهای درگیر و رقیب در جهان بیش از پیش جلب کرده است. 

به گزارش فرارو، روز جمعه بود که اولین دور از مذاکرات هسته‌ای میان ایران و تروئیکای اروپایی در استانبول ترکیه برگزار شد. در این مذاکرات که نخستین دور از گفت‌وگوها میان ایران و طرف های غربی پس از جنگ ۱۲ روزه به شمار می‌رفت، طرفین دیدگاه‌ها و نظرات خود را در خصوص حل مسأله هسته‌ای ایران و یافتن راه حلی برای جلوگیری از فعال‌سازی مکانیسم ماشه بیان کردند. 

اما همین گفت‌وگوها که تا پیش از این معمولا در دیگر کشورها و حتی پایتخت‌های اروپایی برگزار می‌شد، اکنون به میزبانی ترکیه در حال برگزاری است؛ مسأله‌ای که می‌تواند نشانی از تلاش ترکیه برای ایفای نقشی جدید در سطح بین المللی باشد. 

تلاش های اردوغان برای بالابردن اعتبار ترکیه در سطح جهانی

جدای از اینکه ترکیه سال هاست در کنار داشتن طبیعتی زیبا، در صنعت توریسم و گردشگری خود سرمایه‌گذاری کرده است، اکنون رئیس جمهور این کشور تلاش دارد تا از اعتباری که در میان کشورهای بلوک شرق و غرب دارد، استفاده کرده و کشورش را به نقطه پیوندی میان شرق و غرب جهان بدل کند. 

در خبری که اوایل سال جاری میلادی از سوی خبرگزاری آناتولی ترکیه منتشر شده بود، این کشور در سال ۲۰۲۴ میلادی که گذشت، درآمدی ۶۱ تریلیون دلاری را از طریق جذب توریسم بدست آورد. طبق گزارش این خبرگزاری، آمارهای دولت ترکیه نشان می‌دهد که این کشور در سال ۲۰۲۴، میزبان ۵۲.۶ میلیون گردشگر بین‌المللی بوده است که همین آمار، نشان دهنده ۷ درصد رشد به نسبت سال قبل آن (یعنی سال ۲۰۲۳) بوده است. 

بر اساس آمار خبرگزاری آناتولی، شهر استانبول ترکیه، به عنوان محبوب‌ترین مقصد گردشگران خارجی این کشور قرار دارد؛ به طوری که در سال ۲۰۲.۱۸. ۶ میلیون گردشگر را به خود جذب کرده است. همچنین آنتالیا به عنوان دومین مقصد پربازدید گردشگران، در سال ۲۰۲۴ میزبان ۱۵.۹ میلیون گردشگر خارجی بوده است. 

تصویری از استانبول ترکیه

روابط نزدیک ترکیه با روسیه

روابط نزدیکی که ترکیه با روسیه به عنوان یک کشور حائز اهمیت در بلوک شرق داشته، سبب شده است ترکیه در صدر مقصد گردشگران روس قرار گیرد. بنابر آماری که خبرگزاری آناتولی ترکیه به نقل از «انجمن تورگردانان روسیه» در فوریه سال جاری میلادی منتشر کرده، ترکیه در صدر مقصد گردشگری برای توریست‌های روسیه در سال ۲۰۲۴ بوده است. بنابر این آمار، یک سوم گردشگران روس در سال ۲۰۲۴ ترکیه را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب کرده‌اند. 

این در حالی است که روابط نزدیک ترکیه با روسیه صرفا به حوزه گردشگری محدود نمی‌شود، بلکه در زمینه تبادلات انرژی نیز روسیه و ترکیه همکاری نزدیکی با همدیگر دارند. بنابر آماری که در ژورنال «مطالعات تطبیقی جنوب شرقی اروپا» با عنوان «درک همکاری در روابط انرژی ترکیه و روسیه» به تاریخ سوم مه ۲۰۲۴ (۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۳) منتشر شده، ترکیه ۹۸ درصد از گاز مصرفی خود را وارد می‌کند و در سال ۲۰۲۱، بیش از ۴۴ درصد از این گاز وارداتی را از روسیه خریداری می‌کند. در سال ۲۰۲۱ ترکیه پس از آلمان و ایتالیا، سومین خریدار بزرگ گاز روسیه به شمار می‌رفت. 

روابط نزدیک ترکیه با غرب

از سوی دیگر، روابط نزدیک ترکیه با کشورهای غربی از یکسو و واقع شدن این کشور در مرز قاره اروپا و آسیا از سوی دیگر ترکیه را برای کشورهای غربی و اروپایی نیز جذاب کرده است؛ به طوری که بنابر آمارهای منتشر شده، در سال ۲۰۲۳ بعد از روسیه، بیشترین گردشگر خارجی را در ترکیه به ترتیب کشورهای آلمان، انگلیس، بلغارستان و ایران شکل داده بودند. 

اما روابط نزدیک ترکیه با کشورهای غربی صرفا به مسأله جذب گردشگرهای غربی محدود نمی‌شود، بلکه ترکیه به واسطه آنکه یکی از اعضای ناتو محسوب می‌شود، دهه‌ها با اتحادیه اروپا در تعامل و ارتباط بوده است. 

این در حالی است که طبق آنچه در سایت اتحادیه اروپا آمده، ترکیه از سال ۱۹۹۹ نامزد پیوستن به این اتحادیه نیز بوده است. 

همچنین بنابر آنچه که در سایت اتحادیه اروپا آمده، اتحاد گمرکی ترکیه و اتحادیه اروپا حجم تجارت دوجانبه را به سطحی چشمگیر رسانده، به طوری که میزان تجارت میان ترکیه و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ رکورد بیش از ۲۱۰ میلیارد یورو را به ثبت رسانده است. همین امر سبب شده است ترکیه به پنجمین شریک بزرگ تجاری اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۴ بدل شود. 

بنابر آمارها، میزان محصولات صادراتی اتحادیه اروپا به ترکیه به رقم ۱۱۲ میلیارد یورو در سال ۲۰۲۴ رسیده و در مقابل اتحادیه اروپا به میزان ۹۸.۴ میلیارد یورو محصولات از ترکیه وارد کرده است. 

رایزنی‌های اردوغان برای میزبانی مذاکرات صلح اوکراین

حال با توجه به پیشینه‌ای که از روابط گسترده و حسنه ترکیه با کشورهای بلوک غرب و شرق گفتیم، حدود دو ماه پیش بود که رسانه‌های خبری از اعلام آمادگی اردوغان برای میزبانی مذاکرات صلح اوکراین خبر دادند. پایگاه خبری «کی‌یف ایندیپندنت» یازدهم مه (۲۲ اردیبهشت) گزارش داد «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه در تماسی تلفنی با «امانوئل مکرون»، همتای فرانسوی خود اعلام کرد آمادگی دارد تا میزبان مذاکرات صلح میان روسیه و اوکراین باشد. 

به نوشته این پایگاه اوکراینی، سخنان اردوغان در حالی بیان شده است که روسیه برای ازسرگیری مذاکرات صلح اوکراین در استانبول ترکیه فشار می‌آورد. «یوری اوشاکوف»، دستیار رئیس جمهور روسیه همان زمان اعلام کرده بود مسکو آماده است تا مذاکرات را در ترکیه از سر بگیرد. 

مذاکرات صلح روسیه و اوکراین در استانبول 

در تازه‌ترین رخداد، روسیه و اوکراین روز چهارشنبه ۲۳ ژوئیه (اول مرداد) برای سومین دور از مذاکرات رو در رویی که از ماه مه آغاز شد، در استانبول ترکیه با یکدیگر دیدار کردند. این مذاکرات که کوتاه‌ترین دیدار میان طرف های روسی و اوکراینی بود، تنها ۴۰ دقیقه به طول انجامید. 

مذاکرات هسته‌ای ایران و اروپا در استانبول 

علاوه بر میزبانی مذاکرات صلح روسیه و اکراین، همان طوری که در ابتدای گزارش بیان شد، استانبول روز جمعه نیز میزبان مذاکرات هسته‌ای میان ایران و تروئیکای اروپایی بود. ترکیه از آنجایی که هم روابط نزدیکی با ایران دارد و همسایه کشورمان هست و هم طبق آنچه بالاتر بیان شد رابطه خوبی با اتحادیه اروپا دارد، میزبان این گفت‌وگوها شد. 

حال با این موارد، به نظر می‌رسد اردوغان پس از موفقیت در برقراری رابطه با کشورهای بلوک شرق و غرب از یکسو و جذب گردشگرهای بین المللی از سوی دیگر که اقتصاد این کشور را بهبود بخشیده، تلاش دارد تا با ظاهر شدن در نقش یک میزبان و میانجی صلح بین‌المللی، وجهه و اعتبار خود را در میان بازیگران بین المللی ارتقا بخشیده و از این منظر به بازیگری کلیدی در سطح روابط بین الملل بدل شود.