تحولات داخلی سوریه تبدیل به یک جنگ راهبردی در منطقه شده است

فرارو- من با برخی از موضع گیری هایی که اخیرا در تهران شکل گرفته مبنی بر اینکه سوریه تاوان حمایت از ایران را می پردازد موافقت چندانی ندارم. چون جایگاه استراتژیک جمهوری اسلامی ایران جایگاهی مستقل از سوریه است.

حشمت الله فلاحت پیشه استاد دانشگاه و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هشتم با بیان مطلب بالا در گفتگو با فرارو ارزیابی خود از تحولات سوریه و آینده پیش روی این کشور را چنین بیان کرد.

• به اعتقاد من موضوع سوریه دیگر از یک موضوع داخلی به یک موضوع منطقه ای و جهانی تبدیل شده است.

• به عبارتی آنچه که امروز در سوریه شکل می گیرد ایفای نقش قدرت های جهانی و منطقه ای در امور این کشور است که به طور کامل تحولات سوریه را تحت الشعاع خود قرار داده و طبیعتا دیگر نمی توان همه چیز را در راستای بحث دموکراسی خواهی در این کشور تحلیل کرد.

• آنچه که در ابتدا شکل گرفت خواست بخشی از مردم سوریه برای اصلاحات دموکراتیک بود. برخورد ابتدایی دولت بشار اسد با این درخواست ها برخورد قابل قبولی نبود؛ ولی بلافاصله بعد از حضور بازیگران منطقه ای و بین المللی تحولات به صورتی پیچیده شد که اکنون نه شخص بشار اسد و نه معارضین نمی توانند تاثیرگذار اصلی در تحولات این کشور باشند.

• به عبارتی تحولات داخلی سوریه تبدیل به یک جنگ راهبردی در منطقه شده است.

• در عرصه بین المللی نگاه کشورهایی مانند روسیه، چین و آمریکا به بحران سوریه نگاهی جنگ سردی، منتهی برای آینده است.

• روس ها به هیچ وجه و در هیچ نقطه ای از دنیا اعم از سوریه و دیگر مناطق نگاهی سنگربندی در مقابل آمریکا ندارند؛ بلکه نگاهی خاکریزگونه دارند. خاکریز استحکاماتی است که قبل از سنگر ایجاد می شود و تا حد ممکن از آن دفاع می شود ولی به این معنا نیست که کشوری برای جلوگیری از تسخیر آن به صورت حیثیتی یا به صورت حق وتویی وارد عمل شود.

• لذا هرچند اکنون روس ها ایستادگی هایی دارند ولی به اعتقاد من نگاه آنها به موضوع سوریه نگاهی خاکریزی است.

• موضوع سوریه برای قدرت های منطقه ای جدی تر است. برای برخی کشورها مانند جمهوری اسلامی ایران کشور سوریه به عنوان خط مقدم جنگ با اسرائیل کشور مهمی است. به ویژه اینکه ایران به این نتیجه رسیده است که اگر سوریه کنار رود آنوقت خط مقاومت دچار شکست جدی خواهد شد.

• به همین دلیل سیاست جمهوری اسلامی ایران در مخالفت با سیاست تهاجمی غرب و ارتجاع منطقه علیه سوریه سیاستی است که با هدف حفظ سنگرهای مقاومت اخذ شده است و به اعتقاد من نمی توان این سیاست را فقط در راستای حفظ بشار اسد یا حزب ایشان توجیه کرد.

• من معتقدم تا جایی که بحث دموکراسی خواهی در منطقه مطرح است جمهوری اسلامی ایران باید با کلیت خواسته های دموکراسی خواهی در منطقه اعم از بحرین، اردن، سوریه و عربستان هم صدا شود.

• اما در جایی که بحث های راهبردی وجود دارد و بحث سنگربندی بین کشورها برای تحولات آینده است؛ جمهوری اسلامی ایران هم موضوع را در این قالب می بیند و فراتر از حفظ شخص بشار اسد به موضوع توجه دارد.

• این سیاست کلی ای است که وجود دارد؛ منتهی من معتقدم تا جایی که بشود موضوع سوریه را در رابطه با مقاومت و در رابطه با تهدیدات اسرائیل علیه منطقه و ایران تبیین کرد قابل توجیه است؛ ولی اگر این سیاست را صرفا در ارتباط با پیوند استراتژیک میان ایران و سوریه یا پیوند رابطه عاطفی ایرانیان و سوری ها تبیین کرد تحلیل ناقصی است.

• من با برخی از موضع گیری هایی که اخیرا در تهران شکل گرفته مبنی بر اینکه سوریه تاوان حمایت از ایران را می پردازد موافقت چندانی ندارم. چون جایگاه استراتژیک جمهوری اسلامی ایران جایگاهی مستقل از سوریه است.

• یعنی به عبارتی جمهوری اسلامی ایران توانسته در طول دوران بعد از جنگ و مشخصا با تجربیاتی که از جنگ و انقلاب آموخته بود به حدی مولفه های امنیت ملی، راهبردی و استراتژیک خود را تقویت کند که به هیچ نظام پرنوسانی از جمله سوریه وابستگی نداشته باشد.

• هرچند سوری ها در شرایط خاصی مانند دوران جنگ به دلیل اختلافاتی که با نظام بعث عراق داشتند به طور طبیعی تا حدی جانب ایران را گرفتند ولی واقعیت موضوع این است که اگر ما تحولاتی که در سوریه شکل گرفته را چنین تحلیل کنیم که سوری ها تاوان حمایت از ایران را می پردازند به معنای ارائه یک تحلیل ناقص از مسئله سوریه است.

• مهم ترین بحثی که اکنون مطرح است این است که جمهوری اسلامی ایران این موضوع را مطرح کند که هنوز خواست دموکراسی خواهی در منطقه را محترم می شمارد و اعتقاد دارد که هنوز نباید طرح کوفی عنان را طرحی مرده پنداشت؛ بلکه باید در قالب این طرح عمل کرد به گونه ای که هم معارضین و هم دولت سوریه برای شکل گیری یک شرایط نظام سازی سیاسی به صورت آرام موافقت کنند.

• هرچند که اکنون برای این اقدام نسبت به دو هفته پیش شرایط به شدت متفاوت شده است. دو هفته پیش می شد با اطمینان بیشتری در این باره صحبت کرد.

• ولی واقعیت قضیه این است که سوریه اکنون بر سر یک دو راهی قرار دارد و هم معارضین و هم دولت سوریه باید بدانند آینده این کشور یا به صورت دائم تبدیل به یک جنگ داخلی یا خارجی می شود و یا اینکه آنها بپذیرند در قالب طرح عنان وارد یک فضای نظام سازی آرام قدرت و شکل گیری ساختارهای سیاسی شوند که این امر بهترین راهی است که می تواند صورت بگیرد.

• البته مقداری زمان برای این اقدام دیر است و من معتقدم ایران و طرف های مختلف در سوریه زودتر از این می توانستند با هم به توافقاتی برسند تا راهکارهای خروج سوریه از بحران، راهکارهای خارج از منطقه و یا راهکارهای اسرائیلی نباشد که متاسفانه اکنون این راهکارها شکل گرفته است و جنگ داخلی ای که اکنون در سوریه بوجود آمده باعث می شود همه طرف ها دچار ضرر و آسیب شوند.