اوباما به دنبال چیست؟

یک کار‌شناس مسائل بین الملل تاکید کرد که دیدارهای رییس جمهوری ایالات متحده آمریکا با سران کشورهای عرب منطقه جدا از آنکه تلاشی است برای اطمینان دادن به آن‌ها که توافق هسته‌ای با ایران تهدیدی علیه این کشورها نخواهد بود، با هدف بی‌اثر کردن تحریکات اسرائیل در منطقه علیه توافق هسته‌ای انجام می‌گیرد.

به گزارش فرارو، در آستانه حصول توافق احتمالی هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵، باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا به منظور همراه کردن کشورهای عرب منطقه با این توافق و همچنین ایجاد اطمینان نسبت به اینکه این توافق نمی‌تواند تهدیدی علیه آن‌ها باشد، برنامه دیدارهایی را با مقامات کشورهای عرب منطقه تنظیم کرده است.

رییس جمهوری آمریکا، ساعاتی پس از تفاهم لوزان، با حضور در جمع خبرنگاران به منظور تشریح این تفاهم اعلام کرده بود که با کشورهای عرب منطقه درباره این تفاهم و همچنین توافق احتمالی هسته‌ای با ایران گفت‌و‌گو خواهد کرد.

در همین راستا، اوباما، سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس را دعوت کرد تا ۲۳ اردیبهشت در گردهمایی در کمپ دیوید حضور پیدا کنند.

پیش از این دیدار هم دیروز سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که در آستانه این دیدار، رییس جمهوری آمریکا چهارشنبه هفته آینده در کاخ سفید میزبان ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی خواهد بود.

بر اساس آنچه در چارچوب تحلیل‌ها و تفسیرهای این دیدار‌ها مطرح شده است، آمریکا تلاش دارد در آستانه توافق احتمالی هسته‌ای با ایران کشورهای عرب منطقه را با خود همراه کند.

با این حال، خبرگزاری رویترز هفته گذشته به نقل از مقامات آمریکایی که نامشان ذکر نشده، اعلام کرده بود این رایزنی‌ها برای ایجاد یک سیستم دفاعی منطقه‌ای تازه در برابر آنچه «خطر ایران» خوانده شده است انجام می‌گیرد.

به گزارش این خبرگزاری، در این رایزنی‌ها ممکن است آمریکا، تعهدات بیشتر امنیتی را به کشورهای منطقه شامل فروش تسلیحات تازه و مانورهای نظامی مشترک بیشتر بدهد.

پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه و کار‌شناس مسائل بین الملل درباره دلایل دیدار‌ها و رایزنی‌های رییس جمهوری آمریکا با سران کشورهای عرب منطقه در گفت‌و‌گو با فرارو گفت: هدف اصلی رییس جمهوری آمریکا بیش از آنکه آرام کردن کشورهای عرب منطقه نسبت به توافق احتمالی با ایران باشد، بی‌اثر کردن تحرکات اسرائیل است.

وی افزود: می‌دانیم که پس از توافق ژنو، ایالات متحده آمریکا، ابراز تمایل کرده است تا صفحه تازه‌ای از مناسبات خود با جمهوری اسلامی ایران را رقم بزند. همین امر نگرانی کشورهای عرب منطقه و همچنین اسرائیل را هر کدام با دلایل خاص خود افزایش داده است.

مجتهدزاده ادامه داد: کشورهای عرب منطقه که ایران را رقیب سنتی خود در خاورمیانه می‌دانند توافق احتمالی هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ را سرآغازی بر پررنگ شدن نقش آفرینی‌های ایران در منطقه تحت حمایت قدرت‌های بزرگ جهانی می‌دانند.

وی تصریح کرد: این توافق که می‌تواند باب تازه‌ای برای تعاملات و مناسبات میان ایران و غرب باز کند، برای اسرائیل هم که از جانب جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به رسمیت شناخته نشده و نمی‌شود یک تهدید و نگرانی امنیتی محسوب می‌شود.

این کار‌شناس مسائل بین الملل ادامه داد: بر همین اساس میان اعراب و اسرائیل یک نوع اتحاد و وفاقی به منظور سنگ انداز در مسیر توافق احتمالی هسته‌ای میان ایران و گروه ۱+۵ ایجاد شده است و دو طرف با هماهنگی ماموریت‌هایی را برای به شکست انجامیدن مذاکرات در دستور کار قرار داده‌اند.

وی افزود: سر و صدای اعراب علیه توافق احتمالی هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ هم ماموریتی از جانب اسرائیل است تا به طرف‌های مذاکره کننده هسته‌ای بگوید که مخالف این توافق تنها اسرائیل نیست، بلکه اعراب هم نسبت به این توافق نگرانی‌هایی دارند.

مجتعهدزاده تصریح کرد: این در حالی است که سابقه نداشته است که در موضوعات مشابه دیگر، اعراب خطی دیگری غیر از آنچه که آمریکا و غرب به آن‌ها دیکته می‌کنند را پیش بگیرند و تا این اندازه نسبت به تصمیمات آمریکا موضع متفاوت اتخاذ کنند.

این استاد دانشگاه گفت: بر این اساس اعتراضات و نگرانی‌های کشورهای عرب منطقه در حال حاضر ریشه در تحریکات اسرائیل دارد هر چند می‌تواند مسائل دیگری از جمله نگرانی نسبت به قدرت گرفتن ایران در منطقه هم در این مسئله اثرگذار باشد اما معتقدم که اولویت نخست‌‌ همان تحریک اسرائیل است.

وی افزود: بنابراین اسرائل عرب‌های منطقه را تحریک کرده است و از آن‌ها خواسته تا نسبت به توافق احتمالی هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ واکنش نشان دهند و آن را تهدیدی علیه امنیت خود معرفی کند.

این کار‌شناس مسائل بین الملل ادامه داد: این واقعیت را ایالات متحده آمریکا درک کرده است و تلاش دارد که میان افکار اعراب و اسرائیل فاصله ایجاد کند. اوباما از اینکه بتواند بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را قانع کند که با توافق هسته‌ای ایران همراه شود، ناامید شده است از این رو او تلاش دارد که محیط فکری سران عرب را تغییر دهد.

وی درباره اینکه آیا کشورهای عرب منطقه می‌توانند به تنهایی تهدیدی علیه توافق هسته‌ای ایران باشند گفت: ابدا، این را با قاطعیت اعلام می‌کنم که کشورهای عرب منطقه به تنهایی هیچ نیستند. این کشور‌ها اگر از جانب اسرائیل و آمریکا حمایت نشوند توان تاثیرگذاری در هیچ معادله بین المللی را ندارند چه برسد به اینکه بخواهند تهدید علیه توافق احتمالی هسته‌ای ایران باشند.

مجتهدزاده با تاکید بر اینکه در معادلات ژئوپولوتیک خاورمیانه عرب‌ها تنها می‌توانند شیطنت کنند گفت: محدوده تاثیرگذاری کشورهای عرب منطقه ایجاد ناامنی و شیطنت در معادلات ژئوپولوتیک خاورمیانه با ایجاد گروه‌های تروریستی همچون القاعده و داعش و... است و این شیطنت‌ها هم هیچگاه نمی‌تواند اثر قطعی بر معادلات ژئوپولوتیک خاورمیانه داشته باشد.

وی درباره تعهدات احتمالی امنیتی بیشتر آمریکا به کشورهای عرب منطقه ایجاد یک سیستم دفاعی منطقه‌ای نیز گفت: مسئله دفاع مشترک در برابر ایران سال‌ها است که از جانب کشورهای عرب منطقه و تحت حمایت آمریکا در قالب پروژه «ایران هراسی» مطرح است.

این استاد دانشگاه افزود: سپر جزیره هم پیش از این در همین راستا و با هدف ایجاد یک قدرت نظامی برای دفاع از امنیت و مقابله با تجاوزات خارجی علیه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تشکیل شد.

وی ادامه داد: با این حال گذشت زمان نشان داد که این سپر واقعیت عملی پیدا نکرد و نتوانست کشورهای عرب منطقه را با یکدیگر در زمینه دفاعی متحد کند. نمونه‌اش در همین تجاوز عربستان به یمن شاهد بودیم که عملا عربستان سعودی در این تجاوز تنها ماند.

این کار‌شناس مسائل بین الملل در خاتمه گفت: در سیاست دو مبحث وانمود کردن داریم و عمل کردن. آنچه که تاکنون عرب‌های منطقه علیه ایران داشته‌اند وانمود بوده است و نه عمل از این رو دفاع مشترک در برابر ایران هم هیچگاه از وانمود کردن فرا‌تر نخواهد رفت.