میراث‌فرهنگی سابق مسئول مرگِ تپه باستانی

مجوز تعرض و تراش تپه طالقانی به‌دلیل حل مشکلات ترافیکی شهرستان قائمشهر درحالی توسط پژوهشکده باستان‌شناسی در دولت نهم و دهم صادر شد که هم‌اکنون این تپه ۳۵۰۰ساله با فاصله‌ای کمتر از یک متر از جاده همچنان به‌عنوان تپه مزاحم برای مسئولان شهری شناخته می‌شود.

به گزارش میراث فرهنگی، رییس اداره میراث‌فرهنگی استان مازندران می‌گوید: «مسئولان شهری قائمشهر پس از تعرضی که به‌منظور حل مشکلات ترافیکی به تپه طالقانی وارد آوردند هم‌اکنون در تلاش برای تعریض جاده و حذف این تپه باستانی هستند».

گره کور ترافیک و وصل جاده‌ای از شمال شرق به قسمت غربی شهرستان قائمشهر دغدغه‌‌ای بود که از سال 80 به جان مسئولان شهری قائمشهر افتاد. دغدغه‌ای که کم‌کم تبدیل به سماجت مسئولان شهری شد و با صدور مجوز پژوهشکده باستان‌شناسی در دولت نهم و دهم تا گرفتن جان تپه طالقانی پیش رفت.

حالا اما عبور جاده به‌فاصله کمتر از یک متر از تپه باستانی طالقانی، نه‌تنها مشکلات ترافیکی شهر را حل نکرده که شورای شهر و شهرداری در تلاش هستند تا با گرفتن مجوزی دیگر از سازمان میراث‌فرهنگی مقدمات تخریب آخرین بقایای این تپه باستانی را با هدف تعریض جاده فراهم کنند. هر چند که به گفته رییس اداره میراث‌فرهنگی استان مازندران تا این لحظه بدون هماهنگی با میراث‌فرهنگی هیچ اقدامی از سوی شورای شهر و شهرداری صورت نگرفته اما وجود نگاه مزاحم به این تپه تهدیدی است بزرگ که در کمین این محوطه باستانی نشسته است.

«دلاور بزرگ‌نیا» رییس اداره میراث‌فرهنگی استان مازندران در خصوص آسیب‌ها و نگرانی‌هایی که پیرامون این تپه باستانی وجود دارد به CHN می‌گوید: «محوطه‌های باستانی ایران در شرایطی قرار گرفته‌اند که به شکل فراگیری مورد بی‌احترامی قرار هستند. بخشی از تپه باستانی طالقانی نیز با توجه به حساسیت تاریخی که داشت برای حل گره کور ترافیک توسط باستان‌شناسان گمانه‌زنی شد.»

او با اشاره بر اینکه مسئولان شهری از حدود 10 سال پیش دغدغه وصل اتوبانی از شمال شرق به قسمت غربی شهر را داشتند و در این مسیر به تپه طالقانی برخورد کرده بودند ادامه داد: «موضوع جاده‌ای که از تپه باستانی طالقانی می‌گذرد متعلق به زمان حال نیست و این موضوع حداقل مربوط به 10 سال پیش می‌شود. در این میان نیز سازمان میراث‌فرهنگی در دولت نهم و دهم به مردم و مسئولان شهری کمک کرد تا با ترانشه‌ و تراش‌هایی که باستان‌شناسان بر این تپه زدند مشکل ترافیک شهرستان قائمشهر را حل کنند.»

او معتقد است، تمام مستندات و مجوزها برای تراش تپه برای عبور جاده موجود است و تمامی اتفاقات با نظارت سازمان میراث‌فرهنگی و پژوهشکده باستان‌شناسی وقت صورت گرفته است و البته در آن زمان این اتفاق به‌هیچ وجه غیر قانونی نبوده است.

بزرگ‌نیا اما در پاسخ به این پرسش که اگر قرار باشد در زمان مدیریت شما جاده‌ای از قلب محوطه باستانی عبور کند میراث‌فرنگی تا چه حد توان دفاع از حریم محوطه‌ها و تپه‌های باستانی را دارد می‌گوید: «مجوز عبور جاده توسط میراث‌فرهنگی صادر شده است. اگر من هم در آن دوره بودم از سازمان میراث‌فرهنگی اجازه می‌خواستم برای حل مشکلات ترافیکی شهر کاوش‌ها در اولویت قرار بگیرد و پس از کشف و مستندسازی جاده عبور کند. چرا که اگر آثار کاوش و مستندسازی شود دیگر نیازی به تپه‌های باستانی نیست.»


او اما در اعتراض نسبت به تسطیح تپه‌های باستانی پس از خروج اشیاء توسط باستان‌شناسان اینطور توضیح داد: «البته نظر کارشناسان میراث‌فرهنگی این بود که عبور جاده از قلب تپه طالقانی نبوده درغیراینصورت حیثیت شغلی‌ام را برای حفاظت از این محوطه می‌گذاشتم ضمن آنکه منظور من از تسطیح تپه این بود که آن تپه فاقد پلان معماری باشد.

به اعتقاد این مسئول میراث‌فرهنگی استان مازندران اگر صفحات گمشده تاریخ را پیدا کنیم دیگر نیازی به این تپه‌ها نداریم.

پس از اظهار نظر و نوع برخورد مدیر اداره میراث‌فرهنگی استان مازندران نسبت به ماهیت تپه‌های تاریخی، چندی پیش نیز شنیده شد بخشی از دیواره تپه طالقانی باز هم توسط شهرداری مورد تعرض قرار گرفته است. موضوعی که بزرگ‌نیا آن را تایید کرد کرد اما اطلاعاتی نسبت به گزارش‌های مرتبط با این تخریب ارائه نکرد.

او گفت: «در مقطعی بخشی از دیواره تپه طالقانی توسط شهردار وقت بدون آنکه اعتراضی به‌دنبال داشته باشد تخریب شد. اما این گزارش‌ها در پرونده این محوطه باستانی موجود نیست تا ما از میزان صدمات وارده باخبر شویم.»
این مسئول همچنین تاکید کرد: «متاسفانه نگاه شهرداری و شورای شهر به این تپه غیرفرهنگی و به چشم تپه مزاحم است. درحال‌حاضر شورای شهر برای تعریض جاده و از بین بردن تپه‌ برنامه‌های بسیاری دارد اما تا این لحظه این بحث به‌صورت ناقص مانده و بدون هماهنگی با میراث‌فرهنگی هیچ اقدامی صورت نگرفته است.»


تپه طالقانی مربوط به هزاره دوم و هزاره اول و در شهرستان قائم شهر واقع شده است.کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه باستانی کوی طالقانی منطقه کفشگرکلا قائم شهر در سال 1384 منجر به کشف بقایای اسکلت یک سگ 3 هزار ساله شد که با آئین تدفین در گورستان انسانها دفن شده بود. باستان شناسان احتمال می دهند که این سگ از حرمت و جایگاه خاصی در آن دوران برخوردار بوده است.

این اثر در تاریخ 16 آذر 1376 با شماره 1954 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.