در مورد
در فرارو بیشتر بخوانید
۷۳۸ مطلب
در دور دوم ریاست‌جمهوری ترامپ، سیاست خارجی آمریکا دچار تحول اساسی شده و مذاکره با ایران به مهم‌ترین آزمون این چرخش تبدیل شده است. در حالی که اختلافات درباره غنی‌سازی اورانیوم همچنان پابرجاست، واشنگتن میان فشار برای ممنوعیت کامل و راهکارهای دیپلماتیک مردد مانده است. موفقیت یا شکست این مذاکرات، تعیین‌کننده سرنوشت راهبردی آمریکا میان خروج از باتلاق خاورمیانه و تمرکز بر چالش‌های نوین جهانی به‌ویژه چین خواهد بود.
سخنرانی اخیر دونالد ترامپ در ریاض بازتاب چرخشی مهم در سیاست خارجی آمریکا بود؛ عبور از ارزش‌گرایی آرمان‌خواهانه به واقع‌گرایی مصلحت‌اندیش. او با انتقاد از رویکردهای مداخله‌جویانه گذشته، بر دیپلماسی فعال، حضور پایدار آمریکا در خاورمیانه و جذب سرمایه‌گذاری تأکید کرد. در مقابل، بایدن اگرچه با شعار بازگشت ارزش‌ها آمد، اما به‌سرعت از مواضعش عقب نشست. سیاست ترامپ، اگرچه بحث‌برانگیز، اما بر پایه واقعیت‌های ژئوپلیتیکی امروز شکل گرفته است.
سفر اخیر ترامپ به خلیج فارس با دو هدف راهبردی انجام شد: جهانی‌سازی شعار «اول آمریکا» و احیای «صلح آمریکایی» برای مهار نفوذ چین. او با وعده سرمایه‌گذاری‌های کلان از کشورهای عربی، در پی بازتعریف نظم منطقه‌ای بدون ملاحظه اسرائیل و سنت‌های دیپلماتیک گذشته است. پیام پنهان سفر، موازنه‌سازی علیه چین، تضعیف اوپک‌پلاس و بازسازی برند آمریکا در نظم چندقطبی جدید بود؛ نظمی که تل‌آویو را به‌تدریج از مرکز معادلات دور می‌کند.
رئیس جمهور آمریکا با اشاره به سفر خود به منطقه غرب آسیا گفت: بسیاری در طول سفر خود پول از دست می‌دهند، اما من برای آمریکا سرمایه کسب کردم.
دونالد ترامپ در دور دوم ریاست‌جمهوری‌اش تلاش کرده با دیپلماسی پرهیاهو و رویکرد «تشدید تنش سپس مذاکره»، بحران‌های جهانی را به مسیر معامله بکشاند، اما اغلب توافق‌های او محدود، ناپایدار و بدون حل اختلافات ریشه‌ای باقی مانده‌اند. از ایران و چین تا خاورمیانه و اوکراین، دستاوردهای او سطحی بوده و بی‌ثباتی بلندمدتی به‌دنبال داشته‌اند. جهان و آمریکا، به توافق‌هایی پایدارتر، عمیق‌تر و مسئولانه‌تر نیاز دارند.
تور چهاره‌روزه ترامپ به عربستان سعودی، قطر و امارات، سفری بود که فراتر از نمایش دیپلماتیک و قرارداد‌های پرسود، به شکل‌گیری نظم جدیدی در خاورمیانه انجامید؛ نظمی سنی‌محور که محور مقاومت ایران را تضعیف کرده و اسرائیل را به حاشیه رانده است،
تور خاورمیانه‌ای ترامپ نشان از چرخشی بزرگ در سیاست آمریکا دارد؛ از کنارزدن اسرائیل و تحسین عربستان تا لغو تحریم‌های سوریه و مذاکره با دشمنان سنتی. او بی‌توجه به دغدغه‌های تل‌آویو، رویکردی کاملاً شخصی و معامله‌محور در پیش گرفته و اسرائیل را از اولویت واشنگتن خارج کرده است. در این مسیر، ترامپ می‌تواند یا بحران غزه را تشدید کند یا با بهره‌گیری از نفوذش، جنگ را پایان دهد و توافقی تاریخی را رقم بزند.
دکترین معامله‌محور ترامپ، رویکردی واقع‌گرایانه و غیرایدئولوژیک به سیاست خارجی است که بر منافع اقتصادی مشترک و مذاکره با هر کشوری حتی دشمن تأکید دارد. ترامپ در سفرش به خاورمیانه با لغو تحریم سوریه و تلاش برای توافق هسته‌ای با ایران، این دکترین را آزمود. اما بی‌توجهی او به ارزش‌های سنتی آمریکا و حمله به رؤسای‌جمهور پیشین، خطر تکرار اشتباهات تاریخی مانند نیکسون را به‌همراه دارد.
رئیس‌جمهور آمریکا در جریان سفر چهار روزه خود به منطقه، با تمرکز بر تقویت روابط با پادشاهی‌های خلیج فارس از جمله عربستان، قطر و امارات، موضعی متفاوت از دولت‌های پیشین آمریکا اتخاذ کرد و نشان داد که اتحاد سنتی واشنگتن با رژیم صهیونیستی دیگر اولویت بلامنازع سیاست کاخ سفید در غرب آسیا نیست.
تور خاورمیانه‌ای ترامپ بار دیگر نشان داد که او دیپلماسی را با نمایش، معاملات سنگین و تمجیدهای شخصی می‌پسندد. کشورهای عربی با استقبال مجلل، به این سبک پاسخ دادند، درحالی‌که چین با مقاومت محتاطانه و بدون چاپلوسی امتیازاتی گرفت. اروپا و بریتانیا مسیرهای متفاوتی در برابر تعرفه‌های ترامپ پیموده‌اند. هم‌زمان، تحلیلگران بر این باورند که تنها راه تعامل مؤثر با ترامپ، یا اطاعت و نمایش قدرت است یا ایستادگی جمعی و سنجیده.
