فرارو- کیاوش حافظی: «بود و نبودن نوبخت در سازمان برنامه تفاوتی ندارد. نوبخت آدمی حرف شنوست و هر دستوری که روحانی بدهد او عمل می‌کند.» این نقد‌های بعضی تحلیل‌گران عالم سیاست و اقتصاد به رئیس جمهور به خاطر اصرار بر نگه داشتن محمدباقر نوبخت در سازمان برنامه و بودجه است. برخی حتی پا را فراتر می‌گذارند و می‌گویند حضور نوبخت در سازمان برنامه عملا ادامه دادن مسیر احمدی‌نژاد است.
سال ۱۳۲۷ سازمانی به نام "سازمان برنامه" شروع به کار کرد و به جز چند سال تا کنون فعالیت می‌کند. این سازمان در این ۷۰ سال چندین بار تغییراتی به خود دید. گاهی به "سازمان مدیریت و برنامه ریزی" شناخته می‌شد و گاهی هم به نام "برنامه و بودجه". اما هنوز هم برخی نام کوتاه و قدیمی این سازمان را بر زبان می‌آورند.
این سازمان با تصویب قانون برنامه و بودجه در اسفند ۱۳۵۱، سازمان برنامه به دلیل انتقال وظیفه تهیه و تدوین تمامی بودجه به آن سازمان «برنامه و بودجه» نامیده شد. در سال ۷۸ نیز این سازمان با سازمان امور اداری و استخدامی کشور ادغام شد و نامش به سازمان " مدیریت و برنامه‌ریزی کشور" تغییر پیدا کرد.
وقتی برنامه از دولت رفت
در دولت محمود احمدی نژاد، در سال ۹۶ "برنامه" از دولت رفت؛ نه خبری از "مدیریت و برنامه‌ریزی کشور" بود و نه "برنامه و بودجه". رئیس دولت وقت این سازمان را دست‌نشانده آمریکایی‌ها در ایران می‌خواند و می‌گفت: سازمان برنامه توسط آمریکایی‌ها در سال ۱۳۲۸ تاسیس شد و بالطبع، چون توسط آمریکایی‌ها تاسیس می‌شود بنابراین در جهت پیشبرد اهداف آنان هم بوده است.
او می‌گفت: ایده انحلال سازمان برنامه را از شهید رجایی گرفته است.
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم، حســن روحانی در نخستین نشست خبری خود وعده داد که سازمان مدیریت را احیا خواهد کرد. محمدباقر نوبخت که عنوان معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی روحانی را برعهده داشت نیز گفت: "تشکیل سازمان مدیریت از اولویت‌های در نظر گرفته شده است و در ۱۰۰ روز پس از تشکیل دولت تدبیر و امید اجرایی می‌شود. با احیای مجدد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی دیگر برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی و اقتصادی کشور براساس اراده شخصی رئیس‌جمهور تهیه و تنظیم نخواهد شد، بلکه کابینه دولت یازدهم براساس نظرات و دیدگاه‌های کارشناسان اقتصادی و صنعتی اهتمام خود را برای اجرای برنامه‌های اقتصادی و توسعه صنعتی کشور به کار می‌بندد که به ایجاد انضباط اقتصادی خواهد انجامید. "
روحانی نوبخت را نگه داشت
تصمیم دولت برای بازگرداندن برنامه منتقدین دولت گذشته را امیدوار کرد. یک سال بعد از روی کار آمدن دولت روحانی، با دستور رئیس جمهور و تصویب شورای عالی اداری، دو معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی و توسعه مدیریت و سرمایه انسانی (که معاونت‌های تجزیه شده از سازمان برنامه و بودجه) بودند، دوباره در هم ادغام شدند و سازمان "مدیریت و برنامه‌ریزی" را تشکیل دادند.
اما دولت بعد از گذشت مدتی تصمیم گرفت سازمان "مدیریت و برنامه‌ریزی کشور" را مجددا به دو سازمان امور اداری و استخدامی و برنامه و بودجه تقسیم کند. محمدباقر نوبخت که رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور را بر عهده داشت با حکم رئیس جمهور در ۱۲ مرداد ۹۵ راس سازمان برنامه و بودجه ماند.
دوباره نوبخت، سه باره نوبخت
یک سال بعد از این حکم حسن روحانی که دوباره به عنوان رئیس جمهور انتخاب شده بود، نامه از سوی ۷۱ اقتصاددان دریافت کرد. اقتصاددانان در نامه خود خطاب به روحانی نوشته بودند نوبخت صلاحیت ماندن بر راس سازمان برنامه و بودجه را ندارد. با همه این حال روحانی ترجیح داد دوباره نوبخت را در راس سازمان برنامه قرار دهد.
مرداد امسال، روحانی برای سومین بار بر حضور نوبخت در راس سازمان برنامه تاکید کرد. هفته گذشته در حالی که از رئیس جمهور درخواست می‌شد نوبخت را از ریاست سازمان برنامه و بودجه برکنار کند، رئیس سازمان برنامه در جمع خبرنگاران اعلام کرد که استعفا کرده است، اما روحانی با استعفای او مخالف کرده است.
چند روز بعدتر، اما محمدباقر نوبخت در توئیتر خود اعلام کرد که رئیس جمهور استعفای او را پذیرفته است. اما استعفای او نه از سازمان برنامه بلکه از سخنگویی دولت بود. در توئیت نوبخت آمده بود:
"همانطور که پیشتر هم گفته بودم کم اثر کردن فشار‌های اخیر دشمنان و شرایط جدید اداره کشور کار مضاعف همه مدیران را می‌طلبد. هر چند که تا کنون برهر دو مسئولیت ریاست سازمان برنامه و بودجه و سخنگویی دولت تمرکز داشته‌ام و این دو نیز با یکدیگر همپوشانی بسیاری دارند، اما از رئیس‌جمهور درخواست نمودم به دلیل شرایط جدید اجازه دهند همه توان خود را صرف کمک به ایشان در حوزه برنامه و بودجه نمایم و مسئولیت سخنگویی دولت را عزیز دیگری بر عهده بگیرد که خوشبختانه مورد موافقت ایشان نیز قرار گرفت. "
اما چراکه این درخشش چهره، صدا و کت و شلوار‌های نوبخت در رسانه‌ها نیست که توی ذوق منتقدین می‌زند، بلکه آن‌ها قرار گرفتن نوبخت بر در صدر سازمان استراتژیک و تصمیم‌ساز کشور را مساله‌ساز می‌دانند. نوبخت تنها رئیس سازمان برنامه‌ای بوده است که همزمان سخنگویی دولت را نیز عهده دار بوده است و به عقیده برخی کارشناسان سخنگویی دولت وظیفه کارشناسانه رئیس سازمان برنامه را تحت الشعاع سیاست‌ورزی‌ها قرار می‌دهد.
سازمان برنامه با نوبخت؛ تعطیل غیررسمی
حرف‌و‌حدیث‌ها در اطراف نوبخت بسیار زیاد است. برخی منتقدانش معتقدند سازمان برنامه و بودجه در زمان نوبخت عملا در تعطیلی غیر رسمی به سر می‌برد.
منتقدان نوبخت می‌گویند: رئیس سازمان برنامه باید به رئیس جمهور گزارش دهد که اگر سیاستی اتخاذ می‌شود در حوزه مالی، اقتصادی و اجتماعی چه اثرات خواهد گذاشت. اما او بدون آنکه کارشناسان ذیربط سازمان برنامه در جریان قرار بگیرند، با وزیری به تفاهم می‌رسد که چه میزان بودجه به دستگاه او تخصیص پیدا کند. روحانی هم علی رغم وعده اش برای احیای سازمان برنامه، با نصب نوبخت راه احمدی نژاد را ادامه داد. احمدی نژاد به کارشناسی سازمان برنامه توجهی نداشت و در سفر‌های استانی‌اش تصمیم می‌گرفت و ابلاغ می‌کرد؛ و حالا نوبخت این وظیفه را برای روحانی انجام می‌دهد.
نوبخت این کاره نیست
اما با این همه انتقاد واقعا روحانی چه اصراری بر نگه داشتن نوبخت دارد؟ جعفرخیرخواهان، اقتصاددان و استاد دانشگاه از جمله افرادی است که به قول معروف معتقد است "نوبخت این کاره نیست. "
بیشتر بخوانید: خیرخواهان: انتخاب نوبخت از ابتدا اشتباه بود
او با اشاره به رفتن نوبخت از سخنگویی دولت می‌گوید: سخنگو بودن برای دولت در این شرایط دشوار کشور، کار راحتی نیست. مسئولان معمولا عادت دارند در اوضاع خوب که خود در آن خوب نقش دارند، ظاهر شوند. اما وقتی زمانی که چیزی نمی‌بینیم سخنگویی دولت کار سختی به حساب می‌آید. حوزه‌ای که تغییر در آن می‌توانست مشکلی را حل کند، سازمان برنامه و بودجه بود. اما آقای نوبخت در آن ابقا شد.
این اقتصاددان می‌گوید: ظاهرا رئیس جمهور در هر دوره‌ای به یک نفر تعلق خاطر یا حساسیت خاصی داشته است. مثلا اقای خاتمی نسبت به آقای عارف حساسیت داشت. آقای عارف خیلی برای سازمان مدیریت صلاحیت نداشت، اما آقای عارف یک دوره در راس سازمان برنامه بود.
احمدی نژاد هم که به طور کلی سازمان را به هم زد. البته این سازمان اشکالاتی داشت که احمدی نژاد بعضا درست می‌گفت و سازمان از مسیر خود خارج شده بود، اما سازمان نباید منحل می‌شد. اکنون شواهد نشان می‌دهد در جلساتی که بین وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها برگزار می‌شود، سطح دانش کارشناسان سازمان برنامه بسیار پایین است.
خیرخواهان در بررسی عملکرد نوبخت نیز می‌گوید بود و نبود نوبخت تفاوتی ندارد. با آنکه روحانی به نوبخت تاکید می‌کرد که این سازمان باید احیا شود، اما این اتفاق در عمل نیفتاد. مقصر خود آقای نوبخت و معاونین او هستند که این مسیر را تعیین کرده اند و این سازمان بی اثر شده است.
نوبخت بسیار حرف شنو است
عبدالله ناصری، تحلیل‌گر مسائل سیاسی نیز به فرارو می‌گوید: آقای روحانی با پذیرش استعفای نوبخت از سخنگویی دولت می‌خواهد او را در سازمان برنامه و بودجه نگه دارد. البته اکنون شرایط به گونه‌ای است که حتی اگر آقای ستاری فر هم به سازمان برنامه و بودجه برود، اتفاق خاصی نخواهد افتاد.
این تحلیل گر سیاسی ادامه می‌دهد: نوبخت یکی از مشکلات اساسی است. او باعث شد که بعد از سه سال و نیم یکی از نیرو‌های اصلی این سازمان نتواند با او کار کند. دکتر دژپسند که همه کاره این سازمان بود و اگر ایشان نبود سازمان برنامه هم اصلا نبود. او این سازمان را احیا کرد و دوباره به دانشگاه بازگشت.
او در پاسخ به اینکه چرا روحانی اصرار بر ابقای نوبخت دارد؟ می‌گوید: نوبخت بسیار آدمی حرف شنو است. آقای روحانی هر دستوری بدهد، نوبخت مثل یک مدیر امور مالی عمل می‌کند. آقای روحانی هم کسی که با تخصیص و جابجایی پول بتواند نیروی خوبی باشد را از دست نمی‌دهد.
