ترامپ، از رویای صلح نوبل تا مذاکرات جنجالی با پوتین

فائزه توکلی، دکترای تاریخ  پژوهشگاه  علوم انسانی، در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: جنگ روسیه و اوکراین از ۲۴ فوریه ۲۰۲۲ آغاز شده و هنوز ادامه دارد. این جنگ در حال حاضر وارد سومین سال خود شده است. امریکا با اینکه از میانجیگری مابین روسیه و اوکراین کنار کشیده بود اما در نشستی که در آلاسکا برگزار شد، دونالد ترامپ با ولادیمیر پوتین گفت‌وگوهایی را آغاز نمودند. Keir Giles یک عضو ارشد مشاوره برنامه روسیه ‎و اوراسیا که از سال ۲۰۱۳ در موسسه بین‌المللی در تحقیقات متمرکز (چتم هاوس لندن) از کارشناس پژوهشی روسیه نظرش را درخصوص این گفت‌وگوها چنین آورده است: 

۱- اهداف متضاد طرفین و پیامدهای نمادین نشست

پوتین: مشروعیت‌سازی بین‌المللی و شکستن انزوای دیپلماتیک- کرگیلز تاکید می‌کند که صرفِ دعوت پوتین به خاک امریکا، «پیروزی بزرگی برای کرملین» محسوب می‌شود. این نشست نشان‌دهنده شکست استراتژی انزوا علیه روسیه پس از حکم بازداشت دیوان کیفری بین‌المللی است و پوتین را به جای «جنایتکار جنگی» به عنوان «همتای سیاسین ایالات‌متحده معرفی می‌کند. 

ترامپ: نمایش نقش صلح‌ساز جهانی- ترامپ با وعده «پایان سریع جنگ» در کمپین انتخاباتی، نیاز به دستاورد ملموس داشت، اما به گفته تحلیلگران سی‌ان‌ان، خوشبینی او به توافق با پوتین، ناشی از «ساده‌انگاری در تحلیل پیچیدگی‌های اوکراین» و تمایل به دریافت جایزه صلح نوبل است. سابقه ناکامی‌های پیشین (مانند ادعای توافق در فوریه ۲۰۲۵ که منجر به تشدید جنگ شد) این ادعا را تضعیف می‌کند. 

۲- موانع ساختاری در دستیابی به صلح پایدار

«غیبت اوکراین و نگرانی متحدان اروپایی» صاحب‌نظران مانند «تاتیانا استانوایا (بنیاد کارنگی) هشدار می‌دهند که حذف زلنسکی از مذاکرات، «تکرار اشتباه تاریخی توافق مونیخ ۱۹۳۸» است. رهبران اروپا اصرار دارند هر توافق بدون حضور اوکراین فاقد مشروعیت و دوام خواهد بود و ممکن است امنیت قاره را تضعیف کند. 

شروط غیرقابل قبول روسیه- خواسته‌های پوتین شامل «به رسمیت‌شناسی الحاق کریمه و دونباس» توقف کمک‌های نظامی غرب و انصراف اوکراین از ناتو است. این شروط از دید اوکراین و متحدانش «غیرقابل مذاکره» هستند. حتی طرح‌های ظاهری مانند «مبادله سرزمینی» به نفع روسیه طراحی شده‌اند. 

۳- دیدگاه سایر صاحب‌نظران  درباره نتایج نشست آلاسکا

پیروزی نمادین روسیه و ریسک برای ترامپ - نشست ۳ساعته اگرچه با اعلام «پیشرفت قابل‌توجه» ازسوی ترامپ و «فضای مثبت» ازسوی پوتین پایان یافت، اما متاسفانه «فاقد دستاورد عملی» مانند آتش‌بس یا جدول زمانی صلح بود. 

به گفته جان بولتون (مشاور امنیتی سابق امریکا) صرف حضور پوتین در خاک امریکا یک «پیروزی دیپلماتیک» برای اوست، چرا که بدون دادن امتیاز، مشروعیت یافته است. 

تحلیل نیویورک تایمز: توهم تغییر رفتار از طریق تحریم‌ها- ماشا گسن (نویسنده نیویورک‌تایمز) استدلال می‌کند سیاست تحریم‌های تدریجی امریکا علیه روسیه «شکست خورده» است. این تحریم‌ها به جای فشار بر نخبگان کرملین، موجب «تقویت اتحاد داخلی علیه غرب» و افزایش وابستگی روسیه به متحدانی مانند چین شده‌اند. ترامپ نیز با تکرار همین الگو، قادر به تغییر رفتار پوتین نیست. 

۴- چشم‌انداز آینده: سناریوهای محتمل

«آتش‌بس موقت به عنوان دستاورد نمایشی» محتمل‌ترین سناریو، توافق بر «آتش‌بس کوتاه‌مدت» با نظارت بین‌المللی است که به ترامپ امکان می‌دهد ادعای موفقیت کند، اما این آتش‌بس می‌تواند به روسیه «فرصت تجدید قوا» بدهد و جنگ را طولانی‌تر کند. 

تشدید بی‌اعتمادی در اروپا- ۵۹درصد امریکایی‌ها (طبق نظرسنجی پیو) به توانایی ترامپ در مدیریت بحران اوکراین «بی‌اعتمادند» هرگونه امتیاز ارضی به روسیه بدون مشورت با متحدان، می‌تواند «شکاف در ناتو» را عمیق‌تر کند. 

کلام آخر: چرا نشست آلاسکا  «موفق» ارزیابی نمی‌شود؟ 

این مذاکرات به دلیل «عدم توجه به ریشه‌های جنگ (توسعه‌طلبی روسیه)» و «نادیده گرفتن اوکراین» قادر به ایجاد صلح پایدار نیست. پوتین از دیپلماسی به عنوان «ابزار تاکتیکی» برای تضعیف اتحاد غرب استفاده می‌کند، درحالی که ترامپ در پی «دستاورد فوری تبلیغاتی» است. تا زمانی که تضاد بنیادین بین امنیت اوکراین و اهداف ژئوپلیتیک روسیه حل نشود، هر توافقی متاسفانه «شکننده» و موقتی خواهد بود.