اولتیماتوم ایرانسل؛ افزایش ۷۰ درصدی قیمت اینترنت یا قطعی موقت
افزایش قیمت اینترنت ایرانسل یک اولتیماتوم است یا راهکار؟ دلایل این طرح تهدیدآمیز این موضوع چیست و آیا راه‌حل‌های بهتری برای جلوگیری از آن وجود نداشت؟ این اتفاق چه پیامدهایی برای مردم و کسب‌وکارها خواهد داشت؟
فرارو- صدرا بکتاش؛ مدیرعامل ایرانسل، علی‌رضا رفیعی رسما کاربران را تهدید کرده که یا قیمت اینترنت ۷۰ درصد گران می‌شود یا مثل برق با قطعی‌های موقت و کلافه‌کننده روبرو می‌شوید.
به گزارش فرارو؛ ماجرا از یک نشست خبری آغاز شد. جایی که آقای مدیر کاملا غافلگیرکننده و با صراحتی عجیب اعلام کرد اگر تعرفه‌های 70 درصد گران نشود کاربران باید خود را برای قطع شدن اینترنت در ساعاتی از روز آماده کنند. کاربران عصبانی می‌گویند این سخنان بیشتر به یک اولتیماتوم شباهت دارد تا یک درخواست.
چرا ایرانسل از قطعی اینترنت می‌گوید؟
بیایید برای درک بهتر ادعای تهدیدآمیز مدیرعامل ایرانسل، نگاهی به پشت صحنه شبکه عظیم و پیچیده‌ای که هر روز از آن استفاده می‌کنیم، بیندازیم.
بخش عمده‌ای از تجهیزات حیاتی شبکه موبایل، از دکل‌های مخابراتی (BTS) و آنتن‌ها گرفته تا سوییچ‌ها، روترهای مرکزی و سرورها، وارداتی هستند و با دلار و یورو خریداری می‌شوند. آن‌هم در شرایطی که نرخ ارز در چند سال اخیر جهش چند 100درصدی را تجربه کرده و هزینه نگهداری، تعمیر و به‌روزرسانی تجهیزات سر به فلک می‌کشد.
مهم‌ترین توجیه اپراتورها برای افزایش قیمت اینترنت، نرخ ارز است. آنها می‌گویند وقتی درآمد یک اپراتور ریالی است اما هزینه‌های اصلی توسعه و نگهداری آن به شکل دلاری انجام می‌شود، توازن به هم می‌خورد.
اپراتورها همچنین مدعی هستند درآمدهای حاصل از فروش بسته اینترنت با تعرفه‌های فعلی، دیگر کفاف این هزینه‌های سنگین را نمی‌دهد و عملاً توسعه شبکه متوقف یا بسیار کند شده است.
در این مورد هم می‌توان حرفشان را تا حدودی پذیرفت؛ پس از همه‌گیری کرونا، با رواج دورکاری، آموزش آنلاین و افزایش استفاده از پلتفرم‌های ویدیویی، شاهد رشد انفجاری مصرف اینترنت در ایران هستیم. حجم ترافیک داده در کشور چندبرابر شده و هر کاربر امروز نسبت به پنج سال پیش، حجم بیشتری از اینترنت مصرف می‌کند و فشار شدیدی بر زیرساخت‌های موجود وارد می‌شود.
شبکه اینترنت مانند یک بزرگراه است. وقتی تعداد خودروها (کاربران و حجم داده) چند برابر می‌شود، بزرگراه باید تعریض شود وگرنه شاهد ایجاد ترافیک سنگین و قفل شدن جاده خواهیم بود.
مدیرعامل ایرانسل قصد داشته بگوید برای جلوگیری از این اتفاق، اپراتورها باید دائماً در حال سرمایه‌گذاری روی افزایش ظرفیت شبکه، نصب دکل‌های جدید و ارتقای فناوری باشند اما ظاهرا زبانش به شکل دیگری چرخیده.
آیا افزایش ۷۰ درصدی قیمت اینترنت تنها راه است؟
اجازه بدهید این پرسش کلیدی را از علی‌رضا رفیعی مطرح کنیم که آیا تحمیل یک شوک ۷۰ درصدی به قیمت بسته اینترنت تنها راه‌حل ممکن است؟ صادقانه بگویم نه! ولی قبل از پرداختن به جواب سوال باید بدانید این معادله، متغیرهای دیگری دارد که احتمالا او مایل نیست درباره‌شان صحبت کنیم.
اولین و مهم‌ترین خواسته عمومی از شرکت‌هایی مانند ایرانسل، شفافیت مالی است. یک اپراتور موبایل میلیون‌ها مشترک دارد و از محل مکالمه، پیامک، خدمات ارزش افزوده و فروش اینترنت، درآمدهای هزاران میلیاردی کسب می‌کند. با این حال برای مردم مشخص نیست این درآمدها چگونه هزینه می‌شود. سهم هزینه‌های توسعه، نگهداری، نیروی انسانی، تبلیغات و سود سهامداران دقیقا چقدر است؟
تا زمانی که صورت‌های مالی و ساختار هزینه‌های این شرکت‌ها به صورت شفاف برای افکار عمومی و کارشناسان مستقل منتشر نشود، هرگونه ادعا مبنی بر زیان‌ده بودن یا کافی نبودن درآمدها، صرفاً یک ادعای یک‌طرفه باقی می‌ماند.
مردم حق دارند بدانند پولی که برای خرید بسته اینترنت می‌پردازند، دقیقاً کجا خرج می‌شود و آیا مدیریت بهینه هزینه‌ها در این شرکت‌ها جدی گرفته می‌شود یا خیر.
قیمت اینترنت موبایل در ایران، نسبت به متوسط درآمد مردم چندان پایین نیست حتی با اینکه آن را به صورت دلاری محاسبه می‌کنند
سیاست‌های رگولاتوری؛ چالش اصلی در قیمت‌گذاری اینترنت
بخش بزرگی از مشکل فعلی به سیاست‌های دولت و نهاد رگولاتور یعنی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی بازمی‌گردد. اینترنت موبایل در ایران از نعمت بازار کاملاً آزاد محروم است و سقف تعرفه‌ها توسط رگولاتوری تعیین می‌شود.
اپراتورها سال‌هاست از ثابت ماندن این سقف تعرفه‌ها گلایه دارند و آن را متناسب با تورم و نرخ ارز نمی‌دانند. با این حال تقریبا هر سال با توسل به این موضوع قیمت بسته اینترنت و دیگر خدمات را گران کرده‌اند.
باید دید دولت برای توسعه زیرساخت‌ها چه حمایتی از اپراتورها انجام داده است؟ آیا ارز با نرخ ترجیحی برای واردات تجهیزات استراتژیک به آنها تخصیص داده شده است؟ یا آنها مجبورند تمام نیازهای خود را از بازار آزاد تأمین کنند؟
ظاهرا یک ناهماهنگی بزرگ میان سیاست‌گذار و مجری وجود دارد که دود آتش آن قرار است در نهایت در قالب افزایش قیمت یا قطعی اینترنت، به چشم مصرف‌کننده نهایی برود!
راهکارهای برون‌رفت از بحران؛ شفافیت و افزایش کیفیت اینترنت
اظهارات مدیرعامل ایرانسل را می‌توان فراتر از یک خبر ساده دید؛ آیا با یک زنگ خطر برای وضعیت زیرساخت‌های ارتباطی کشور روبرو هستیم؟ نمی‌توان این حقیقت را پنهان کرد که اپراتورها با چالش‌های جدی اقتصادی مواجه هستند اما راه‌حل این مشکل صرفاً اولتیماتوم دادن به مردم و ایجاد دوگانه «گرانی اینترنت» یا «قطع اینترنت» نیست.
شاید برای برون‌رفت از این وضعیت، بتوان انجام یک گفتگوی سه‌جانبه و شفاف میان مردم، اپراتورها و دولت را پیشنهاد داد تا اپراتورها فرصت کنند با شفاف‌سازی صورت‌های مالی خود، دوباره اعتماد عمومی را جلب کنند. شاید! چون در یکی دو سال اخیر هرگز توفیق عمل به وعده افزایش کیفیت پس از گران شدن اینترنت نصیبشان نشده است.
دولت و رگولاتوری نیز می‌توانند با بازنگری در سیاست‌های قیمت‌گذاری و ارائه حمایت‌های هوشمندانه (مانند تسهیل واردات تجهیزات)، زمینه را برای سرمایه‌گذاری پایدار فراهم کنند. در نهایت، اگر قرار شد تغییری در قیمت اینترنت انجام شود، انتظار داریم به شکل «تدریجی»، «منطقی» و «متناسب» با افزایش کیفیت محسوس برای کاربر نهایی رخ دهد.
قیمت اینترنت موبایل در ایران، نسبت به متوسط درآمد مردم چندان پایین نیست. معمولا شیطنت به خرج می‌دهند و آن را به صورت دلاری محاسبه می‌کنند تا در قیاس با بسیاری از کشورها ارزان‌تر به نظر برسد اما مشکل اصلی کاربران، کیفیت خدمات است.
سرعت پایین، قطعی‌های مکرر و محدودیت‌های دسترسی و کیفیت پایین پهنای باند باعث شده بسیاری از مردم احساس کنند در برابر پولی که بابت بسته اینترنت می‌پردازند، خدمات باارزشی دریافت نمی‌کنند.
نباید فراموش کرد که اینترنت دیگر یک کالای لوکس نیست، بلکه یک ابزار ضروری برای زندگی، آموزش، کسب‌وکار و ارتباطات است. افزایش ۷۰ درصدی قیمت بسته اینترنت، پیامدهای جدی برای اقشار مختلف جامعه خواهد داشت.
این افزایش، فشار مضاعفی بر سبد هزینه خانوارها، به‌ویژه دهک‌های پایین و متوسط، وارد می‌کند و برای بسیاری از دانشجویان، دانش‌آموزان و فریلنسرها که درآمد محدودی دارند، فاجعه به بار می‌آورد. این اقدام همچنین می‌تواند ضربه‌ای به اقتصاد دیجیتال نوپای کشور باشد. داریم درباره هزاران کسب‌وکار کوچک آنلاین، از فروشندگان اینستاگرامی تا توسعه‌دهندگان اپلیکیشن، حرف می‌زنیم که برای رشد و بازاریابی به اینترنت موبایل وابسته هستند.
