دکتر محمد خوشچهره در گفتگو با فرارو:
دیگر فرصت «اشتباه» نداریم
فرارو- در حالیکه رحمانی فضلی رییس دیوان محاسبات کشور خبر از تداوم تخلفات اقتصادی دولت می‌دهد، اخبار ناخوشایند اقتصادی دیگری هم به گوش می‌رسد.
کسری بودجه دولت، نقدینگی سرگردان در سایه تولید رو به تعطیل در کشور و التهاب سوداگرانه در بازارهای ارز و طلا، ابهام در هزینه‌های دولت و آخرین خبر ناخوشایند شصت و چهار درصد انحراف دولت از بودجه سال 1388، توجه جدی به اقتصاد ایران را لازم می‌سازد.
اما اقتصاد ایران به کدام سو پیش می‌رود؟ استاد اقتصاد دانشگاه تهران بر آن است که در شرایط کنونی که رکود تورمی و تحریم‌های اقتصادی هر روز فشار خود را بر شانه اقتصاد ایران می‌افزایند، فرصت برای اشتباه‌های دیگر نداریم و مسئولین اقتصادی در مجلس و دولت باید ظرفیت‌های تصمیم‌گیری را به اقتصاد کشور اختصاص دهند. دکتر محمد خوشچهره در گفتگو با فرارو هشدار می‌دهد که در صورت جدی شدن بحران در حوزه اقتصادی کشور، سیاست و اجتماع نیز دستخوش بحران‌های جدی خواهند شد.
این استاد اقتصاد دانشگاه تهران گفت: «شرایط اقتصاد ایران در یک وضعیت خاص و حادی قرار گرفته است که شاید این شرایط در سال‌های پس از انقلاب بی‌سابقه باشد.»
دکتر محمد خوشچهره ادامه داد: «بخشی از این وضعیت پیش آمده به عوامل برون‌زا که ناشی از جو تخاصم جهان سلطه با ایران و بخشی از آن به عوامل درون‌زا بر می‌گردد که ناشی از نوع سیاست‌ها و تصمیمات اقتصادی است که گرفته شده است.»
خوشچهره افزود: «این فضای خاص، رکود تورمی است که بر اقتصاد ایران تحمیل شده است و شرایطی را پیش آورده است که نه تنها فرصت اشتباه در تصمیم‌گیری و اجرا نداریم، بلکه شرایط به سمتی پیش می‌رود که باید ضریب عقلانیت را بالا برده و تصمیمات عقلایی را اساس کار قرار دهیم و از تمام ظرفیت‌ها در تصممیم‌گیری‌های کارشناسانه و عقلانی حداکثر استفاده را بکنیم.»
وی تصریح کرد: «این مساله نیازمند مکانیسم‌های خاص خود می‌باشد و باید فراتر از ظرفیت‌های موجود در نظام حاکم بر تصمیم گیری باشد. استفاده از ظرفیت‌های عقلایی حاضر در نظام به عنوان سرمایه های اجتماعی مدیریتی خود به عنوان یک چالش مطرح می‌شود که چگونه باید بتوان این مساله را اجرا کرد اما در هر صورت این مساله ضرورت دارد.»
این استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه ما در شرایط رکود تورمی قرار داریم، گفت: «با توجه به وابستگی اقتصاد ایران به درآمدهای نفتی و مخصوصا تشدید تحریم‌هایی که دارد به صورت هدفمند یک پازل معنی‌دار را شکل می‌دهد، زمینه برای ایجاد فضایی مبتنی بر تصمیم‌گیری عقلایی ایجاد شده است.»
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی ادامه داد: «نباید ما عوامل برون‌زا را ساده ببینیم، در ادبیات سیاسی تحریم یک تهدید محسوب می‌شود. تهدید به تنهایی قابل ارزش‌گذاری و قضاوت نیست، بلکه آنچه در رابطه با تهدید مطرح می‌شود مدیریت حاکم بر این تهدید است که چقدر این مدیریت پدیده را خوب می‌شناسد و متعاقبا ظرفیتش برای کنترل، مهار و نهایتا برای تخفیف و بی‌اثر کردن آن چه میزان است.»
وی ادامه داد: «بنابراین محدود‌نگری و ساده‌نگری نسبت به پدیده‌هایی که تهدید محسوب می‌شود می‌تواند یک آفت برای نظام تصمیم گیری و سیاست‌گذاری باشد و هزینه این مساله را هم قطعا مردم خواهند داد.»
رئیس فراکسیون اصولگرایان مستقل مجلس هفتم افزود: «در مورد تحریم که به عنوان تهدید مطرح می‌شود مدیریت عقلانی را نباید فراموش کنیم. اما ما برعکس می‌بینیم که بعضی از اظهار‌نظر‌ها بدون اینکه اشراف کامل مدیریتی نسبت به ابعاد تحریم داشته باشد، آن را خیلی ساده می‌انگارند و به جای آنکه ظرفیت مدیریتی در حد کنترل پدیده مطرح شده و ایجاد اطمینان خاطر برای جامعه خصوصا به صاحبنظران و نخبگان کند، تنها گفته می‌شود که این تهدید‌ها را تبدیل به فرصت خواهیم کرد.»
خوشچهره ادامه داد: «تبدیل تهدید به فرصت یک بحث ابر مدیریتی است که البته مصادیقی را حضرت امام در تبدیل جنگ به فرصت که تهدیدی جدی بود و یا مقام معظم رهبری در مورد جریان خلیج فارس یا عراق که حضور آمریکا در آن مشاهده می‌شد را دیدیم که این که تهدید‌ها با ابر مدیریتی که انجام شد به فرصت بدل گردید.»
این استاد اقتصاد دانشگاه تهران، تصریح کرد: «این قابل قبول نیست که هر مسئولی در تصمیم‌گیری و یا مدیریت با محدود نگری‌های خودش بخواهد در حوزه‌های قانون‌گذاری یا اجرا، ساده با مسائل برخورد بکند.»
وی با بیان اینکه مجموعه جریاناتی که در پازل تهدید در حال رخ دادن است و در همین رابطه بحث تحریم‌های نفتی هم مطرح شده است، گفت: «در این جا قبل از هر چیزی باید توان و ظرفیت مدیریت داخل و برنامه‌های عالمانه‌اش مطرح شود. اگر برنامه عالمانه‌ای برای این تهدید‌ها مطرح نشود، این پدیده‌هایی که در داخل به صورت بی‌اعتمادی فعالان اقتصادی شاهد هستیم خود را در بازارهای سوداگرانه مثل ارز، طلا و سکه نشان می‌دهد.»
رئیس فراکسیون اصولگرایان مستقل مجلس افزود: «باید بپذیریم که این فضای سوداگرانه هنوز تبدیل به یک رفتار خیلی خطر‌ناک نشده است. اگر آن انتظارات تورمی برآورده نشود و یا بی‌اعتمادی که می‌تواند ناشی از فضای تبلیغات مسموم بیرونی، ضعف کارکردها و تصمیم گیریها درونی باشد به همین شکل تداوم یابد، ما شاهد خواهیم بود که بسیاری از قلمرو‌های اقتصادی به چالش کشیده شده و با این چالش جدی در حوزه‌های اقتصادی، حوزه‌های سیاسی و اجتماعی کشور هم دستخوش تبعات خاصی خواهد شد.»
استاد اقتصاد دانشگاه تهران ادامه داد: «بنابراین فارغ از دلایل ایجادی یا ابعاد این مساله، نقطه قابل توجه این است که ما دیگر اجازه اشتباه کردن نداریم و این باید به نظام اجرایی و مدیریت کلان اقتصادی ما، یا توسط خود مجموعه دولت، یا قوه مقننه و یا دیگر نهادهای تاثیر‌گذار کشور تفهیم شود که با مسائل ساده برخورد نشود.»
خوشچهره تصریح کرد: «این پدیده به خود مجلس هم بر می‌گردد. محدود‌نگری‌ها و به اصطلاح ماجراجویی در اقتصاد ایران در شرایط کنونی به شدت می‌تواند مخاطره‌انگیز باشد.»
وی با بیان اینکه تصمیم‌گیری‌های نامناسب و ماجراجویانه و ساده‌انگاری از جمله عوامل درونی وضعیت کنونی اقتصاد ایران است، گفت: «در سالی که توسط مقام معظم رهبری به درستی تحت عنوان سال جهاد اقتصادی نامیده شده است باید در حوزه اقتصادی شاهد تصمیم‌گیری‌های استراتژیک می‌بودیم در حالی که حرکت اقتصاد حتی مطابق با آهنگ سال‌های قبلی هم نمی‌باشد.»
استاد اقتصاد دانشگاه تهران ادامه داد: «آهنگ قبلی اقتصاد ایران هم قابل قبول نبود اما این واژه جهاد اهمیت آهنگ ویژه و خاصی را دارد اما متاسفانه شاهد آن هستیم که فضا به جای اینکه به آن سمت حرکت کند و بر مسائل اقتصادی نگاه جدی و عقلانی حاکم باشد، کماکان ظرفیت‌های نظام تصمیم‌گیری و اجرا به مسائل درجه دو و سه اختصاص یافته است.»
خوشچهره در پایان گفت: «در حالی که در چنین شرایطی در مهمترین اقدام باید موانع از پیش پای تولید ملی برداشته شود، برعکس در مدیریت کلان اقتصاد کشور اقداماتی در حوزه بانک مرکزی صورت می‌گیرد که به جریانات سوداگری دامن می‌زند و این سوداگری پیگیر در بازار ارز و سکه، مبین عدم توجه به ضرورت و جایگاه مقوله جهاد اقتصادی است.»
